«سخاوت» خلق ماندگار يا ملكه نفساني است كه انسان سخي بدون فشار روحي و به دور از رنج بيروني همانند سنگيني نگاه نيازمندان يا حفظ شخصيت و آبرو در برابر اطرافيان خود در رسيدگي به وضع مستمندان پيشقدم مي شود و به اندازه نياز و مقدار سزاوار به آنان رسيدگي مي نمايد.
حضرت محمد(ص) ارتباط انسان با همنوعان در نشست و برخاست يا داد و ستد نسبت به داشته هاي خود را اينگونه توصيف مي كند: افراد چهار دسته اند: سخي، كريم، بخيل و لئيم، اما سخي كسي است كه از مال ديگران مي خورد و در عوض به آنان مي خوراند و عطا مي كند و كريم كسي است كه از دارايي ديگران بهره نمي برد اما به آنان بهره مي رساند و عطا مي كند و بخيل فردي است كه فقط از مال ديگران مي خورد ولي عطا نمي كند و لئيم و پست كسي است كه نه مي خورد نه مي خوراند.
همچنین امام صادق (ع) انسان سخي را مي ستايد و مي فرمايد: سخي و بخشنده، كريمي است كه مال خود را در راه خدا انفاق مي كند نه براي خوشامد ديگران و ثناگويي اطرافيان. و اميرمومنان علي(ع) مي فرمايد: سخاوتمند كسي است كه مال خود را از حلال به دست مي آورد و در حلال خرج مي كند.
از دید صاحب نظران انسان سخي كسي است كه واجب شرع و واجب مروت و عادت را انجام مي دهد و هرگز ازحقوق شرعي دوري نمي كند و سخاوت در جامعه حد وسطي بين بخل و اسراف است؛ يعني نه كندروي نه تندروي.
برخي از عالمان اخلاق، وام دادن به افراد نيازمند و عاريه دادن وسائل زندگي را نيز از سخاوت بر شمرده اند. زيرا اين گونه كارهاي اجتماعي و به اصطلاح عام المنفعه براي افراد بخيل دشوار است چون احتياط هاي بيش از حد شرعي مي نمايند كه نوعي وسوسه شيطان و بازدارندگي از سوي ابليس است.
سخاوت نوعي خلق و حالت طبيعي است كه انسان را بر آن مي دارد،بدون منع دروني با تامل وسواس گونه، احسان و انفاق نمايد، همانند وقتي كه صحنه اي را بدون فكر قبلي مي بيند يا سخني را بدون درنگ مي شنود.
"ايثار" ديگر جلوه اجتماعي سخاوت است كه بالاترين مرتبه آن محسوب مي شود؛ ملكه اخلاقي و حالت دروني كه ايثارگر با وجود احتياج و ضرورت زندگي خويش، به ديگران مي بخشد و از آنان گره گشايي مي مايد. اما از آنجا كه اين و يژگي والاي اخلاقي نياز به پيش نياز هاي معرفتي دارد، افراد فداكار و از خود گذشته بسيار اندك و ناچيزند.
جلوه دوم سخاوت ابعاد اجتماعي بخشش در بين مردم است. حضرت علي (ع) در این باره می فرماید: برترين مردم، انسان سخاوت پيشه و صاحب يقين است؛ كسي كه به راحتي ببخشد و پس از آن بسيار شكرگزار خداي خويش باشد.
ريشه محبت و دوستي مردم و باعث افزايش دوستان و كاهش دشمنان و سبب سيادت و سروري انسان در اجتماع، سخاوت است. سخاوت از صفات پسنديده و شريفي است كه خداوند به كساني كه دوست دارد و امتحان نموده است مي دهد. راس سخاوت زهد در دنياست كه باعث زينت و زيبايي شخصيت آدمي مي شود. نيكبخت ترين افراد در نگاه بوعلي سينا كسي است كه كردار به سخاوت بيارايد و گفتار به راستي.