مجید انتظامی که سلفژ و تئوری و هارمونی را نزد ثمین باغچه بان و مصطفی کمال پورتراب آموزش دیده و آهنگساز موسیقی فیلم، نوازنده ابوا و مدرس موسیقی است با ما در رابطه با آهنگسازی به گفتگو نشسته ایم که می خوانید.
در ابتدا در رابطه با نویسندگی موسیقی خصوصیات این کار توضیح دهید و اینکه خواننده در یک اثر چه جایگاهی دارند؟
نوشتن موسیقی مانند فیلمنامه و نمایشنامه نویسی است که در آن تمام نکات یک اثر باید رعایت شود. همانطور که وقتی نمایش نامه نویس یا فیلم نامه نویس زمان نگارش یک متن ممکن است به بازیگرانی که می توانند آن نقش را به خوبی بازی کنند فکر کنند آهنگساز هم در زمان خلق یک اثر به این موضوع فکر می کند که هر قطعه را کدام خواننده بهتر می تواند اجرا کند یا برای هر قسمت چه ساز و چه نوازنده ای توانایی بهتر عمل کردن را دارند.
آیا انتخاب سازی که قرار است قطعات با آن اجرا شوند در همان لحظات اتفاق می افتد یا این کار مستلزم مسیر دیگری است؟
در رنگ بندی اثر به وسیله سازها می توان عوامل زیادی را در نظر گرفت تا در هر چه زیباتر شدن کار تأثیر بیشتری داشته باشد گاهی یک قطعه ده ها بار به وسیله سازهای مختلف اجرا می شود تا در نهایت یک ساز و یک صدا برای آن قسمت انتخاب شود و اینطور نیست که زمان نوشتن بتوان ساز مورد نظر را نیز انتخاب کرد چرا که این کار باید با امتحان صداهای مختلف و در نهایت انتخاب یک ترکیب درست صورت پذیرد.
به توجه به اینکه ساخت آثار بسته به شرایط نیاز به زمان دارند و عامل زمان در آهنگسازی نیز سختی یا سهولت کار بستگی دارد، در رابطه با سختی آهنگسازی بگویید و اینکه چه عواملی باعث سختتر شدن کار می شود؟
در این رابطه عامل تعیین کننده المان های به کار رفته در اثر است. هرچه قدر در یک کار تعداد المان های به کار رفته برای اجرای اثر بیشتر باشد انتخاب ها هماهنگی و چیدمان آنها سخت تر می شود به عنوان مثال وقتی گروه کر هم به ارکستر اضافه می شود هماهنگی آن با خواننده خود نیاز به برنامه ای مستقل و تمرین های مستقلی دارد.
آیا این المان ها در سمفونی کارون که به تازگی آهنگسازی
و رهبری آن را بر عهده داشتید زیاد بود و این اثر چه مشخصه هایی داشت. این سمفونی به لحاظ کثرت المان ها در سطح بالایی قرار داشت. ” نوشتن برای ارکستر سمفونیک با نوشتن یک سمفونی متفاوت است “
به عنوان مثال که با استفاده از آن می توان گفته های بالا را بیشتر بررسی کرد باید بگویم من در این سمفونی علاوه بر سازهای متداول کلاسیک برای ابتدای کار سولو نوازی گیتار و بعد اضافه شدن چند گیتار دیگر را به تم کار را داشتم که هماهنگی آنها نیز به نوبه خود زمان احتیاج داشت. من زمان نوشتن این کار هم به آقای سالار عقیلی به عنوان خواننده فکر می کردم. البته قبل از اینکه بتوان به خواننده فکر کرد باید آشنایی به نسبت خوبی با تمام خوانندگان داشت تا با توجه به خصوصیات کاری آنها برای قطعات انتخاب درستی انجام شود. که من برای سمفونی کارون آقای عقیلی را انتخاب کردم. البته بد نیست در اینجا به این نکته اشاره کنم که نوشتن برای ارکستر سمفونیک با نوشتن یک سمفونی متفاوت است. وقتی یک سمفونی می نویسیم باید توجه داشته باشیم که این کار برای تمامی ارکستر سمفونیک های جهان قابل اجرا باشد، اما وقتی برای یک ارکستر سمفونیک می نویسیم در زمان نوشتن مختصات آن ارکستر خاص مد نظر ماست و نقات قوت و ضعف آن را منظور می کنیم.
این مشخصه هایی که گفتید و باید در رابطه با خواننده مصداق داشته باشد تا بتوان از آن برای اجرای ارکسترال استفاده کرد چیست؟
ببینید توانایی هایی که خواننده روی صحنه باید داشته باشد به چند دسته تقسیم می شود که یکی از آن ها علاوه بر مهارت خواندن مهارت کنترل صحنه و اجرای خوب است. اگر رهبر ارکستر از مهارت خواننده مطمئن باشد بیشتر تمرکز خود را روی نوازندگان می گذارد. از طرف دیگر تنالیته صدای خواننده شخصیت وتوانایی او روی صحنه از معیارهای مهم برای انتخاب است که در مجموع با توجه به تمام این موارد انتخاب صورت می پذیرد.
نظر شما در رابطه با اجراهای سولو در ارکسترهای سمفونیک چیست؟ آیا این کار به معرفی بهتر اثر منجر می شود یا صرفاً جنبه ظاهری دارد؟
همواره سولو نوازی در اجرای ارکستر ها مرسوم بوده و این کار جلوه خاصی به اجرا می دهد برای بعضی اجراها حتی از سازهای جدید یا قدیمی برای معرفی بهتر استفاده می شود گاهی آهنگسازان و رهبران ارکستر برای نمایش توانایی های خود از این ساز ها برای اجرای سمفونیک استفاده می کنند. اما بسته به شرایط دلایل سولو نوازی در ارکستر ها توجیه پیدا می کند.
