با نگاهي به سريالهاي ايراني تلويزيون و پخش چندين سريال در ماه هاي اخير، اين پرسش پيش مي آيد که چرا شاهد آثاري ضعيف به لحاظ مضمون ،قصه وساختارهستيم؟
مجموعه رستگاران سريال روتين و شبانه «سيروس مقدم» هم اکنون در حال پخش از شبکه سه سيما است. سريالي که به نظر مي رسد سازندگان آن به دنبال موفقيت سريال «نرگس» که در تابستان سال 85 پخش شد، قصد داشته اند موفقيت آن را تکرار کنند. اما به نظر مي رسد با وجود گذشت بيش از نيمي از اين مجموعه، اين مجموعه نتوانسته به مذاق مخاطبين تلويزيوني خوش بيايد.
ريتم کند و داستان تکراري که اغلب و مشابه آن را در مجموعه هاي ديگر شاهد بوديم. اينکه کلاهبرداري در مقابل گرفتن پول از مردم براي ساختن خانه پول ها را بالا کشيده و فرار کرده ،وپسري که در کودکي از پدر ومادرش دور افتاده وحالا که بزرگ شده در صدد انتقام وخون خواهي از عموي خويش،مي خواهد با دختر اوازدواج کند. ازدواجي که نه براساس عشق وعلاقه، بلکه براساس انتقام گرفتن از «شايسته» وظلم هاي است که او در حق «کاوه» ومادرش انجام داده است.قصه اي ساده که کارگردان سعي کرده با پيچ وتاب دادن آن را کش دار کند.
داستان سرراست و تکراري که مشابه آن را احيانا در روزنامه ها و ديگر مجموعه هاي تلويزيوني شاهد بوديم.
اين سريال شباهت زيادي با سريال «نرگس » دارد.به عنوان مثال شخصيت«خجسته»با شخصيت «نرگس» وهمچنين شخصيت«شايسته» شباهت فراواني با«شوکت» دارد.فقط کمي فضا و موقعيت شخصيت ها وقصه عوض شده، اما داستان همان داستان است.
کافي است اين سريال با سريال کره اي «جومونگ» مقايسه شود تا مشخص شود چرا مجموعه «جومونگ» اين همه طرفداردر بين مخاطبين ايراني دارد.
در اين نوشته قصد وهدف نگارنده تخريب يا توهين به سريال خاصي نيست. بلکه هدف مقايسه ذائقه مخاطب ايراني است.
با نگاهي به حوادث سريال «جومونگ» و حوادث سريال «رستگاران» مي توان به اين نتيجه رسيد که در سريال «جومونگ» مخاطب ايراني هر لحظه غافلگير مي شود.
داستان جذابيت و کشش لازم را دارد و مخاطب نمي تواند ادامه سريال را حدس بزند.مخاطب غافلگيرشده، و رو دست مي خورد.حوادث و اتفاقات در اين سريال پشت سر هم اتفاق مي افتند که همين عامل چشم مخاطب ايراني را بر ضعف هاي آشکارآن مي بندد.مثل بازي ها ولباس هاي غلوآميز.اما در واقع ضعف سريال کره اي با ريتم وضرباهنگ وتوالي اتفاقات پوشانده شده است. در مقابل در سريال هاي ايراني مشکل هميشگي وجود دارد. نبود يک داستان جذاب و گيرا که ذهن مخاطب را درگير کند. در سريال هاي ايراني و به خصوص در اين چند ماه اخير با توجه به سريال هايي که پخش شده است شاهد سريال هاي کليشه اي و تکراري به لحاظ مضمون و قصه هستيم که مخاطب به راحتي پايان آن را حدس مي زند و اصلا دليل و انگيزه اي براي ديدن ادامه آن ندارد. البته منکرزحمات دست اندرکاران وعوامل اين گونه سريال ها نيستيم. اما اي کاش اول قصه اي گيرا و جذاب انتخاب مي شد و بعد دست به ساخت اين گونه آثاربرداشته مي شد تا هم زحمات عوامل يک سريال به هدر نمي رفت و هم سرمايه هاي ملي بيهوده در لابه لاي سريال هاي بي محتوا و تکراري نابود نمي شد. بحث تله فيلم ها هم که داستان جداگانه اي دارد. اکثر قريب به اتفاق داراي فيلم نامه هايي ضعيف و تکراري هستند که شتاب زدگي در ساخت و انتخاب عوامل آن به وضوح قابل رويت است. در مورد تله فيلم ها به همين نکته اشاره کنيم که به نظر مي رسد درساخت اين تله فيلم ها نظارت و دقت آنچناني نمي شود. نتيجه آن که روز به روز شاهد سير نزولي اين گونه فيلم ها هستيم. اکثر فيلم نامه هاي تله فيلم ها ضعيف وفاقد جذابيت هاي داستاني  است.