مریم اطیابی- «کرفتو»غاری است که در ۳۱ کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره در استان کردستان ایران قرار گرفته‌است. این غار، یک غار آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته‌است.بخش‌هایی از این غار، دست‌کَند بوده و کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد. گفته می‌شود آثار تاریخی موجود در این غار مربوط به سده ۳ هستند. کرفتو در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شمارهٔ ثبت ۳۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
کتیبه‌ای یونانی بر سردر یکی از اتاق‌های طبقهٔ سوم این غار وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده است. در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق‌ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق‌ها با هم مرتبط باشند. نورگیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده‌اند و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق‌ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده‌است.
این غار در سال ۱۳۷۹ گمانه‌زنی شد و با بررسی‌های باستان‌شناختی در محوطهٔ بیرون و داخل غار آثاری از دوران‌های مختلف به دست آمد. کشف تراشه‌های سنگی در طبقهٔ چهارم و محوطهٔ بیرون غار می‌تواند نشانه‌ای از استفادهٔ انسان در دوران پیش از تاریخ از این غار باشد. همچنین نمونهٔ سفال‌ها و اشیای به دست آمده، ادامهٔ سکونت انسان را در طول دوران تاریخی اشکانی و ساسانی و دوران اسالمی یعنی سده‌های ششم تا هشتم هجری را مسجل می‌سازد.
حال از اسفند ۹۳ این سایت دارای مدیر پایگاه جدیدی شده است که برنامه‌های زیادی برای بهبود وضعیت این اثر تاریخی – طبیعی دارد.
علی هژبری در گفت و گو با هنرنیوز درباره ورودی غار کرفتو که به صورت پلکان آهنی است، می‌گوید:« این پلکان بازدیدکنندگان را به تالار «خانیکوف» هدایت می‌کند که ورودی اصلی غار محسوب می‌شود، اما در اصل، آنها را به ورودی طبقه اول غار می‌رساند چراکه ورودی اصلی، پایین‌تر بوده و هرچند جای آن مشخص است اما هنوز کاوش نشده و معلوم نیست چگونه به طبقه نخست راه پیدا می‌کند. این پلکان نمای غار را بر هم زده اما در عین حال چاره‌ای برای آن وجود ندارد.»
مشکل دوم از نظر این باستان‌شناس، مردمی هستند که از کرفتو بازدید می‌کنند چرا که آنها به طرز غیر قابل باوری روی دیواره‌های این غار یادگارنویسی کرده‌اند و آثاری مانند کتیبه یونانی از دوره سلوکی را در این دستکند مورد آسیب قرار داده‌اند. هزینه زیادی لازم است تا این حجم گسترده رنگ پاک شود. همچنین ممکن است این پاکسازی به آثار زیر این رنگ‌ها نیز آسیب بزند. و او و سایر کارشناسان محوطه‌های دیگر نمی‌دانند چگونه باید موضوع یادگار نویسی و آسیب‌های آن را به مردم گوشزد کرده و فرهنگسازی انجام داد.
وی درباره ایده‌اش برای جلوگیری از یادگارنویسی بر روی دیواره‌های غارکرفتو اظهار می‌کند: « می‌خواهم در جاهای مختلف این غار تخته‌هایی به نام «وندال» بگذارم که در کنار آن ابزاری مانند چکش، قلم، اسپری رنگ، ماژیک، گچ و... قرار گیرد و به گونه‌ای مکان آنها تعبیه شود که امکان بردن این ابزار به محدوده دیگری فراهم نباشد تا بازدید کنندگان حس جاودانه شدن خود با یادگارنویسی را در این تخته‌ها نمایان کنند نه بر در و دیوار غار! اگر این امتحان جواب مثبت داد این طرح را به اداره‌کنندگان اماکن تاریخی دیگر پیشنهاد خواهم داد.»
این باستان‌شناس در راستای فرهنگسازی طرحی نیز برای کودکان منطقه مد نظر دارد چون معتقد است اگر آنها از همین سن با ضرورت حفظ میراث فرهنگی و ارزش داشته‌های طبیعی- تاریخی خود آشنا شوند، به هیچ عنوان در بزرگسالی اجازه تخریب آن را به خود و دیگران نمی‌دهند و بیش از همه برای حفاظت این ارزش‌ها دلسوزی خواهند کرد.
در طرح پیشنهادی هژبری وی مقداری پازل خریداری کرده تا آنها را با خود به مدارس اطراف برده و با فیلم و عکس وصحبت کردن رودررو و... بچه‌های مدارس را از نزدیک با این موضوعات آشنا کند. همچنین به پیشنهاد وی قرار است جلد دفاتر کودکان به گونه‌ای طراحی شود که ضمن جذاب بودن برای آنها مشمول اثار تاریخی و طبیعی بوده و شعارهایی حاوی حفاظت از میراث فرهنگی منطقه خودشان بر روی آن چاپ شده باشد.
مدیر پایگاه کرفتو درباره مسیر گردشگری این غار هم توضیح می‌دهد:« سال‌های سال است کرفتو از بازدیدکنندگان زیادی برخوردار است اما مسیر گردشگری آن به خوبی تعریف نشده است. زمانی که تالار «خانیکوف» را پشت سر می‌گذارید به تالار «اجتماعات» می‌رسید که این مسیر پیموده شده بسیار تنگ است، ورود و خروج آن به شکلی است که تنها دو نفرمی‌توانند در آن واحد از کنار هم رد شوند. با توجه به این که در ایام نوروز بین ۷ تا ۱۰ هزار نفر از این غار دیدن می‌کنند، این مسیر مشکل ایجاد می‌کند. البته با تغییر مسیر یک پلکان چوبی که هم اکنون در غار کرفتو تعبیه شده است، مسیر گردشگری سهل‌الوصول‌تر می‌شود.»
وی با ابراز مخالفت از این که یک راهنمای تور برای تعداد زیادی از گردشگران توضیحات ارائه دهد، می‌گوید:« این کار ضمن کاهش کارآیی راهنما از بهره‌وری اطلاعات نیز می‌کاهد. اگر بتوان در این چهار طبقه به صورت مجزا اطلاعات را به شکل موجز و مفید با نصب یک سیستم صوتی مجهز پخش کرد این مشکل هم برطرف خواهد شد.»
هژبری نصب دوربین‌های حفاظتی در محوطه را نیز ضروری می‌داند و تأکید می‌کند که ۱۶ دوربین موجود به علت وسعت منطقه که حدود ۶۰۰ متر قابل رویت برای گردشگر از ۸۵۰ متر است( باقی منطقه یا کاوش نشده یا قابل دسترس نیست)، تعداد کمی است. همچنین به علت قدمت زیاد و کارایی کم بهتر است این دوربین‌ها تعویض شود.
او طرحی برای حفاظت بیشتر منطقه مد نظر دارد و عنوان می‌کند: «می‌توان در محوطه بیرونی غار و برای حفاظت بیشتر در شب بر روی یک ستون سه دوربین در سه جهت نصب کرد. همچنین به یک منبع انرژی خورشیدی برای تولید برق دوربین‌ها و یک «وایرلس» یا دستگاهی که به اینترنت وصل شود و از طریق آن به نزدیکترین پاسگاه، اداره میراث فرهنگی و هر مرکز ذی‌ربط دیگری برای حفاظت محوطه متصل باشد، نیازمندیم.»
