رضا رینه‌ای هنرمند خوشنویس در گفتگو با هنرنیوز:
خانمها به حق خود در خوشنویسی نرسیده‌اند
از قدیم هنر خوشنویسی مربوط به آقایان بوده است و حضور اساتیدی چون کلهر، میرعماد، امیرخانی، فلسفی و ... باعث شده که اساتید خانمها کمتر به چشم بیاید. در نگاهی گذرا به گذشته و تاریخ پرافتخار هنر ایران به نام زنان خوشنویس بسیاری برخورد می‌کنیم از جمله خوشنویس معروف گوهرشاد و دختر میرعماد، استاد بزرگوار خط که به گفته بزرگان عرصه خوشنویسی در بین زنان خوشنویس کسی به زبردستی او در خط نستعلیق نبوده است.
تاريخ : يکشنبه ۴ خرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۱۷
با این اوصاف کسان دیگری نیز بوده‌اند مانند زینب النسا بیگم و... اما کمتر هنر آنها به چشم می‌خورد. در جامعه کنونی ما نیز در کلاس‌ها تعداد هنرجویان خانم بیشتر از آقایان است اما متأسفانه بنا به دلایل و شرایط استادی یا هنرمند بین‌المللی در این زمینه شاهد ظهور آن در میان خانمها نیستیم.در این خصوص رضا رینه‌ای متولد ۱۳۴۷ که خود یک ازدواج هنر داشته و خانم ایشان نیز هنرمند ممتاز خوشنویسی است، در گفتگو با هنر نیوز صحبت های قابل تاملی در خصوص این هنر در میان خانم ها دارد که در ذیل می خوانید.
باتوجه به اینکه هنر خوشنویسی یک هنر پر پیچ و خم و فرسایشی است هنرمندان خانم ما در چه وضعیتی هستند و چقدر از این هنر استقبال می‌کنند؟
قطعا هنرمند خوشنویس راه بیشتری را باید طی کرده و زمان بیشتری باید صرف کند چون برای این هنر به پشتکار بیشتری نیاز است. مثلا در موسیقی پس از سه، چهار ماه زمانی که از ساز یک ملودی شنیده شود تشویقی می‌شود برای هنرمند یا هنرجو، اما در بخش خوشنویسی برای رسیدن به یک جایگاه متوسط لااقل باید هفت یا هشت سال وقت گذاشت، متأسفانه در بخش خانمها ورودی ما در سنجش مطلوبی است و درصد خانم‌هایی که در کلاس‌های آموزشی حضور دارند ۷۰ به ۳۰ است اما در ادامه راه به چند دلیل مانند ازدواج، سختی راه و مشکلات خانمها در خانواده در این هنر ریزش دارند.
با توجه به اینکه خانمها از ظرافت و دقت بیشتری نسبت به آقایان برخوردار هستند آیا هنر خوشنویسی می‌تواند جوابگوی احتیاجات هنر آنها باشد؟
از آنجا که آقایان اقتصاد خانواده را برعهده دارند اما از خانمها توقع درآمد وجود ندارد ولی متأسفانه بنا به این مشکلات آقایان بیشتر جلو می‌روند و به جایگاه مقبولی می‌رسند اما خانمها در رشته تذهیب و تشبیه به جهت ظرافت و حوصله اصل قضیه که در این رشته هست می‌شود گفت تعدادشان بیشتر و مورد قبول خانمها بوده و آن جوابگوی هنر آنهاست. قطعا آنها کارایی بالایی هم دارند. این را می‌شود در حضور خانمها در کلاس‌های خوشنویسی دید که تعداد آنها بیشتر از آقایان است.
در گذشته تأکید داشتید که حضور آنها ریزش خواهد داشت چگونه آقایان در وضعیت بهتری در این هنر هستند؟
متأسفانه نقطه اوج خانمها با آقایان برابر نبوده و این واقعیت است که دلایلش بی‌شمار است. این فضا در زیرساخت این هنر است. اگر کارایی‌ها و هدف را از دوره هنرجویی مشخص کنیم ذوق و سلیقه آنان را در آثار نمایشگاهی بیشتر می‌توان دید که از حساسیت هنری، همراه با ذوق و سلیقه بیشتری که نسبت به آقایان دارند استفاده کنند.
