به گزارش هنرنیوز؛ نشست خبری سی و سومین دوره جایزه کتاب سال و بیست و سومین دوره جایزه جهانی کتاب سال صبح امروز سه‌شنبه ۱۳ بهمن ماه با حضور دبیران هر دو جایزه و معاون فرهنگی خانه کتاب، مؤسسه مجری این جوایز، در محل سرای اهل قلم در تهران برگزار شد.
محسن جوادی دبیر جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سخنانی درباره مراحل طی شده در این دوره از جایزه جهانی کتاب سال، گفت: ما حدود ۲۰۰۰ عنوان کتاب را در این حوزه بررسی کردیم. البته از آنجا که اولاً تهیه همه این مجلدات مقدور نبود و ثانیاً از همان ابتدا مشخص بود که بیشتر آنها شرایط اولیه برای بررسی در جایزه جهانی کتاب سال را ندارند، ما از میان آنها تعداد ۲۵۲ عنوان کتاب را یا از طریق خرید و یا ارسال از طرف ناشران و مؤلفان آنها، تهیه کردیم و در چرخه داوری قرار دادیم.
وی با بیان اینکه حوزه‌های مد نظر این جایزه، موضوعات مربوط به مطالعات ایران و اسلام به زبان‌های غیرفارسی است، گفت: در ارزیابی این آثار ما از کمک ۹۰ داور از جمله ۱۰ داور بین‌المللی و همچنین برخی از برگزیدگان دوره‌های غربی جایزه جهانی کتاب سال، استفاده کردیم.
جوادی اضافه کرد: در مرحله نیمه نهایی حدود ۳۰ عنوان کتاب که حداقل‌های لازم را برای راهیابی به مرحله نهایی داشتند، انتخاب و در نهایت با توجه به رتبه و امتیازهایی که آثار دریافت کردند، ۱۰ کتاب به عنوان برگزیده و شایسته تقدیر انتخاب شدند.
دبیر جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه سیاست دبیرخانه این جایزه به هیچ وجه نگاه به کمیت آثاری که در حوزه‌های مورد اشاره در نقاط مختلف جهان منتشر می‌شوند، نیست و اولویت را به کیفیت آثار می‌دهد، تاکید کرد: متاسفانه ما گاه شاهد هستیم که استانداردهای تعریف شده برای دریافت جایزه جهانی کتاب سال، در بسیاری از کتاب‌ها رعایت نمی‌شود و از این جهت ما درصدد هستیم که از دوره‌های بعد، کتاب‌ها را به صورت منطقه‌ای داوری کنیم.
به گفته وی، در میان آثار منتخب دوره بیست و سوم جایزه جهانی کتاب سال، کتاب‌های حوزه ایران‌شناسی و مطالعات ایران بر حوزه مطالعات اسلام غلبه دارد و بر این اساس در حوزه‌های هنر، تاریخ ایران، تاریخ علم، ادبیات ایران، مطالعات قرآن و نسخ قرآنی، حقوق و فقه اسلامی، آثاری به عنوان برگزیده و شایسته تقدیر انتخاب شدند.
در این نشست خبری همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد دبیر سی و سومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با اشاره به آنچه تحول ماهوی که در این دوره از جایزه کتاب سال از نظر دستیابی به اطلاعات برای جمع‌آوری و همچنین داوری آثار، نامید، رخ داده است، تاکید کرد: فراخوان این جایزه از طریق پیامک، پست الکترونیک و دو روزنامه کثیرالانتشار به تمامی شخصیت‌های حقیقی و حقوقی که احتمال می‌رفت اطلاعات موثری درباره کتاب‌های چاپ شده دارند و یا خودشان صاحب آثار موثری هستند، ارسال شد. بر این اساس بیش از ۶۰۰۰ ناشر، ۲۵۰۰ داور و ۶۵۶۴ شخصیت علمی و اهل قلم در جریان فراخوان این دوره قرار گرفتند.
