وقتی با علیرضا سجادپور برای گفت‌وگو درباره معرفی نماینده ایران به مراسم اسکار تماس گرفتیم، در نخستین جمله‌‌هایش گفت که درباره این موضوع باید با مدیرعامل مؤسسه فارابی صحبت کنید. در این مصاحبه در نشریه مثلث آمده است،البته پیش و پس از شنیدن این توصیف تلاش کردیم دیدگاه‌های مدیرعامل بنیاد فارابی را در این باره بدانیم، اما به نظر می‌رسد، وقت احمد میرعلایی این روزها پر است.
سجادپور که مدیر اداره کل نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی است، می‌گوید از مدیران درباره معرفی فیلمی ایرانی به اسکار نباید سئوال کرد؛ اما سئوال کردیم و او هم جواب داد.
در شرایطی که جامعه سینمایی کشور در تب‌وتاب معرفی فیلم به آکادمی اسکار است و بحث‌هایی در دفاع از فیلم «جدایی نادر از سیمین» مطرح می شود، به نظر می‌رسد برخی واکنش‌ها تندتر از تصمیم احتمالی است که معاونت سینمایی برای این منظور درنظر دارد. در حال حاضر معرفی فیلم به اسکار در چه مرحله‌ای است و در جلسه‌های تصمیم‌گیری برای این موضوع، چه صحبت‌هایی تاکنون مطرح شده است؟
این موضوع درحیطه مسئولیت‌ها و وظایف بنیاد سینمایی فارابی است و جزئیات را باید از مسئولان آن بنیاد پرسید، اما من کلیاتی را در این‌باره بیان می‌کنم.
اگر به نشریه‌های سینمایی 10 سال گذشته، مراجعه کنید، می‌بینید که شهریور ماه به قول شما، تب اسکار بالا می‌گیرد و مقاله، مصاحبه، حمله، تهاجم، دعوا و جنجال بر سر فیلم‌ها مطرح می‌شود. این موضوع اصلاً تازگی ندارد. اتفاق‌های امسال نیز تازگی ندارند، حتی در برخی سال‌ها برخوردها تندتر هم بود.
این نظر شخص من است که اسکار مراسمی مانند بسیاری از مراسم و جشنواره دنیاست و به شدت تحت‌تأثیر سیاست‌ها و دیپلماسی کشور برگزار کننده‌اش قرار دارد و خوش‌بینی است اگر فکر کنیم مراسم اسکار آمریکایی با وجود تنش‌ها و تضادهای فراوانی که اکنون بین‌دولت ایران و آمریکا وجود دارد، امکان وسیعی برای مطرح و معرفی شدن سینمای ایران ایجاد کند و جایزه دهد؛ این خیلی خوش‌بینی است و به نظر من محقق نمی‌شود
به هر حال، انتخاب فیلمی ایرانی برای حضور در بخش فیلم‌های غیرانگلیسی اسکار مهم است یا خیر؟
مهم است، ولی این اتفاق رخ نخواهد داد.
فارغ از اینکه فیلمی انتخاب می‌شود یا خیر، موضع ایران در برابر مراسم اسکار چیست؟
ما در معاونت سینمایی به داشتن حضور فعال در همه عرصه‌ها معتقد هستیم، اما آن عرصه‌ها تحت‌تأثیر دیپلماسی همان کشورها و نگاه خصمانه به ایران هستند؛ ولی ما پس نمی‌کشیم. هرچند خوش‌بین نیستیم که آنها خواب‌نما شوند و ارزش‌های هنری و فرهنگی کار ایرانی را مدنظر قرار دهند.
ما فعالیت در این زمینه را قبول داریم و امسال نیز این کار توسط بنیاد سینمایی فارابی با حضور آکادمی 9 نفره‌ای شامل سینماگران ایران که به‌زودی فارابی اسامی آنها را اعلام می‌کند، انجام می‌شود. معتقدم جوسازی‌های رسانه‌ای را باید کنار بگذاریم تا آن 9 نفر تصمیم خود را بگیرند. معاونت سینمایی نیز همان فیلم را به اسکار معرفی می‌کند.
انتخاب فیلم توسط 9 نفر از کارشناسان و بنیاد فارابی، روشی است که همواره اجرا خواهد شد یا ممکن است در سال‌هایی به گونه‌ای دیگر و تصمیمات به شکل شخصی گرفته شود؟
فارابی مسئولیت اجرای این کار را برعهده دارد و گروه 9 نفره را تشکیل می‌دهد. فیلم‌ها را به رویت آنها می‌رساند، جلسه‌ها تشکیل و یک فیلم انتخاب می‌شود. فارابی روال معرفی فیلم به اسکار را انجام می‌دهد، مانند هر سال.
