دبیر نخستین جایزه ایرج بسطامی در گفتگو با هنرنیوز گفت: آواز ایرانی اگر خوب ارائه نشود و نتواند دل مردم را تسخیر کند ممکن است روز به روز کمرنگ تر شود و این خطر در رابطه با آواز ایرانی کاملا جدی است.
فاضل جمشیدی، دبیر نخستین جایزه ایرج بسطامی به منظور معرفی استعدادهای برتر جوان آواز ایرانی است.
هنرنیوز: آقای جمشیدی اولین اندیشه شکل گیری جریان جشن آواز های ایرانی و معرفی استعدادهای برتر در این حوزه، چه زمانی اتفاق افتاد؟
اولین جرقه ها زمانی زده شد که من احساس کردم از جمع مخاطبان آوازهای ایرانی به خصوص در بین جوانان کم شده است یعنی در چند برنامه همچون برنامه ارکستر موسیقی ملی ایران که بخشی فاقد آواز بود و بخشی آوازهای کوتاه داشت به نظرم رسید که با وجود کوتاهی اندازه آواز بسیار اثرگزار بودند. سپس متوجه شدم که آواز ایرانی در برخی از برنامه ها به محض آنکه طولانی تر می شود مخاطبان، دیگر توجه کافی به آنها ندارند، در برخی محافل هم مشکلی که به چشم می خورد این است که آواز ایرانی نادرست و بد ارائه می شود و جذابیت کافی ندارند زیرا آواز ایرانی اگر خوب ارائه نشود و نتواند دل مردم را تسخیر کند ممکن است روز به روز کمرنگ تر شود و این خطر در رابطه با آواز ایرانی کاملا جدی است و بعد کم کم این حس در من ایجاد شد که ما باید نگاه جوانان به آواز ایرانی را تقویت کنیم، بتوانیم وضعیت کشور را در حوزه موسیقی ارزیابی نماییم، موجودیمان را بسنجیم وبعد این موجودی را در بوته آزمایش بگذاریم. در همین مراحل بود که من درموسسه هنر و اندیشه به سخنرانی در رابطه با "آواز ایرانی فرصت یا آسیب" پرداختم و بعد این اندیشه در من نیرو گرفت و تصمیم گرفتم که این مسئله را به عنوان یک موضوع طرح کنم. سپس با برخی از مراکز فرهنگی این طرح را در میان گذاشتم و جایی که بسیار از آن استقبال شد بنیاد ایرج بسطامی بود.
هنرنیوز: آیا برگزاری چنین برنامه ای از پیشینه ای خاص برخوردار است؟
بله. پیشینه این کار آزمون باربد است که در دهه پنجاه در کشور برگزار شد که البته تنها به آواز اختصاص نداشت و در واقع بخشی به آواز و بخش بزرگتری به ساز اختصاص داشت که خیلی از اساتید ما آن زمان در این برنامه شرکت کرده بودند ولی مطمئنا آن آزمون ابعاد وسیعتری داشت حال آنکه نخستین دوره جایزه ایرج بسطامی یک آزمایش بود و اولین برنامه برای شروع محسوب می شود.
هنرنیوز: آیا شما با بنیاد بسطامی همکاری قبلی داشتید یا طرحتان را ارائه دادید و آنها از این طرح استقبال کردند؟
یکی از دلایل همکاری من با بنیاد بسطامی، دوستی من با زنده یاد "ایرج بسطامی" پیش از فوت ایشان بود و بعد هم در جریان زلزله بم همکاری من در طرح دیگری با آنها اتفاق افتاد به این صورت که که آقای مسجدجامعی، وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد، من و آقای خوشرو را مسئول تشکیل تیمی نمودند که موظف بود صد و پنجاه و شش نفر از هنرمندان را به بم ببرد، من مسئول حوزه موسیقی بودم و آقای خوشرو مسئول سینما گران بود. آشنایی با فاطمه و قدسیه و محمدعلی بسطامی نیز در همانجا اتفاق افتاد. سپس با فعالیت های بنیاد آشنا شدم وطرح موضوع من پیش آمد و دیدم که بنیاد فضای بسیار مناسب و مستعدی برای کار دارد.
هنرنیوز: بنیاد بسطامی از چه زمانی شکل گرفته است؟
از بعد از زلزله بم.
هنرنیوز: این پروژه در بنیاد ایرج بسطامی چه انعکاسی داشت؟
بنیادبسطامی، سالانه بزرگداشت ایرج بسطامی و پرویز مشکاتیان را برگزار می کرد لکن آن برنامه ها مشخصا بزرگداشت بودند اما این کار هم بزرگداشت ایرج و پرویز بود و هم کار رسمی انتخاب خواننده برتر جوان بود، بنابراین طبیعی است که این پروژه مراحلی داشت اعم از چاپ و انتشار فراخوان، داوری و جشن تقدیر و در مجموع یک کار اجرایی وسیع بود که با کارهای قبلی این حوزه تفاوت داشت و می شود گفت که یکی از کارهای بزرگ بنیاد محسوب می شود.
هنرنیوز: با توجه به اینکه این برنامه از منظری کاملا تخصصی به آواز ایرانی و رقابت جوانان در این حوزه پرداخته بود، در خصوص نحوه و اصول داوری توضیح بدهید.