وی با بیان اینکه کتاب‌های ارسالی به دبیرخانه جایزه کتاب سال در ۱۱ گروه از جمله شامل کلیات، فلسفه، روانشناسی، دین، زبان، هنر، ادبیات، تاریخ، جغرافیا و کودک و نوجوان بررسی می‌شوند، تعداد کل گروه‌های مد نظر این جایزه را به اضافه زیرشاخه‌های آنها، ۷۳ مورد عنوان کرد و افزود: در این دوره از جایزه کتاب سال، تعداد ۵۳۸۵ عنوان کتاب چاپ اول منتشر شده در سال ۱۳۹۳ تحویل دبیرخانه جایزه شد که پس از مرحله اول داوری، به کمک ۸۹۶ داور، تعداد ۲۲۴ عنوان کتاب به مرحله نهایی راه یافت.
مهدوی‌راد با اشاره به انجام مراحل مختلف دریافت، ثبت و داوری آثار سی و سومین دوره جایزه کتاب سال به شیوه الکترونیک، تنوع اقلیمی داورانی که با این دوره از جایزه کتاب سال همکاری کرده‌اند را بیشتر از دوره‌های قبل ذکر کرد و در ادامه از انتخاب حدود ۱۰ کتاب به عنوان برگزیده و ۳۰ کتاب به عنوان شایسته تقدیر در دوره سی و سوم این جایزه خبر داد و همچنین اعلام کرد: مراسم پایانی این دوره از جایزه کتاب سال ساعت ۱۵ روز ۱۸ بهمن ماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین روحانی رئیس‌جمهور در تالار وحدت برگزار خواهد شد.
وی در ارزیابی کتاب‌های بررسی شده در این دوره از جایزه کتاب سال هم گفت: متاسفانه باید بگویم که کمیت همچنان بر مرکب تیزرو آن هم در میدان نگارش و نه پژوهش، می‌تازد. واقعیت این است که ما از نظر کمی و تعداد کتاب‌هایی که در کشور منتشر می‌شود، نه تنها چیزی کم نداریم، بلکه اضافه هم داریم؛ اما آنچه افت کرده و به عبارت دقیق‌تر رو به افول است، کیفیت کتاب‌هایی است که در کشور منتشر می‌شود.
دبیر سی و سومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با اشاره به اینکه کتابخوانی و کتابجویی در کشور ما توأم با هم در حال افت شدید است، از اینکه به گفته او رسانه‌های بسیار پرمخاطبی مانند صدا و سیما تلاش ناچیزی را برای معرفی و نقد و بررسی کتاب‌های برگزیده کشور که از دل جوایزی مانند کتاب سال بیرون آمده‌اند، صورت می‌دهند، گلایه کرد و گفت: یکی از برگزیدگان این دوره از جایزه کتاب سال کسی است که ۲۵ سال از عمر خود را صرف تولید تنها یک کتاب کرده و حتی خانه خودش را هم برای انجام کارهای پژوهشی جهت تولید این کتاب، فروخته است. حالا اگر این رنج دیده نشود و تقدیر نشود، این پژوهش و پژوهش‌های مشابه چه سرانجامی خواهند داشت!؟
وی در عین حال رویکرد خانه کتاب، مؤسسه مجری جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را در برگزاری جلسات جدی نقد و بررسی کتاب‌های برگزیده این جایزه در چند دوره اخیر مثبت ارزیابی و ابراز امیدواری کرد این راه تداوم یابد و گفت: مسلماً هر میزان وزارت ارشاد و خانه کتاب برنامه‌ریزی‌های جدی‌تری برای نقد و بررسی این آثار صورت دهند، نتیجه‌ای که حاصل خواهد شد به مراتب مفید‌تر خواهد بود.
دبیر سی و سومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران همچنین در پاسخ به سؤالی مبنی بر انتقاد ناشرانی که کتاب‌هایشان در این جایزه برگزیده شده، اما از سوی وزارت ارشاد خریداری نشده است گفت: موضوع خرید کتاب‌هایی که در جایزه کتاب سال برگزیده می‌شوند،جدا از جلسات دو هفته یکبار هیأت خرید کتاب، در همین هیأت و به صورتی ویژه مورد بررسی قرار می‌گیرد و این خریدها انجام می‌شود. من شخصاً موردی را در خصوص خریداری نشدن کتاب‌های برگزیده این جایزه سراغ ندارم و چنانچه موردی باشد، پیگیری خواهم کرد.
