مترجم كتاب «عبدالقاهر جرجاني و ديدگاه‌هاي نوين نقد ادبي» جرجاني را بزرگ‌ترين بلاغي كلاسيك ايران و اسلام برشمرد و گفت: با وجود انديشه‌هاي بلاغي، امروز صورت مسخ يافته‌اي با عنوان معاني و بيان جديد در دانشگاه‌ها تعليم داده مي‌شود و طراوت نگاه جرجاني از متون دانشگاهي رخت بربسته است.

به گزارش هنرنيوز،دكتر مريم مشرف، مترجم اين كتاب، در گفت‌وگو با ايبنا، ضمن بيان اين مطلب، اظهار داشت: در اين كتاب، نظريه نظم و انسجام، ارتباط ديدگاه‌هاي جرجاني با مباحث نقد ادبي زبان‌شناختي و دستور زبان گشتاري بازتاب داده شده كه منبع بسيار خوبي در حوزه تحقيقات پيوند نقد قديم و نقد ادبي امروز به حساب مي‌آيد.

وي افزود: اين كتاب نشان مي‌دهد قدمايي نظير جرجاني تا چه اندازه در زمان خود نوانديش بوده و ذهن درخشاني در بلاغت داشته‌اند. او در كتاب «دلايل الاعجاز» نظريه نظم را مطرح مي‌كند تا با استفاده از آن به كشف و تبيين قوانين حاكم بر متن‌هاي منسجم بپردازد.

عضو هيأت علمي دانشگاه شهيد بهشتي ادامه داد: بر اين اساس، وي درمي‌بايد كه يك متن چگونه به پيوند و ساختاري منسجم داراي پيوندهاي دروني مي‌رسد. او از اين رهگذر به نظر ساختارگرايان در نقد امروزي درباره تبيين زيرساخت‌هاي متن و بيان تفاوت ژرف‌ساخت و روساخت نزديك مي‌شود.

وي خاطرنشان كرد: اين شباهت كه در مقدمه كتاب ذكر شده است، پيش از اين هم در مقاله‌اي جداگانه بررسي شد.

اين پژوهشگر درباره ارتباط معناشناسي با روش نقد متن جرجاني گفت: معناشناسي بخشي از كار جرجاني است، اما جانب ديگر كار وي «نحو» است. زبان‌شناسي سه شاخه اصلي صرف و نحو و معناشناسي دارد كه تفسير در حوزه سوم مي‌گنجد.

مشرف ادامه داد: دستور گشتاري در حوزه دوم قرار مي‌گيرد و بحث درباره الفاظ و دلالت‌هاي آن با هر دو حوزه نخست و سوم مرتبط است. اين سه حوزه به‌خوبي در دو كتاب ديگر از جرجاني با عناوين «اسرار البلاغه» و «جلال الاعجاز» كه دو سند درخشان نقد ادبي ايرانيان به شمار مي‌آيند. هرچند اعراب آنها را به خود منسوب مي‌دارند، شرح داده شده است.

اين نويسنده درباره جرجاني گفت: جرجاني، نحوي و بلاغي بسيار مشهور است كه در قرن پنجم مي‌زيست. او را پدر معاني و بيان و علوم بلاغي اسلامي دانسته‌اند. اين انديشمند تمام عمرش را در منطقه‌اي از «جرجانج» يكي از توابع خوارزم يا خراسان بزرگ زندگي كرد.

وي افزود: او در زمان زندگي‌اش يكي از بزرگ‌ترين علماي اسلام بود و سعي كرد دليل معجزه بودن قرآن و ناتواني ديگران از آوردن چنين كتابي را دريابد. او به ذكر دلايل عقلاني پرداخت و نظريه جديدي را در اين باره بيان كرد كه به شكوه بلاغت اسلامي منجر شد.

مشرف تصريح كرد: با وجود چنين انديشمند مسلمان بلاغي، متأسفانه امروز صورت مثله‌شده و مسخ يافته‌اي با عنوان معاني و بيان جديد در دانشگاه‌ها تعليم داده مي‌شود. متأسفانه طراوتي كه در نگاه جرجاني بود، امروزه از متون دانشگاهي رخت بربسته است.

وي افزود: هدف من از ترجمه اين كتاب، يادآوري گنجينه‌هاي بلاغي گذشته بود. بلاغتي كه امروز مي‌شناسيم، خشك و كليشه‌اي است. ما نگاهي جزءگرا در اين علم داريم كه بزرگ‌ترين مشكل در تعليم آن در دانشگاه‌ها نيز هست، در حالي كه رابطه جزء وكل را مطرح كرد. گاهي از اين موضوع نياز جامعه علمي و دانشگاهي كشورمان در حوزه بلاغت است.

كتاب «عبدالقاهر جرجاني و ديدگاه‌هاي نوين نقد ادبي» را نشر چشمه منتشر كرده است.