رییس هئیت مدیره انجمن عکاسان میراث فرهنگی گفت: عکاسی ایرانشناسی با ثبت مشاهیر و میراث فرهنگی، طبیعی و تاریخی درحال دگرگونی، نیازمند حمایت قطعی است.

سعید محمودی ازناوه؛ رییس هئیت مدیره انجمن عکاسان میراث فرهنگی در گفت و گو با «هنرنیوز» به بررسی بخشی ازمشکل‌های گونه‌ای از عکاسی با موضوعات ایرانشناسی، مردم‌شناسی و اقوام و فرهنگ‌ها پرداخته است. این‌گونه از عکاسی که به ثبت هویت ملی و فرهنگی کشورمی‌پردازد‌، آثاری را به تصویر می‌کشد که خواسته و ناخواسته توسط ما یا عوامل طبیعی دستخوش تغییر بوده و شاید در آینده تنها اثر باقیمانده از آنها همین عکس‌ها باشند. متن زیر حاصل این گفت و گو است .



هنرنیوز: جایگاه و اهمیت این نوع عکاسی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟



در عکاسی ایرانشناسی ما با آثار معنوی، تاریخی و طبیعی ای روبرو هستیم که مادام در حال دگرگونی هستند. برخی از آنها نیز ازبین می روند. بعضی ازاین اتفاقات رویدادهای طبیعی‌اند که بدون دخالت انسان رخ داده و آثار شکل خود را طی زمان از دست می دهند اما برخی از این رویدادها نیزخواسته و ناخواسته توسط انسانها و سازمان ها تغییر شکل یافته‌اند که متاسفانه درصد آن خیلی بیشتر از عوامل طبیعی است.



هنرنیوز: مثل دریاچه ارومیه ؟



بله خوب عکس هایی که از 4 یا 5 سال پیش این دریاچه موجود است امروز قابل دسترسی نیست. چون این دریاچه توسط عوامل طبیعی و انسانی تغییر شکل یافته و دیگر گرفتن عکس های سابق امکان پذیرنیست. یا مثلا «بهشت گمشده» شیراز. امروز دیگر نمی توانیم همان تصاویری را داشته باشیم که آقای جوزانی درفیلم«درمسیرتندباد» از بهشت گمشده دارد چون این مکان دیگرآن مکان بکر و طبیعی نیست.



هنرنیوز:یعنی شما معتقدید هرجا که انسان دسترسی به طبیعت را آسان‌تر کرده از ارزش طبیعی آن مکان کاسته شده؟



بله مثلا آبشار تنگه تامرادی در یاسوج، سازمان میراث فرهنگی برای جذب گردشگر و راحتی آنها از پلکان‌های آهنی با رنگ آبی استفاده کرده(می‌‌توانستند برای هماهنگی با محیط از رنگ سبزاستفاده کنند یا تا یک مسیری را پلکان بگذارند و بقیه راه را مردم پیاده روی کنند ) خوب این مکان دیگر بکرنیست و درعکاسی دیگر نمی‌توان به آن مکان دست یافت. شما نه زاویه دید قبلی را دارید نه مکان سابق را.این مکان‌های درحال دگرگونی تنها با عکس ثبت می شوند. یک اصطلاحی بین عکاسان طبیعت‌گردی و ایرانشناسی رایج است که هر جا جاده آسفالت کشیده شود آن مکان دیگر برای عکاسی مناسب نیست.



هنرنیوز : عکاسی ایرانشناسی چگونه به حفظ هویت ملی کمک می‌کند ؟



این نوع عکاسی ذاتا چنین هدفی را دنبال می‌کند اما اینکه این اتفاق به چه شکلی رخ داده و الان در کجا قرارداریم بحث دیگری است.درواقع عکاسی ایرانشناسی مهمترین شاخه عکاسی از زمان ورود دوربین به ایران بوده و توسط عکاسان خارجی و داخلی همواره دنبال شده است.عکس های دوره ناصرالدین شاه خود گواه این مطلبند.



هنرنیوز:این نوع ازعکاسی با توجه به اهمیت آن با چه چالشها و مشکلاتی روبروست ؟



عکاسان بعد ازانقلاب به یک نوع خودباوری رسیدند ولی متاسفانه ارگانهای دولتی ذی ربط از این موضوع غافل ماندند وعکاسان بیشتر برحسب علایق شخصی و بطورخودجوش به فعالیت پرداختند.



