به گزارش هنرنیوز به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، عصر روز گذشته (یکشنبه ۵ خرداد) دو فیلم مستند «صداي تير» و «فرزند خرمشهر» از تولیدات جدید مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، در سالن «سینماحقیقت» این مرکز به نمایش درآمد و سپس با حضور پورنگ پورحسيني و علي خسروي (کارگردانان) و مازيار فكري ارشاد (نویسنده و منتقد سینما) مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
بنابراین گزارش ؛ در بخش نخست این جلسه که به نقد و بررسی مستند «صدای تیر» اختصاص داشت پورنگ پورحسينی در ارتباط با ایده ابتدایی ساخت این اثر گفت: شغل من فیلم‌سازی نیست و کارشناس اکوتوریسم سازمان میراث فرهنگی هستم و بدلیل حرفه ام از حدود شانزده سال پیش با محیط بانان ارتباط تنگاتنگ و دوستی داشتم که پس از به شهادت رسیدن دو تن از آنها که از دوستان نزدیک من بودند، تصمیم به ساخت این فیلم گرفتم و طی ارتباطی با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، تصمیم بر این شد که مسئله حداقل به زبان سینمای مستند بیان شود.

وی در ارتباط با مشکلاتی که سر راه ساخت این اثر مستند وجود داشت عنوان کرد: در همان ابتدای راه و درست شب قبل از شروع تصویربرداری دوستی که قرار بود در بحث کارگردانی به ما یاری برساند از همکاری با گروه منصرف شد و به حسب تعهدی که به مرکز داشتیم خودمان آستین بالا زدیم و از آنجا که مستندساز نیستم، آقای ملت‌خواه به ما در این حوزه کمک کردند و طی سفرهایی که به منطقه داشتیم هم متوجه شدیم با متهمی مواجه هستیم که هنوز پیدا نشده است.

پورحسینی ضمن بیان این مطلب که اگر زمانی پشت صحنه این فیلم ساخته شود قطعا برای بسیاری هیجان زیادی خواهد داشت اظهار کرد: شاپور محلی از محیط بانانی بود که پرونده مشخصی داشت و قاتل او هم کشته شده بود، به همین دلیل نفر دیگری را پیدا کردیم و ناچار شدیم نسبت به طرح اولیه‌ای که به مرکز گسترش ارائه کرده بودیم تغییراتی در فیلم بوجود بیاوریم که مسئولان مرکز کمال همکاری را با گروه داشتند و تمامی تغییرات را پذیرفتند.

کارگردان مستند «صدای تير» با بیان این که میان محیط بانان و شکارچیان غیرقانونی جنگی پنهان و همه جانبه و کاملا یک طرفه در کار است، گفت: وقتی سعید پرهام کشته شد در تفنگ خود تنها سه فشنگ برای شلیک داشت که شاید اگر به جای این تعداد ۲۰ عدد فشنگ داشت زنده می‌ماند، چون هنگام درگیری و شلیک، تیر او به سرعت تمام شده و طرف مقابل به راحتی او را از پا درآورده بود.

وی با تاکید دوباره بر نابرابری درگیری میان محیط بانان و شکارچیان، بیان کرد: محیط بان با فردی درگیر می‌شود که اسلحه سیمینف با قدرت دید در شب دارد، درحالی که محیط بان فقط کلاشينکفی در دست دارد که تنها چند شلیک نخست آن در جهت مورد نظر حرکت می کند و از شلیک پنجم به بعد هر تیری به یک سمت می‌رود!

پورحسینی همچنین بر این نکته که الان در رابطه با حفاظت از محیط بانان در شرایط خوبی به سر نمی بریم، تصریح کرد: ۱۴ هکتار از مراتع تحت پوشش و حفاظت است که ۲۵۰۰ نفر نیرو دارد، اما تنها ۵۰۰ نفر از این افراد توان رویارویی مستقیم با شکارچیان را دارند.

این کارگردان در پاسخ به سوال منتقد جلسه مبنی بر اینکه چه عاملی موجب می شود شکار حیوانات برای این افراد به اندازه ای ارزش داشته باشد که برای رسیدن به هدف، انسانی را قربانی کنند گفت: جنون به آتش اسلحه تا به امروز برای من قابل درک نبوده و نیست، اما دیگر می دانم افرادی وجود دارند که چنین جنونی دارند.

وی در پاسخ به انتقاد مازیار فکری ارشاد درخصوص رعایت نشدن قوائد فیلم سازی برای به تصویر کشیدن این داستان هم اظهار کرد: در شرایطی به سر می بردیم که با تنش های زیادی روبرو بودیم، ضمن اینکه تاکید کردم که هیچ ادعای کارگردانی ندارم و می دانستم که قوائد مرسوم سینما در کار رعایت نمی شود، اما بازگویی موضوع به اندازه ای برای ما اهمیت داشت که ناچار شدیم عدم پایبندی به معیارهای سینمایی را بپذیریم.

