به گزارش هنرنیوز، قرار بر این بود که در سال ۹۱ از ۵/۷ میلیون گردشگر ورودی ۲ میلیون نفر طبیعت‌گرد باشند. هر چند طی سالهای گذشته بارها از انواع گردشگری نام برده شد حتا زمانی بر اساس نظر سنجی از آژانس‌ها مشخص شد که اقبال از گردشگری ماجراجویانه که خود بخشی از طبیعتگردی است از همه بیشتر است اما هیچ‌گاه برنامه‌ی مشخصی برای پیشبرد آن عنوان نشد. با محمد‌علی فیاضی - مدیركل اداره كمیته ملی طبیعت گردی- به گفت و گو نشستیم.
قرار است ۲ میلیون طبیعت گرد تا آخر سال جذب شود. آیا تاکنون آماری از تعداد طبیعت‌گردان دارید؟
البته ما تا کنون تفکیکی برای گردشگر ورودی کشورمان نداشتیم که گردشگران دارای چه علقه‌ای هستند. برای دیدن جاذبه‌های فرهنگی می‌آیند یا تاریخی، زیارتی، طبیعی اما عمده مسیرهایی که برای بخش طبیعتگردی تعریف می‌شوند هم جاذبه زیارتی دارند، هم تاریخی و طبیعی.
به عنوان مثال از تهران به سمت کویر کاشان کاروانسراها و قلعه‌های تاریخی دوران مختلف را می‌بینید مثل دیر گچین از دوره ساسانی تا قبل از اسلام، همچنین اماکن تاریخی پس از اسلام هم وجود دارد. کمی جلوتر بارگاه حضرت معصومه (س) در قم وجود دارد.
امامزاده‌هایی بی‌شمار پیرامون شهر قم و شهرهای مجاور در منطقه کویر مرنجاب وجود دارد از جمله هلال بن علی (ع) به عبارت دیگر مجموعه‌ای از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، فرهنگی، زیارتی را در کنار مسیرهای عمده طبیعت گردی داریم.
برای تبلیغات این موضوع از سوی کمیته طبیعت گردی کار خاصی انجام شده است .
فکر می‌کنید با توجه به پخش کاتالوگ و راه‌اندازی وب سایت آیا تا پایان سال ۲ میلیون طبیعت‌گرد جذب کشور می‌شود ؟
نخست آنکه ظرفیت ورود گردشگر خارجی همین الان هم وجود دارد. از سویی معاونت گردشگری در تلاش است تا روادید ۶۰ کشور برداشته شود. قولهای خوبی از سوی وزارت خارجه به ما داده شده که اگر این بستر فراهم شود ورود ۲ میلیون طبیعت گرد کار سختی نیست. با توجه به این که در بسیاری از عرصه‌ها امکان استفاده از ظرفیت خانه‌های روستایی و اطراف شهر وجود دارد.
همچنین در سه ماه اخیر اقلام تبلیغاتی خوبی از سوی سازمان میراث فرهنگی تهیه شده که به نمایندگی‌های خارج از کشور ارسال شده است.
اما به نظر می‌رسد با این وجود هنوز هماهنگی بین دستگاهها اتفاق نیفتاده است؟ مثلاً یکی از آژانس‌ها می‌خواست تور رالی وارد کشور کند اما در گمرک مشکل دارند حتی تور ممکن است کنسل شود.
منکر این نیستم که مشکلاتی هم وجود دارد. اما کارگروهی برای بحث گردشگری خارجی شکل گرفته که بیشتر حاکمیتی است و دستگاهها همه اعلام آمادگی کردند. در حوزه طبیعتگردی یکی دو کار گروه خوب با فعالان طبیعت گردی داشتیم و مشکلات را احصا کردیم. شرایط عمومی قرارداد سفرهای طبیعتگردی در اداره کل طبیعتگردی معاونت گردشگری با همفکری بخش خصوصی تدوین و برای بررسی نهایی به اداره کل حقوقی ارسال شده که مورد تأیید قرار گرفته و به بخش‌های مجری ابلاغ شده است.
گام نخست آن است که برخی تورهایی که به قصد طبیعتگردی می‌آیند بیشتر هنجارهای آن منطقه را زیر سوال می‌برند و این نگرانی همیشه وجود دارد.
در یکی از موارد این آیین‌نامه به صراحت آمده اگر یکی از این ناهنجاری‌ها مثل اخلال، مزاحمت، اعمال خلاف اخلاق و ارزش‌های فرهنگی و بومی در طول سفر توسط مسافر پیش آید، راهنمای تور می‌تواند فرد را از ادامه سفر منع کند. به این ترتیب که راهنما می‌تواند ضمن گزارش مراتب به کارگزار، برحسب مورد، تصمیم لازم را در خصوص ادامه یا عدم ادامه حضور این مسافر در بقیه سفر اتخاذ کند.