هنرنیوز : چاپ کتاب های عکاسی ایرانشناسی درچه وضعیتی قرار دارد ؟



عموما ناشران با چاپ عکسها به صورت کتاب به گونه ای به حفظ هویت و فرهنگ کمک می کنند اما آنها نیز برحسب منفعت خود به این کار می پردازند. در این بین عکاسان تنها کسانی هستند که به آنها بها داده نمی شود. چند درصد از کل انتشارعکس هایی با موضوعات ایرانشناسی توسط وزارتخانه ها و ادارات انجام می شود ؟



هنر نیوز: این کتاب ها بیشتر توسط چه کسانی چاپ شده است ؟



به عنوان مثال کتاب «ایران » توسط انتشارات سروش به چاپ رسیده. موضوع حائزاهمیت آن است که ارگان انجام دهنده ارگان اصلی نیست یعنی ممکن است کتاب فاخری در این زمینه چاپ شود اما اولا این کار در یک مدت زمان طولانی انجام شده و دوم آنکه ارگان‌های ذی‌ربط این کار را انجام ندادند.



هنر نیوز : منظور از ارگانهای ذی‌ربط وزارت ارشاد و میراث فرهنگی هستند؟



بله ، بخشی از انتشار.این نوع آثار به وزارت ارشاد باز می گردد. این وزارتخانه با توجه به جایگاهش، چقدر به این شاخه عکاسی بها داده و از موضوعات ایرانشناسی عکس به چاپ رسانده؟ چه میزان از کارهای انجام شده همراه با برنامه ریزی بوده ؟ عکاسی از ابزارهای مهم برای ساخت شالوده کلی فرهنگ یک جامعه است.عکاسی با ثبت لحظات به ثبت تاریخ،هویت،هنروفرهنگ یک جامعه می پردازد.سوال اصلی این جا است این کاردر ایران به چه شکلی انجام می‌شود و چه کسانی از آن حمایت می‌کنند؟



هنرنیوز: سازمان میراث فرهنگی در این زمینه چه کارهایی انجام داده است ؟



سال 84 به پیشنهاد خود سازمان،انجمن عکاسان دوستدار میراث فرهنگی و گردشگری با 40 عضوموثر از عکاسان فعال در حیطه ایرانشناسی شکل گرفت.قرار بود سازمان پروژه‌هایی را در شاخه های تخصصی به انجمن بسپارد(بدون پرداخت پول از سوی سازمان) و در واقع بخش خصوصی خود متولی انجام پروژه ها شود.سال اول این تعامل به خوبی برقرار شد اما از سال دوم با تغییر مدیریت و اما واگرهای پیش آمده این کار متوقف گردید.



هنرنیوز: در حال حاضر این انجمن فعالیتی انجام نمی‌دهد؟



دوسال ونیم بعد طبق دستور وزارت کشورتمام انجمن‌ها باید زیر نظر وزارت کشوربه ثبت می‌رسیدند که قاعدتا مجوز انجمن لغو و این بارانجمن عکاسان میراث فرهنگی با 56 عضو زیر نظر این وزارتخانه به ثبت رسید و هم اکنون مشغول به کار است.



هنرنیوز : آیا همکاری با سازمان میراث فرهنگی ادامه دارد ؟



تا کنون پروژه ای از سمت سازمان به این انجمن واگذار نشده البته رییس روابط عمومی سازمان قولهایی در زمینه واگذاری پروژه ها داده اما باید یادآور شد سازمان میراث فرهنگی مهمترین ارگان در حوزه ایرانشناسی است و مهمترین وظیفه را در حوزه انتشار عکس‌ها و حمایت از عکاسان این حوزه برعهده دارد .



