یک باستان‌شناس در گفت و گو با هنرنیوز:
جاده حریم دارد آثار تاریخی نه!
سرپرست هيات باستان‌شناسی تپه حصار دامغان گفت: جاده حریم دارد اما آیا آثار باستانی به عنوان شناسنامه هر کشور نباید حریم داشته باشد؟!
تاريخ : سه شنبه ۸ اسفند ۱۳۹۱ ساعت ۱۳:۱۳
سرپرست هيات باستان‌شناسی تپه حصار دامغان درباره این که چرا گاهی حریم تعیین می‌شود اما ابلاغ نمی‌گردد، گفت: تعیین حریم پیچیده است. در اینجا با دو مسأله یکی عرصه و دیگری تعیین حریم رو به رو هستیم. در مورد عرصه کاملاً با نگاه باستان‌شناسی رو به رو هستیم. اما تعیین حریم به کمیته حرایم بخشی از معاونت میراث فرهنگی با مدیریت آتوسا مومنی بازمیگردد.
او اضافه کرد: بخش میدانی تعیین حریم که معمولاً با گمانه‌زنی همراه است توسط پژوهشکده انجام می‌شود و گزارش این کاربه کمیته حرایم در معاونت میراث فرهنگی می‌رود که با حضور کارشناسان مختلف بررسی می‌شود.
وی با بیان این که در این موضوع ناهماهنگی‌هایی وجود دارد، عنوان کرد: باستان شناسان معمولاً یک حریم را پیشنهاد می‌کنند اما این پیشنهاد ممکن است در کمیته جرح و تعدیل شود. اما عرصه چون کار تکنیکی باستان شناسی است قابل تغییر نیست درحالی که قسمت حریم به خاطر ملاحظات چند گانه قابل تغییر است از جمله زمینهایی با مالکین شخصی ، حریم منظری و..
به گفته‌ی این باستان‌شناس کار میدانی تعیین حریم تپه حصار توسط وی سال ۸۸ انجام شده این درحالی است که موضوع بررسی آن ۶ سال بعد یعنی ۳ تا ۴ ماه پیش در کمیته حرایم مطرح شده است.
وی با تاکید بر تفکیک مساله حفاظت اثر، بیان کرد: گاهی شما صحبت از تعیین حریم شوش به عنوان یک شهر باستانی می‌کنید. شهری که اهمیتش در دنیا بر همگان مسلم است قطعاً حریم چنین منطقه‌ای بسیار پیچیده‌تر از حریم یک تپه یک هکتاری در شهرستان دیگر است.
روستایی ادامه داد: یا در مورد حریم چغازنبیل و طاق بستان باید حریم منظری را نیز تعیین کرد. به عنوان مثال در حریم نقش جهان ساخت پاساژ حریم منظری آن را زیر سوال می‌برد که با ورود یونسکو به این موضوع تعداد طبقات آن را کم کردند.
این باستان‌شناس با اشاره به این که کم و زیاد کردن حریم به چگونگی نگاه ما به آثاری که می‌خواهیم حفاظت کنیم بازمیگردد، گفت: حریم جلوگیری از تعرض ساخت و ساز به محدوده اثر است.
وی اضافه کرد: حتی جاده حریم دارد .در دو سوی جاده تا ۷۰ متر حریم، ساخت و ساز انجام نمی‌شود .جاده حریم دارد اما آیا آثار باستانی به عنوان شناسنامه هر کشور نباید حریم داشته باشد. آنچه با نگاهی به پرونده حریم قابل تامل می‌شود ندانستن اهمیت این کار است.
سرپرست هیأت گمانه‌زنی و لایه‌نگاری تپه کلاته‌خان شاهرود (استان سمنان ) در مورد ضرورت تعیین ردیف بودجه معین نیز اظهار کرد:این مشکلی است که تمام استانها با آن سر و کار دارند. آثار زیادی در ایران وجود دارد که خیلی از آنها در زمین مالک شخصی است.
او تصریح کرد: تعیین عرصه چون با کاوش و گمانه‌زنی همراه است کار پرهزینه‌ای است و همیشه استانها برای این مهم پول کم دارند.
این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: باید یک ردیف بودجه مشخص وجود داشته باشد. همچنین کمیته کارشناسی دقیقی که اورژانسی بودن تعیین حریم را تشخیص دهد در استانها وجود داشته باشد.
او اذعان کرد: طبیعتا در پژوهشکده باستان‌شناسی باید یک کمیته تعیین حریم باشد که بتواند پیشنهادات استانها را به طور دقیق بررسی کند تا آثاری که در الویت مطلق‌اند، شناسایی شوند. اما متأسفانه به خاطر اینکه بودجه مشخصی در این مورد وجود ندارد، آثار تعیین حریم نمی‌شوند.
سرپرست فصل اول کاوش گورستان باستان لَما یاسوج (استان کهگیلویه و بویراحمد ) اظهار کرد: باید یک کمیته کارشناسی مشخص در استانها باشد و رابطه تنگاتنگی با کمیته تعیین حریم در پژوهشکده داشته باشد تا الویت کار سایت‌های مشخص و پس از آن تعیین بودجه شود.
وی با بیان این که پس از تعیین حریم سازمان باید زمینهایی را که به حریم نزدیک است از مردم خریداری نماید، گفت: یکی از مشکلات سازمان میراث فرهنگی این است که جایی را تعیین عرصه و حریم می‌کند اما حریم معمولا در زمین مردم است و طبق ضوابط حق شخم عمیق و ساخت و ساز در این زمین‌ها وجود دارد. از طرفی مالک با تعیین حریم عملا زمین‌هایش بدون استفاده می‌ماند که در حالت منطقی سازمان میراث فرهنگی باید اینها را از مردم خریداری کند.
روستایی با یادآوری این که از طرفی برای این کار بودجه به اندازه کافی وجود ندارد، تصریح کرد: یک پیچیدگی‌های تودرتویی وجود دارد که حل کردن آن خیلی سخت است باید هرسال بخشی از زمین یک اثر آزاد شود کاری که در گوهر تپه رخ داد. عرصه اثر تپه ۵۰ هکتاری مالک شخصی داشت (یکی از محوطه های بزرگ پیش از تاریخ شمال ایران در استان مازندران شهرستان بهشهر ۲ کیلومتری شمال غربی شهر رستمکلا یا کیلومتر ۴۰ جاده ساری - بهشهر قرار گرفته است.) و با تلاش رییس پایگاه گوهر تپه بودجه گذاشتند و تپه را از مردم تکه تکه خریدند.