رعایت اصول اخلاقی، صیانت از طبیعت، احترام به آداب جوامع روستایی و محلی و به کارگیری راهنمای آموزش‌دیده در تورهای طبیعتگردی در این دستورالعمل مورد تأکید قرار گرفته است.
برای ناهنجارهای زیست‌محیطی هم دستورالعملی دارید ؟
بله، ما مشکل جدی‌یمان دفاتر خدمات مسافرتی دارای مجوز نیست. دفاتری که در این حوزه فعالیت می‌کنند بیش از آنکه به حوزه طبیعتگردی علاقه‌مند باشند به حوزه محیط زیست علاقه‌مندند و صیانت از محیط زیست برای آنها مهمتر است.
بیشتر مدیران تورها در ابتدای سفر وقتی می‌خواهند وارد یک عرصه شوند کیسه‌های نایلونی را آماده می‌کنند تا زباله‌ها را در آن قرار دهند. چون هر چه ظرفیتها و عرصه‌ها بستر مناسب‌تری داشته باشند، جامعه محلی و تورها می‌توانند بیشترکسب درآمد کنند.
مشکل ما در طبیعت گردی بسیاری از دفاتر غیر مجاز مشغول فعالیتند که امیدواریم با هدفمند کردن تورهای داخلی بتوانیم برخورد جدی‌تری از سوی مراجعی که مد نظرمان است با تورهای غیر مجاز داشته باشیم.
در حال حاضر تمام موادی را که یک کارگزار و مسافر باید رعایت کنند حتی زمانی که مسافر از سفر انصراف می‌دهد در این دستورالعمل جدید لحاظ شده است. همچنین بسیاری از شکایاتی که پس از سفر مطرح می‌شود. اگر از دو طرف آیین نامه رعایت شود مشکلات به صفر می‌رسد.
آیا در دستورالعمل اشاره به ظرفیت امکان حضور تور در یک عرصه شده است.مثلاً چندین تور یکباره در یک منطقه حضور نداشته باشند.آیا نظارت و چاره‌اندیشی شده است ؟
نه اشاره نشده و نظارت هم به این شکل وجود ندارد. مثلاً در روز۱۳ فروردین چقدر می‌توانیم از منابع به صورت هدایت شده بهره برداری کنیم. به هر حال مردم همه به سمت عرصه‌های طبیعی جهت بهره‌برداری می‌آیند اما خسارات زیادی هم درپاین روز به طبیعت وارد می‌شود.
به هر حال اگر ما فکر کنیم با یک بخشنامه یا دستورالعمل جلو ورود افراد را می‌توانیم بگیریم امکان‌پذیر نیست، اما فرهنگ‌سازی و آموزش اگر خوب نهادینه شود، امکان‌پذیر است.
یک مشکل در حوزه طبیعتگردی عدم شناخت سایر عرصه‌ها توسط مردم است. و طبیعتاً هرچه شناخت مردم کمتر ورود آنها به یک عرصه خاص و احتمال تخریب بیشتر است؟
بله قبول دارم. مثلاً چند نفر از مردم در کنار غار علی‌صدر خود روستای علی‌صدر را می‌شناسند این در حالی است که این روستا جزو روستاهای هدف گردشگری است. اگر ما روستاهای هدف را با این علم که باید ظرفیتها معرفی و ورود گردشگر به عرصه‌ها تقیسم شود، شناسایی و خوب معرفی کنیم طبیعت گردی توسعه یافته و حفظ می‌شود.
مردم چون فقط برخی عرصه را می‌شناسند به آن جا می‌روند، در صورتی که مجاور آن روستاهایی هست که امکان کاهش فشار را به یک عرصه طبیعی بوجود می‌آورد.
اما بحث مدیریت هم مطرح است؟
بله زمانی که می‌گوییم روستاهای هدف، نگاهمان این است که وقتی وارد روستا می‌شوید هم دهیار دارد هم امکان کمک دولت برای ایجاد تابلوهای اطلاع رسانی. خود اهالی هم مهمتر از دستگاههای دولتی تبلیغ کننده و صیانت کننده روستاهای خودشان هستند.
ما فکر می‌کنیم اگر بتوانیم تعداد روستاهای هدف گردشگری را افزایش دهیم و مدیریت کنیم، بسیاری از ناهنجاریهای که تا کنون وجود داشته از بین می‌رود.
مریم اطیابی