منتقد جلسه در ادامه صحبت های کارگردان بیان کرد: در اینکه فیلم با نیتی خیر ساخته شده شکی نیست و اثری بسیار شریف محسوب می شود؛ متوجه هستم که شما به عنوان کارگردان این مستند دوستان خود را از دست داده اید که بسیار سخت است و خطری را هم پذیرفتید؛ اما به قول دکتر شریعتی کافی است برای بی ارزش کردن یک اثر از آن بد دفاع کنیم.

وی ادامه داد: ساخت مستند صدای تیر بسیار شجاعانه است اما طبق گفته بزرگان صرف روشن کردن دوربین مقابل یک سوژه موجب خلق اثر نخواهد شد. یکی از ضعف های برجسته این فیلم تکرار چندباره یک صحنه بود که سه مرتبه تکرار شدن آن در کار به اثر ضربه زده و ضعف اساسی کار محسوب می‌شود. همچنین بهتر بود از حضور هنرمند پیشکسوت آقای پرویز پورحسینی و صدای زیبای ایشان در فیلم بهره بهتری گرفته می‌شد.

کارگردان در پایان گفت: نمی‌توانم ادعا کنم از نظر سینمایی اثر قابل دفاعی ساخته شده است اما امیدوارم این فیلم حداقل به اندازه ای باشد که بتواند موارد و مسائلی که برای محیط بانان اتفاق می‌افتد را برای مخاطب توضیح دهد. همچنین آرزو می‌کنم زمانی فرا برسد که امکان ساخت فیلمی بهتر با این موضوع وجود داشته باشد.

علی خسروی کارگردان مستند «فرزند خرمشهر» میهمان بخش دوم جلسه نقد و بررسی بود که در رابطه با ایده ابتدایی ساخت فیلم خود اظهار کرد: ساخت این فیلم برای من بخاطر خود خرمشهر و مقاومت ۴۵ روزه این مردم با دست خالی در برابر دشمن جذاب بود. کاری که مردم خرمشهر انجام دادند به تنهایی نمره قبولی را به دست آورده و به نظرم هیچ رسانه ای نمی تواند شرایط زندگی و رشادت های این مردم را بازتاب دهد. مردمی که هنوز هم مظلومانه زندگی می کنند و حق آن ها همچنان داده نشده است.

وی همچنین در پاسخ به انتقاد کارشناس جلسه در خصوص رعایت نشدن برخی نکات در اثر خود عنوان کرد: این فیلم دومین تجربه من در زمینه سینمای مستند محسوب می‌شود و نقدها کاملا وارد است. هدف اولیه ما روایت سرگذشت انسانی مردم و دشواری های آن ها بود و امیدوار هستم مشکلات اثر در کارهای آینده تکرار نشود.

کارشناس جلسه در ادامه با ارائه پیشنهادهای خود گفت: یکی از ویژگی های سوژه کار غلو کردن او در مورد روبرو شدن با سرباز عراقی است که می شد از آن به عنوان عنصری برای کمی مفرح تر کردن فیلم بهره گرفت؛ همچنین شاید بهتر بود ما کمی در جریان زندگی امروز این فرد، کار کردن و ارتباط او با دوستان قرار می گرفتیم.

وی با اشاره به تصویر آرشیوی موجود در فیلم ادامه داد: با توجه به علاقه شخصی ام به حوزه دفاع مقدس تصاویر و عکس های بسیار زیادی از خرمشهر دیده بودم اما تصویری آرشیوی که در این فیلم وجود داشت را تا به امروز ندیده بودم.

فکری ارشاد همچنین به تقسیم بندی دوگانه فیلم از نظر روایت اشاره کرد و اظهار داشت: دوپارگی یکی از اشکالات اساسی فیلم محسوب می شود و هریک از این بخش ها می توانست موضوع ساخت یک مستند قرار بگیرد، اما اتخاذ این رویکرد توسط کارگردان عملا موجب شده است تا مخاطب نتواند در هیچ یک از بخش ها عمیق شود.

وی تصریح کرد: در جای دیگری از فیلم شاهد هستیم که سوژه صدنور تصویربرداری شده که از نظر دستور زبان سینما هیچ توجیهی ندارد، چون نمایش ضدنور در مواقعی به کار گرفته می شود که یا با فرد مرموزی طرف باشیم و یا سوژه شخصیتی منفی داشته باشد که سوژه شما اصلا چنین نیست و روزگاری قهرمانانه از خاک خود دفاع کرده است.

این منتقد در انتها اظهار داشت: همچنان به جمله ای که گفتم اعتقاد دارم که برای بی ارزش کردن یک اثر خوب کافی است از آن بد دفاع کنیم ولی به هرحال یکی از ویژگی های جلسه امشب ظرفیت بالای نقدپذیری هر دو کارگردان بود که امیدوار هستم در دیگران هم به وجود بیاید و متوجه باشند هدف از نقد، تنها کمک به رفع ضعف های اثر است.

در انتهای این نشست، جلسه پرسش و پاسخ حضــــار با کارگردانان مستندهای «صداي تير» و «فرزند خرمشهر» برگزارشد. در پایان نیز لوح تقدیر و هدایایی به رسم یادبود از طرف مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به کارگردانان و منتقد حاضر در این نشست اهدا شد.