به نظر می‌رسد، بیشتر بحث‌هایی که در جامعه سینمایی دراین‌باره مطرح می‌شود، به این دلیل است که ملاک‌ها و معیارهای انتخاب فیلم برای معرفی اسکار مشخص نیست. آیا همین روندی که توضیح دادید، هر سال اجرا می‌شود؟
فاربی هر سال این کار را انجام می‌دهد. از سوی دیگر، معیار و ملاک انتخاب فیلم را باید از 9 نفری که فیلمی را برای معرفی به اسکار انتخاب می‌کنند پرسید.
به نظر شما اگر در یک سازمان، چارچوب و ساختار مشخص وجود داشته باشد و براساس آن معین باشد که اگر فیلم‌ها مشخصات خاصی را مانند داشتن پخش کننده، بین‌المللی و حضور در جشنواره‌های مختلف هستند بهتر از این نیست که همه‌چیز در این‌باره مبهم باشد؟
همه ملاک‌ها سلیقه‌ای است، یعنی خیلی از فیلم‌ها ادعا می‌کنند با همین ملاک‌ها شایستگی معرفی شدن به اسکار را دارند. ملاک‌ها سلیقه‌ای است، یعنی به رأی آن 9 نفر برمی‌گردد؛ اما این موضوع آن‌قدر اهمیت ندارد که برای آن یک سازمان ثابت سالانه تشکیل شود و در همه جای دنیا هم یک آکادمی هفت یا 9 نفره شامل فیلمسازان یک کشور، فیلمی را برای معرفی به اسکار انتخاب می‌کنند. در واقع، باید یک بنیاد آزادتر این کار را انجام می‌دهد.
پرسش من نیز به همین موضوع برمی‌گشت که اگر ملاک و معیار، سلیقه 9 نفر از فعالان این حوزه باشد، معیارها هر سال با عوض شدن آن افراد تغییر می‌کند و هر سال، همین بحث‌های تکراری مطرح می‌شود.ملاک‌های ثابت است، ولی اینکه مصادیق را چگونه با آن ملاک‌ها انطباق می‌دهند، تحت سلیقه قرار می‌گیرد.این ملاک‌های ثابت کدام‌اند، مثلاً داشتن اکران در جشنواره‌های دنیا جزو این ملاک‌هاست؟خیر؛ ملاک ثابت این است که فیلم‌ها به آن کشور خاص متعلق باشد و تا پیش از اول اکتبر در آن کشور اکران شده باشد، ولو اکران محدود.این قید «محدود» را به خاطر انتخاب پارسالتان گفتید؟ این موارد که ملاک‌های کلی اعلام شده از سوی آکادمی اسکار است. ملاک ایران برای انتخاب فیلمی که احتمال موفقیت داشته باشد، چیست؟
درباره اینکه چه ملاک‌هایی سبب موفقیت فیلم می‌شود، بحث‌های زیادی مطرح است و به سلیقه برمی‌گردد برخی می‌گویند، فیلم باید پخش‌کننده قوی داشته باشد و این موضوع می‌تواند به شانس یک فیلم کمک کند؛ ولی ملاک واجبی نیست و ممکن است فیلمی بدون داشتن آن نیز موفق می‌شود.چارچوب‌ها مشخص هستند، اما در عرصه فیلم، هنر و فرهنگ، سلیقه‌ها تعیین کننده‌اند، اگر گروه داوری یک جشنواره تغییر کند، فیلم برتر ممکن است عوض شود. در عرصه فرهنگ و هنر همیشه می‌توان ضابطه و ملاک را مطرح کرد، ولی در نهایت، سلیقه افراد تعیین کننده است.من اساساً موضوع معرفی فیلم به اسکار را آن‌قدر مهم نمی‌دانم که اینطور وقت من و شما را بگیرد. چه موضوع مهمی وجود دارد؟! معرفی فیلم به اسکار که اصلاً موضوع مهمی نیست.
من که از شما پرسیدم، آیا حضور فیلمی ایرانی در اسکار مهم است که پاسخ دادید. این موضوع مهم است و معتقد به شرکت در همه عرصه‌ها هستید.
باز هم می‌گویم فیلم‌های برتر اسکار در جای دیگری تعیین می‌شود و سیاست آمریکا آنها را تعیین می‌کند و ما نباید اینقدر ساده‌بین باشیم که فکر کنیم، ملاک‌های هنری آنجا حاکم است.