آیا در حال حاضر استاد خانمی در زمینه خوشنویسی داریم؟
قطعا این قضیه وجود دارد اما حقیقت آن است که خانم‌هایی که به رده‌های بالایی رسیده‌اند نسبت به اساتید آقایان در سطح پایینی هستند و اصلا باید گفت که جایگاه آنها هیچ است. ارزیابی خانمها قطعا باید در رده خانمها صورت بگیرد، بنابراین در این حد و اندازه طبق آماری که وجود دارد این ظرفیت‌هایی را دارند که ما در جامعه می‌بینیم امیدوارم این حرف‌ها باعث بی‌انگیزگی در خانمها که به این رشته می‌آیند، نشود. من این را به جهت اینکه دوستان دیگر در سال‌های گذشته رفته‌اند، می‌گویم اما اگر فرد با تغییراتی که با اهداف والاتر و یک ساختارشکنی کلی در این زمینه البته با فونداسیون قوی در کارآموزی می‌تواند به آن رتبه‌ای که از آقایان نیز بالاتر است، برسد. خانم خود من نیز ممتاز خوشنویسی دارد و این حرف‌ها را اول به او گفته‌ام و بعد مصاحبه کردم.
با این تفاصیل چه ویژگی‌ای باعث می‌شود یک نفر عمر خود را در این راه صرف کند؟
ما این را فقط در هنر خوشنویسی نمی‌بینیم بلکه در دیگر هنرها وجود دارد. اما به لحاظ هنر خوشنویسی یک بخش آن اتصال به هنر ادبیات دارد. ادبیاتی مانند شعر و بخش‌های دیگر و قسمت‌های زیباشناختی که در بخش هنر وجود دارد در نهاد هر هنرمند، هنرجو و طلبه لحاظ می‌شود. البته کسانی که علاقه‌مند بودند چه در گذشته و چه در آینده در طول زندگی‌شان به تناسب زمان یا استاد معروف، هنرمند ممتاز یا به نمایشگاهی بازدید می‌کنند این حساسیت‌ها فوران می‌کند و باعث می‌شود خانمها به کلاس‌ها بیایند.
با این وجود شاهد هستیم که بیشتر خانمها از ظرفیت خود و تجربه به نسل‌های گذشته استفاده نمی‌کنند، دلیلش چیست؟
نسل گذشته به جهت اینکه بخشی از عواطف و حساسیت‌های آنها مربوط به آن زمان است با واقعیت روزگار ما همگونی ندارد. آنهایی که حال ممتاز می‌گیرند یا خط متوسط می‌نویسند که البته حضور آنها نیز لازم است مثلا در یک مسابقه دوومیدانی از بین ۳۰۰ شرکت‌کننده ۱۰ نفر انتخاب و از ۱۰ نفر یک نفر قهرمان می‌شود. قرار نیست همه مدال طلا بگیرند. ما نسبت به قضیه آماری صحبت می‌کنیم. واقعیت آماری به نفع کمی است و باید با تقویت پتانسیل‌ها و استعدادها جهت آن را به سمت بالا بردن کیفی هم عوض کرده و پایه آن را در آموزش درست کنیم.
اوضاع معیشت هنرمندان خوشنویس را چگونه می بینید؟
به هر شکل هر چه هست از درآمده های دیگر گذران زندگی داریم و از هنر پولی نصیب شما نمی شود. متاسفانه هنر در کشور ما محدود شده به نمایشگاه و فروش تابلو، پس باید از راه های دیگر به فکر گذران زندگی بود. من یک نکته باید بگویم و آن بحث نرم‌افزارهای کامپیوتری است و آن هیچ لطمه‌ای به هنر ما نمی‌زند. ما در بخش هنر صحبت می‌کنیم و چون بخش کامپیوتری یک بخش کاربردی است یکسری مزایا نیز دارد مانند همه هنرهای دیگر. من صحبت‌هایم را با یک مثال ادامه می‌دهم. یک نقاش حرفه‌ای با آدمی که چشم و ابرو می‌کشد و سفارش می‌گیرد، متفاوت است. این آدم صاحب ایده و مؤلف است. البته آسیبی که کامپیوتر به هنر خوشنویسی زده به آن افرادی است که سفارش کتاب یا چیزهای دیگر می‌گیرند. نرم‌افزار خط کار آنها را انجام می‌دهد و این باعث خوشحالی است که این نرم‌افزار هنرمند سفارشی را با نمایشگاهی جدا کرده است و این باعث می‌شود که آن هنرمند کاربردی تلاش بیشتری کند و به درجه بالا برسد. آنجاست که دیگر کامپیوتر جایی ندارد و دست هنرمند است که سرنوشت‌ساز شود.
آیا شما بیمه هستید؟
برخی عضو صندوق حمایت از هنرمندان هستند که آن هم باید از هفت خوان رستم را عبور کرد. خیر من بیمه هنرمندان نیستم و آنقدر پرسه بیمه شدن در میان هنرمندان سخت است که عطایش را به لقایش بخشیدم.
وحید استرون
