به گزارش هنرنیوز، نشست نقد و بررسی فیلم مستند «نویسنده بودن» با حضور «مصطفی آل احمد»کارگردان این مستند،«محمد تقی فهیم» مجری ومنتقد و«امیر پوریا» نویسنده ومنتقدسینما درسالن سینما حقیقت مرکز گسترش سینمای مستند وتحربی برگزار شد.
دراین نشست مصطفی آل احمد اظهارداشت: برای من، جلال آل احمد به لحاظ اجتماعی و سیاسی شخصیتی اثر گذار بوده است و همواره دوست داشتم تا این نویسنده را نقد کنم و در آغاز کار، به دنبال این بودم که نگاهی انتقادی به جلال آل احمد داشته باشم، اما در نهایت و پس از ساخت این اثر مستند و بررسی مصاحبه ها به این نتیجه رسیدم.
وی افزود: این جریان روشنفکری بوده که ثبات نداشته و جلال به دلیل پویایی اندیشه، در یک گروه خاص فکری و سیاسی نمانده و به اصطلاح از این شاخه به آن شاخه پریده است و تلاش من بر این بود که این نگاه انتقادی در فیلم «نویسنده بودن» اثر نداشته باشد و مخاطب بر پایه صحبت های سوژه های فیلم به قضاوت بنشیند.
آل احمد توضیح داد: آل احمد شخصیتی نُو و پویا و تفکری ترکیبی از غرب و شرق داشت که این تفکرات در پیوند با جامعه ایران در نگاه این نویسنده متبلور می شود.
این کارگردان سینمای مستند گفت: برای ساخت مستند نویسنده بودن می خواستم با سیمین دانشور مصاحبه کنم، اما او معتقد بود که جلال متعلق به سیمین است و شخص دیگری حق ندارد به او بپردازد! از این رو به دلیل بغضی که سیمین نسبت به جلال داشت و از سوی دیگر بیماری این نویسنده، اصراری به حضور سیمین در این مستند نداشتم. هر چند که فصل اول این مستند، شخصیت سیمین دانشور و آثار وی را به عنوان اولین زن نویسنده ایران به تصویر درمی آورد.
وی با یادآوری اینکه جامعه ما به قدری درگیری داشته که نخبگانش را از یاد برده است تاکید کرد: از آنچه این اثر را به سمت به اصطلاح آوانگارد شدن ببرد، پرهیز کردم و به شخصیت جلال وفادار بودم؛ اما هنوز معتقدم جا دارد از شخصیت این نویسنده کشور با دیدگاههای مختلف، آثار مستند بسیاری خلق شود.
کارگردان مستند نویسنده بودن درباره حذف صدای ناصر طهماسب از این فیلم و گنجاندن صدای ناآشنا برای نریشنها هم گفت: صدای طهماسب برای مخاطب آشنا بود، از این رو تلاش کردیم با استفاده از صدایی ناآشنا، به مخاطب اینگونه القا کنیم که این صدای آل احمد است که در فیلم شنیده می شود.
درادامه این نشست امیر پوریا منتقد حاضر در این نشست نقد و بررسی نیز اظهارداشت: در دوره ای، آثار مستند از منظر ساختار تقسیم بندی می شدند و به عنوان نمونه بسیاری از فیلمسازان در تولید آثار سینمایی مستند، به سراغ موارد آرشیوی و عدهای نیز به سراغ تهیه گزارش عینی می رفتند.
وی ادامه داد: معتقدم مستند موضوعی اصول و الگوی واحدی ندارد و هر کارگردان می تواند در ساخت مستند پرتره ساختار و لحن متفاوت داشته باشد؛ هر چند که در ساخت مستند جلال، با توجه به شخصیت آل احمد که به میزانی شوخی گزنده دارد، انتظار داریم که هر از چندگاهی هم بخندیم!
پوریا عنوان داشت: از جمله مواردی که به رویکرد مستند پرتره اشاره دارد، مواردی پیرامون شخصیت فیلم است که توسط خود او طی می شود که در این مستند، در مقطع ازدواج جلال و سیمین که هر دو از شخصیت های ادبی هستند، این امر دیده می شود.
وی یادآور شد: بخش با ارزش دیگری از این مستند، میزان استفاده از تصاویر آرشیوی با کیفیت از مراسم خاکسپاری جلال آل احمد بود که برای مخاطب جذاب است و یکی دیگر از شاخص های این مستند این است که فیلم از هیچگونه ابهام، تضاد و پارادکسی فرار نکرده و همه این مسائل را به تصویر می کشد.
پوریا گفت: مسائل روزمره ای که در زندگی مردم عادی دیده می شود، در زندگی جلال آل احمد به عنوان یکی از شاخصترین افراد فرهنگی کشورمان به تصویر کشیده شده است که این امر اتفاق خوبی برای فیلم «نویسنده بودن» محسوب می شود و همچنین این فیلم از اختلاف تاریخی شمس آل احمد و سیمین دانشور نکات ظریفی را نمایان می کند.
این منتقد سینما ابرازداشت: غیبت سیمین دانشور در فیلم «نویسنده بودن» به عنوان همسر جلال آل احمد می توانست به شکل مرموز و جادویی در زیر فیلم وجود داشته باشد و بجای اینکه در فیلم بگوییم سیمین در فیلم نیست، در فیلم نشان دهیم که عدم حضور این نویسنده، به مفهومی خاص اشاره دارد.
وی تاکید کرد: لذت ساخت مستند پرتره این است که نکاتی را فیلمساز کشف کند و آنرا به دیگران ارائه دهد که این اتفاق در «نویسنده بودن» رخ داده است. ازطرفی فیلم در بخش هایی دچار تکرار می شود که این، یکی از نقاط ضعف آن محسوب می شود. ازطرفی روایتگری این اثر مستند موجب شده تا تعادل در بخش های مختلف آن حفظ شود، اما لحن راوی نمی گذارد که ما یادمان بماند که این لحن جلال است.
درادامه محمد تقی فهیم از دیگر منتقدان سینمای ایران نیز در این نشست گفت: ما با شخصیتی روبرو هستیم که مخالفان و موافقان بسیاری در بدنه جریان روشنفکری دارد و این سوژه با این همه پیچیدگی، کار را برای فیلمساز دشوار میکند.
وی یادآور شد: در میان طیف افرادی که درباره جلال آل احمد در این اثر صحبت می کنند، جای بسیجی ها و حزب اللهیها خالی است و جلال از صادق هدایت و بزرگ علوی تاثیر می گیرد اما بعد از مدتی خلاف این موج حرکت می کند که به این موضوع هم پرداخته نشده است.
در انتهای این مراسم، با اهدای لوح تقدیر و هدیه نقدی، از دست اندرکاران فیلم نویسنده بودن تقدیر شد.