هنر نیوز: سازمان میراث فرهنگی چگونه می تواند به عکاسان این حوزه کمک کند؟



من 18 جلد کتاب در حوزه ایرانشناسی به چاپ رسانده‌ام که هیچ کدام توسط سازمان میراث فرهنگی به چاپ نرسیده. ما عکاسانی با چهل تا پنجاه سال سابقه کاری داریم که حتی اگر نخواهیم به عکس‌های امروز آنها توجه کنیم،عکس‌های آرشیوی آنها گنجینه‌‌ای بسیار موثر برای خدمت به میراث فرهنگی محسوب می‌شوند. میراث فرهنگی ضمن خرید آثار آرشیوی این عکاسان می‌تواند در چاپ و انتشار آنها مهمترین کمک را به این عکاسان بکند.



هنرنیوز: وزارت ارشاد چه کمکی می تواند انجام دهد ؟



در حال حاضر بحث ناشر- مولف منتفی است یعنی قبلا عکاسان خود می توانستند به عنوان ناشر فعالیت کنند اما اکنون این بحث منتفی شده، پس قاعدتا چاپ عکس‌ها بصورت کتاب در اختیار ناشران قرار می گیرد که با توجه به مشکلات حوزه نشر در نهایت این کتاب‌ها با حداقل سود به چاپ رسیده وهیچ نوع توجیه اقتصادی برای حرکت درحوزه ایرانشناسی برای عکاسان باقی نمی‌گذارد‌ و منفعت مالی عاید آنها نمی‌کند .



هنر نیوز: به طور کلی این شاخه از عکاسی نیازمند چه حمایت‌هایی است ؟



مهمترین مساله حمایت ارگان‌های ذی ربط است .این حمایتها صرفا مادی نیست مثلا کارشناسان سازمان میراث فرهنگی بهتر از هرکس می‌دانند کدام مکان درحوزه ایرانشناسی ازاهمیت بیشتری برخوردار است و به عنوان راهنما می توانند عکاسان را مورد حمایت قرار دهند. همچنین با توجه به گرانی بنزین دادن حداقل امکانات مثل خودرو و محل اسکان از سوی سازمان در محل های عکس برداری، یا سپردن پروژه های عکاسی میراث فرهنگی به عکاسان این حیطه و استفاده از آرشیو های آنها از اهمیت زیادی برخورداراست.مثلا اگر قرار است یک مجموعه کارت پستال شیک ازآثار ایران تهیه شود طی یک مسابقه این کار انجام و حق پخش و کپی رایت آن رعایت شود نه اینکه کار عکاس پس از چاپ بدون پرداخت حق کپی رایت و بدون مجوز بارها و بارها چاپ شود .



هنرنیوز: یعنی حق کپی رایت رعایت نمی شود ؟



آنچه باعث بقا و دوام عکاسی است مساله توجه به حق کپی رایت است که متاسفانه هیچ جایگاهی برای آن قائل نیستند.بعضی ارگانها هم عکس‌ها را چاپ کرده و می‌گویند این مکان یک مکان میراث فرهنگی و متعلق به همگان است برای چه بابت عکس‌ها باید پول پرداخت کنیم ؟



مساله دیگر گرفتن پول برای عکاسی از برخی مکان‌ها است، البته گرفتن پول برای فیلمبرداری و عکاسی درهمه جا عرف است اما این شرایط باید منطقی باشد مگر یک عکاس از عکس خود آن هم در ایران چقدر درآمد.دارد که باید این مقدار هزینه کند .



هنرنیوز: آیا شما از وام یا تسهیلاتی در این زمینه برخوردارهستید ؟



متاسفانه خیر، اگر تسهیلات و امکانات برقرار شود نه تنها شاهد ارتقا سطح کیفی کارها بلکه شاهد امنیت شغلی در این حرفه برای عکاسان خواهیم بود.اگر نمایشگاه عکسی از هنرمندی که رشته آن عکاسی نیست برپا می‌شود و مورد حمایت میراث فرهنگی قرار می‌گیرد و اثرش خریداری یا تسهیلاتی به او داده می شود، چرا این کار برای عکاسانی که سالیان سال در حوزه ایرانشناسی فعالیت کرده و خاک این حوزه را خوردند، مهیا نمی‌گردد. من منکر فعالیت وحضور هیچ هنرمند دیگری در این عرصه نیستم.هنر همه را با آغوش باز می پذیرد اما بهتر نیست سازمان‌ها و ارگانهای ذی ربط با الویت‌بندی به ارتقا وضعیت فعالان آن حوزه بپردازند،سپس دیگران را هم مورد توجه قرار دهند .