بیش از ۱۵ سال از آغاز فعالیت‌های نوین مدنی در چارچوب سازمان‌های غیر دولتی در ایران می‌گذرد البته به این نکته نیز باید توجه نمود که سابقه فعالیت‌های مدنی در ایران بسیار بیش از اینهاست اما یک دهه و نیم گذشته زمانی است که گستره این کنش‌ها به ویژه در حوزه‌های غیر سیاسی و با حضور جوانان در عرصه فعالیت‌ها همراه بوده است. دهه اول حرکت سازمان‌های غیر دولتی که با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بود را می‌توان دوران کودکی این سازمان‌ها نامید که بیشتر همزمان با حضور اصلاح طلبان در دولت همراه شده و به تجربه اندوزی و آغاز حرکت‌های نوین و سازمان‌دهی شده مدنی در کشور منتهی شد. 

بسیاری از تلاشگران مدنی با فرصت‌های ایجاد شده سعی نمودند تا با تجربیات اندک پیشین و یا بهره‌گیری از دانش و مهارتهای اثبات شده علمی و بین‌المللی گام‌های اولیه را در جهت ایجاد و تثبیت سازمان‌های خود بردارند هر چند که تجربه اندک و جوان بودن بسیاری از ما اجازه استفاده کامل از فرصت‌ها را به درستی نداد اما این دوره دارای تجربیاتی تلخ و شیرین برای فعالان مدنی و پیامی روشن برای دولت مردان بود تا به منظور دستیابی به اولین استانداردهای حکمرانی خوب نگاه متولی‌گرایانه را کاهش داده و فضا بیشتری را در اختیار سازمان‌های غیر دولتی قرار دهند هر چند که در سالهای پس از آن کمتر شاهد دستیابی به تجربه‌ای شیرین در عرصه حرکت‌های سازمان دهی‌شده مدنی بودیم و بسیاری از سازمان‌های غیردولتی با سابقه، تعطیل شده و یا فعالیت‌های آنان به حالت تعلیق درآمد و بسیاری از فعالان این عرصه که به مثابه سرمایه‌های اجتماعی کشور می‌توانستند نقشی اساسی را در دستیابی به توسعه ای پایدار و هدفمند ایفا نمایند با مشکلات بسیاری روبرو گردیدند.
در این راه برخی از این سازمان‌ها با تحمل این شرایط و اندیشیدن تدابیر لازم توانستند از این گذر حساس عبور کنند و دهه دوم را که می‌توان دهه عقلانیت، تدبیر و استفاده از تجربیات فعالیت‌های مدنی نامید را به نیمه خود برسانند تا امروز همگی بتوانیم امیدوارانه به سوی فردای روشن‌تر بنگریم و با تکیه بر کوله بار تجربیات حاصل از تمامی این سال‌ها بتوانیم در سایه تدبیر و عقلانیت برخواسته از ترکیب شور و شعور گام‌های اساسی در راه دستیابی به توسعه‌ای پایدار از ره گذر تقویت و حضور جامعه مدنی را تجربه نماییم. در این ره گذر چهارم و پنجم تیر ۱۳۹۲ با دو رویداد بزرگ و ماندگار همراه بود که هم زمانی آن دو در کنار هم می‌تواند نوید بخش دورانی تازه برای کنشگران این حوزه باشد. 

چهارم تیرماه بافت تاریخی شهر یزد شاهد حضور نمایندگان ۱۲۰ سازمان مدنی فعال در حوزه میراث فرهنگی، محیط زیست و گردشگری بود تا حمایت خود را از حفظ این نماد عظیم بالندگی فرهنگ و هنر ایران زمین اعلام نموده و یک بار دیگر پیگیری‌های لازم به منظور ثبت جهانی آن را از مسئولان مربوطه خواستار شوند و ادامه تخریب‌های انجام شده در این مجموعه عظیم خشتی را مغایر با اصول و مفاهیم امروزین اداره کشور مبتنی بر رعایت حقوق ساکنین امروز و فردای این سرزمین بدانند و در پنجم همین ماه نیز صدها تن از فعالان مدنی و علاقه‌مندان به محیط زیست در مقابل پارک گیاه شناسی نوشهر گرد هم آمدند تا از تخریب این باغ جلوگیری به عمل آورده و یکپارچگی خود را در جهت حفاظت از آخرین ذخایر طبیعی و زیست محیطی کشور که به مثابه ریه‌های تنفسی این خاک می‌توانند ضامن زندگی پاک و شاد فردای تک تک شهروندان باشد را اعلام نمایند. 

این دو رویداد به یاد ماندنی که موفقیتی تازه و گامی ارزشمند در جهت تزریق خونی تازه در رگ های فعالیت های مدنی بود همیشه در خاطر فعالان مدنی ایران باقی خواهد ماند و به راستی می‌تواند این دو را به آغازی دوباره و شادمانه برای تلاشهای همگانی در جهت حفاظت از ذخایر زیستی و بشری کشور و دستیابی به توسعه ای پایدار و هدفمند بدل کرد و این روزها را برای همیشه در تقویم فعالیت‌های مدنی ایران به عنوان مناسبتی به منظور تلاش به سوی توسعه پایدار به ثبت رساند تا در آینده نیز خاطره این تلاش هم زمان و یک پارچه به عنوان نقطه‌ی عطفی ارزشمند بیان‌گر این موضوع باشد که چراغ حرکت‌های مدنی در هر شرایطی روشن می‌ماند و علاقه مندان به ذخایر جبران ناپذیر این سرزمین آنجا که باید در کنار هم بوده‌اند و خواهند بود. امید است تا این آغاز دوباره همراه با حرکت‌هایی گسترده‌تر و تشویق هر چه بیشتر به فعالیت‌های سازماندهی شده علاقه‌مندان جدید باشد و مسئولین مربوطه نیز زمینه فعالیت آزدانه‌تر این فعالین را فراهم سازند.

حسین زندی
بابک مغازه ای