وی همچنین در خصوص روند تأسف‌بار و رو به افزایش کتاب‌سازی‌ها در کشور ضمن اذعان به این موضوع، تاکید کرد: این مسئله البته مختص جامعه ما نیست و من شخصاً در کشورهای عربی منطقه هم از جمله مصر، لبنان، عراق، تونس و مغرب شاهد کتاب‌سازی‌های فراوانی بوده‌ام. در حوزه نگارش مقالات، وضعیت از حوزه کتاب اسفبارتر است.
رئیس هیأت نظارت بر ضوابط نشر در همین خصوص و در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چرا وزارت ارشاد جلوی انتشار این قبیل کتاب‌ها را نمی‌گیرد؟ گفت: ارشاد بر اساس قانون و ضوابط نشر کتاب که معیارها و مبانی خاص خود را دارد، عمل می‌کند و نمی‌تواند جلوی انتشار کتاب‌های سست را بگیرد. متاسفانه ما حتی برای سرقت‌های حوزه کتاب هم، قانون شفافی نداریم و در شرایط کنونی به نظر می‌رسد تنها چیزی که می‌توان به آن اتکا کرد، آسیب‌شناسی علمی این معضل است که یک راه آن، نقد و بررسی کتاب‌هاست، راه دیگر رعایت اخلاق پژوهش و تألیف کتاب از سوی مؤلفان است و اینکه هم مسئولان و هم جامعه علمی کشور می‌بایست برای تحقیق، بیش از اینها اهمیت قائل شود.
در این نشست همچنین افشین داورپناه معاون فرهنگی خانه کتاب، مؤسسه مجری این جوایز با ارائه گزارشی گفت: تعداد ۵۳۸۵ عنوان کتابی که در این دوره از جایزه کتاب سال مورد بررسی قرار گرفتند، درواقع کتاب‌هایی است که در سایت جایزه از طریق مؤلفان یا ناشران، برای قرار گرفتن در چرخه داوری این جایزه، به ثبت رسیدند؛ وگرنه مجموع کتاب‌های چاپ اول منتشر شده در سال ۱۳۹۳ بیش از ۴۳ هزار عنوان است.
وی در عین حال از دادن فرصت مجدد به کتاب‌هایی که در این چرخه ثبت نشده‌اند، برای قرار گرفتن در گردونه داوری جایزه کتاب سال در سال آینده مطابق آنچه در آئین‌نامه این جایزه قید شده است، خبر داد و با تائید اظهارات دبیر جایزه کتاب سال در خصوص افت محسوس کتاب‌ها از بعد کیفی، یادآور شد: واقعیت است که بسیاری از این کتاب‌ها، درواقع کتاب‌سازی است.
معاون فرهنگی خانه کتاب همچنین از تصمیم این مؤسسه برای انجام یک کار پژوهشی و تحلیلی مفصل با هدف ارزیابی وضعیت کتاب‌های برگزیده و شایسته تقدیر در جایزه کتاب سال در سال آینده خبر داد و وعده کرد: نتایج این پژوهش تحلیلی حتماً منتشر خواهد شد.
به گفته این مقام مسئول در مؤسسه یاد شده، خانه کتاب قصد دارد که فعالیت‌های حوزه کتاب خود را به سمت مردمی شدن و کمک گرفتن از سازمان‌ها و مؤسسات مردم‌نهاد و با هدف ترویج بیشتر کتاب و کتابخوانی در جامعه، سوق دهد.
داورپناه در پاسخ به این سؤال که آیا بخش ادبیات کتاب سال، برگزیده هم دارد یا خیر؟ گفت: بخشی از جوایز سالانه حوزه کتاب به برخی از بخش‌های دیگر واگذار شده که از جمله آنها جایزه جلال آل‌احمد است، اما بخش‌هایی که در این جایزه (جلال آل‌احمد) بررسی نمی‌شوند و مربوط به حوزه ادبیات هستند، در جایزه کتاب سال بررسی و نتایج ارزیابی آنها اعلام می‌شود.
