كتاب «شرح غزليات سعدي» به قلم فرح نيازكار به زودي منتشر مي‌شود.
اين پژوهشگر و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار بخش كتاب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، درباره‌ي اين كتاب گفت: اثر تحقيقي من «شرح غزليات سعدي» است كه در حقيقت به تبيين نقش سعدي به عنوان تكوين‌دهنده، تحول‌آفرين و تكامل‌بخش غزل فارسي در ايران مي‌پردازد.
او ادامه داد: اين شرح به منظور شناخت شاخصه‌هاي مهم انديشه و زبان سعدي در غزليات بر اساس تصحيح محمدعلي فروغي و مقابله با دو تصحيح ديگر از حبيب يغمايي و غلامحسين يوسفي به منظور دستيابي به معناي دقيق و سعديانه از ابيات صورت گرفته است.
نيازكار با اشاره به بخش‌هاي مختلف اين كتاب، بيان كرد: در بخش اول كتاب پس از بررسي ضرورت آشنايي با زبان شعر به منظور شناخت و درك دقيق آثار، افكار سعدي و شناخت نبوغ شاعري و تبيين ويژگي‌هاي زباني او در غزليات و شاخص‌هاي مورد توجهش در زبان غزل، شگرد عبارات و افعال سلبي در زبان خاص وي مورد بررسي واقع شد.
او در ادامه اظهار كرد: بخش ديگر كتاب در پيوند با ساختار معنايي در غزل سعدي است؛ بررسي شاخص‌هايي چون توصيف در غزل، تبيين وحدت مطالب و تأمل حكمي در پديده‌ها. در ادامه نيز مباني مشترك و محوري در غزل‌هاي سعدي همچون عشق، عقل و رابطه‌ي آن دو، نظربازي و جمال‌پرستي سعدي و سماع از ديدگاه سعدي مورد توجه است. در پايان اين فصل به نتيجه‌گيري از كليه‌ي مباحث پرداخته شده و شاخص‌هاي مهم انديشه و زبان سعدي در غزليات آورده شده است. در بخش دوم كتاب، غزليات سعدي شرح و تحليل شده و در پايان نيز نمايه‌هايي با نمودار آماري ارائه شده است.
اين پژوهشگر همچنين با بيان اين مطلب كه استخراج نمايه‌ي موضوعي غزل‌هاي سعدي در بخش پاياني كتاب به شناخت ذهن و انديشه‌ي سعدي و سامان يافتن فصل‌هاي اوليه كمك كرده است، گفت: نمايه‌ي موضوعي در حقيقت بيان‌گر شعار كلي كاربردهاي سعدي از مفاهيم بااهميت بوده كه در غزل او تشخص يافته است. در اين نمايه‌ي موضوعي، فراواني و ميزان استفاده‌ي سعدي در غزليات آشكار شده است.
نيازكار ادامه داد: نمايه‌ها 126 موضوع شاخص و قابل بررسي در غزليات سعدي هستند كه ذهن شاعر را متوجه خود ساخته و شاعر مي‌كوشد تا آن را در بافت زباني خود به مخاطب ارائه كند و به دو گونه نمودارهاي آماري و نشاني بيت و غزل مورد نظر به ترتيب حروف الفبايي موضوعات آورده شده‌اند.
او گفت: براي آشنايي بيش‌تر مردم با زبان سعدي و سبك‌شناسي وي در غزل و نحوه‌ي استفاده‌ي كاربردي سعدي از صنايع رايج در دوران خود، نمايه‌اي از استعارات، تشبيهات، كنايات و مجازهاي موجود در غزل‌هاي سعدي ارائه شده است. نمايه‌ي وزن‌هاي عروضي غزليات، فهرست راهنماي ديگري است كه در پايان شرح غزليات سعدي آمده است. اين نمايه بيان‌گر ميزان استفاده‌ي سعدي از اوزان گوناگون عروضي است.
اين مدرس دانشگاه با اشاره به آشكار ساختن بهره‌مندي شاعران از افكار و انديشه‌هاي يكديگر در اين كتاب، عنوان كرد: در ذيل ابيات غزل‌ها برخي از مضامين مشترك سعدي با ديگر شاعران قيد شده؛ پس بر اساس اين شرح، شاخص زبان و انديشه‌ي سعدي در غزل مورد بررسي و استخراج قرار گرفته است.
فرح نيازكار در پاسخ به اين پرسش كه چرا به شرح غزليات سعدي پرداخته است، گفت: از آن‌جا كه سعدي از شاعراني است كه با رويكرد ويژه به مقوله‌ي زبان به نبوغي شاعرانه دست يافته و حاصلش خلق آثاري است منحصر به فرد، زيبا، هوشمندانه و ماندگار، در حقيقت پيش از آن‌كه به دنبال شرح غزليات سعدي باشم، بر آن بودم تا بتوانم شاخص زبان و انديشه‌ي سعدي را در غزل مورد بررسي و استخراج قرار دهم و البته در كنار اين امر به شرح غزليات نيز پرداختم.
او با تأكيد بر اين‌كه شرح غزليات سعدي اثري است در راستاي شناخت و معرفي يكي از قله‌هاي رفيع زبان و ادب فارسي، گفت: از آن‌جا كه تكوين، تحول و تكامل غزل فارسي در ايران با زبان غزل سعدي هويتي ماندگار يافته است، ناگزير از شناخت و معرفي او هستيم.
نويسنده‌ي «شرح غزليات سعدي» درباره‌ي ضرورت پرداختن به شرح غزل و شيوه‌ي شرح غزل و با اشاره به نپرداختن جدي به سعدي و آثارش، اظهار كرد: نگاهي به پژوهش‌هايي كه تا كنون درباره‌ي سعدي انجام شده و مقايسه‌ي ميزان اين پژوهش‌ها با جايگاه سعدي در زبان و ادبيات فارسي و نيز تأثيرگذاري آثار وي بر ادبيات ديگر سرزمين‌ها، ما را به ضرورت پرداختن به سعدي و آثارش به گونه‌هاي مختلف فرامتني و درون‌متني بيش از پيش مي‌كشاند.
نيازكار در پايان درباره‌ي ويژگي‌هايي كه بر ضرورت شرح غزل سعدي مي‌افزايد، بيان كرد: بر اساس ويژگي‌هايي مانند معناي واژه‌ها، اشارات تاريخي، معناشناختي ابيات، تعيين اوزان عروضي اشعار، نام‌هاي پروردگار اعم از نام‌هاي معمول و اسماء و صفات و القاب، آيات و احاديث موجود در غزل‌ها، اصطلاحات عارفان و صوفيان و ... به شرح غزل سعدي پرداخته‌ام.
كتاب «شرح غزليات سعدي» از سوي نشر هرمس منتشر خواهد شد.