حقیقت این است که به دلیل آنکه نمی خواستیم این پروژه در سطح وسیع رسانه ای شود از رسانه ی صدا و سیما و همچنین از دولت کمک نگرفتیم و مجوز برنامه را از وزارت فرهنگ و ارشاد گرفتیم، انتظار هم همین بود زیرا اگر می خواستیم آن را بزرگ و در گستره وسیعی برگزار کنیم قائدتا بسیار گسترده می شد؛ حال آنکه ما در وهله اول توان برگزاری این جایزه را نداشتیم و در حد تبلیغات مختصر چند رسانه و یکبار هم در رادیو فرهنگ خبر رسانی شد و در واقع به رغم آنکه اطلاع رسانی ما از یک لوگو به نگارش اسماعیل شیرچی شد و چاپ آن توسط خانه فرهنگ و هنر گویا شروع شد داشت و بیشتر اطلاع رسانی هم با دوستان و شاگردان ما در کشور انجام شد اما دریافت آثار از سراسر کشور بسیار خوب بود که حدود سیصد سی دی از سراسر ایران به دست ما رسید. این آثار آوازهای هشت تا دوازده دقیقه ای و یک تصنیف بودند. در مجموع این سیصد اثر رسیده به دبیرخانه این دوره از جایزه ایرج بسطامی توسط سه نفر از آقایان احمدوند، فریادی و حسین خانی بررسی شد که من خودم هم بخشی از آثاررا شنیدم. این آثار با هم مقایسه شد تا نهایتا پنجاه و شش اثر انتخاب شد و توسط من و آقای حسام الدین سراج و خانم مهرعلی بررسی شدند و بر اساس آیتم هایی چون رنگ صدا، جنس صدا، تسلط بر ردیف، تسلط بر ریتم، ملودی کلام ، تاثیر شعر و موسیقی، وسعت صدا برآنها امتیاز داده شد که در این مرحله دوازده اثر انتخاب شد و این دوازده اثر توانستند مرحله دوم راه پیدا کنند. در مرحله دوم آزمون حضوری برگزار شد که طی آن از خانم هنگانه اخوان، استاد احمد ابراهیمی، مظفر شفیعی، حسام الدین سراج دعوت به عمل آمد تا در موسسه هنر و اندیشه گرد هم آمدیم و آثار را داوری کردیم که در این مرحله یک آیتم بر سایر موارد اضافه شد و آن تطبیق صدا با ساز بود.
هنرنیوز: آقای جمشیدی آیا در نظر دارید که این روند سال آینده هم ادامه پیدا کند؟
من فکر می کنم برگزاری این برنامه به صورت دو سالانه بسیار بهتر است؛ زیرا شرکت کنندگان فرصت بیشتری برای آمادگی شرکت در این جایزه را خواهند داشت و همین که برای ما نیز فرصت بیشتری برای یک اطلاع رسانی فراهم می شود.
هنرنیوز: رخ نمود اصلی این رقابت و مساعدت های دیگران به چه صورت بوده است؟
این نخستین بار بود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای یک فستیوال بخش خصوصی مجوز صادر کرد و این به دلیل حسن اعتمادی بود که آنها به مجموعه ما داشتند. به هرحال من به عنوان یک دبیر که تجربه کار اجرایی در خانه موسیقی و در جشنواره فجر را داشتم اما با جوانب سختی از کار روبه رو شدم زیرا تقریبا از هیچ حمایتی برخوردار نبودیم و اگر کمک های دوستانمان و ارتباطات خودمان نبود برگزاری این برنامه غیرممکن بود و ما همه نگرانی های زیادی داشتیم، از این رو به چندین شرکت بزرگ نامه زدیم که اسپانسر ما بشوند که در نهایت بانک شهر و ساعت تیسوت در شب های آخر به ما کمک فراوانی کردند و عده ای هنردوست نیز به ما کمک کردند به صورت نقدی و غیر نقدی؛ آقایان فریدون طوسی و هوشنگ مهدی اسکان بچه ها را هتل متقبل شدند و آقای اسماعیل شیرچی خوشنویسی متون ما را و نیز آقای خواجه پور و هم آقای فرهمند ثابتی پذیرایی در تالار وحدت را پذیرفتند و دیگر عزیزان که ما را حمایت مادی و معنوی کردند تا ما این بار را به منزل برسانیم و من فکر می کنم که یک اشکال عمده این است که هنوز مدیران بخش صنعت تجارت نمی دانند که مشارکت در کارهای هنری تا چه اندازه نسبت به تبلیغات معمول رسانه ای موثرتر است.
هنرنیوز: پیشنهاد شما به سرمایه داران در راستای همکاری با پروژه های هنری چیست؟
هنر پویا و پر چرخش است و می تواند بازدهی مالی بسیار بالایی داشته باشد و اقتصادیون چقدر می توانند از اسپانسر شدن در بخش هنر بهره وری بالایی داشته باشند. متاسفانه این اتفاق به ندرت پیش می آید زیرا این تفکر در آنها نهادینه نشده است و شاید اطلاعشان در این رابطه کافی نیست.
گفتگو: مریم خاکیان