سوال اينجاست که آيا با وجود اين  سريال ها و تله فيلم هاي ضعيف مي توان انتظار داشت که مخاطب ايراني دست به دامان سي دي ها قاچاق داخلي و خارجي نباشد؟آيا مي توان انتظار داشت پديده اي به نام ماهواره به جاي شبکه هاي داخلي آذين بخش خانه هاي ايراني نباشد؟
همان گونه که همه ما مي دانيم بسياري کشورها از طريق رسانه ها و ارتباطات جمعي خود در صدد تبليغ فرهنگ، سنت، آداب و رسوم ملي خويش هستند چرا ما نبايد در سريال هاي وطني به غير از انگشت شماري از آن ها شاهد رسم و رسومات ملي خويش باشيم و به جاي آن در سريال هاي ايراني با استفاده از سوژه ها و موضوعات تکراري، و با استفاده ازدکور و اکسسوار غير ايراني به تبليغ زندگي اشرافي، مدرن و شهرنشيني بپردازيم. واقعا چند درصد مردم ما خانه هاي عياني با چيدمان آنچناني دارند؟ يا چند درصد مردم ما هر يک از اعضاي خانواده خودرو جداگانه دارند و هر روز در رستوران و کافي شاپ غذا مي خورند؟ جواب اين چند سوال کامل مشخص است. همه ما مي دانيم و باور داريم که تاريخ، فرهنگ و تمدن ايراني جزو اولين تمدن هاي انساني بوده است. اين روزها سريال «در چشم باد» ساخته «مسعود جعفري جوزاني» پخش مي شود.
قضاوت در مورد اين سريال خيلي زود است. اما از چند قسمت اولي که پخش شده، مي توان انتظار داشت که يک سريال کاملا ايراني،جذاب و خوش ساخت را شاهد خواهيم بود. سريالي که قهرماني ها،دليري ها و به خصوص هويت ايراني بودن ناب را به ما نشان خواهد داد و آنوقت است که مخاطب ايراني در برابر سريالي مثل «جومونگ» با افتخار خواهد گفت: ما انسان هايي بزرگ و شرافتمند و دليري چون، «ميرزا کوچک خان جنگلي»را داشته ايم که هزاران نفر از دشمنان ايران را به خاطر دفاع از وطن وشرافت ازپاي درآوردند و خود جاودانه و افتخارانه به خاک و خون غلطيدند و تاريخ هرگز نام آنها را از ياد نخواهد برد.
اي کاش در سريال «رستگاران» هم به جاي انتخاب چنين داستان کليشه اي، قصه اي گيرا و جذاب انتخاب وپخش مي شد تا توانايي مقابله با سريالي چون «جومونگ» را داشته باشد.شايد خيلي ها بگويند که فضاي هر دو سريال با همديگر متفاوت است .«رستگاران»، سريالي معاصروشهري است و«جومونگ» داستاني کلاسيک ،قديمي وتاريخي دارد، اما در عصر ارتباطات مهم درست انجام دادن کار وانتخاب درست سوژه وداستان است که علاوه بر مخاطب وطني باعث استقبال مخاطبين بين المللي شود. استقبالي که باعث آشنايي وشناخت مخاطبين جهاني از رسم ورسومات ،فرهنگ، آيين ،منش وزندگي ايراني شده وعاملي براي توسعه فرهنگي ،اقتصادي وگردشگري يک کشور مي شود.
چيزي که اين روزها سريال «جومونگ» انجام داده وتوانسته در سطح وسيع فرهنگ وآداب خود را در جهان گسترش دهد.تا جايي که اين روزها در کوچه وخيابان در شاديهاي کودکان شاهديم که کودکان ما به جاي شناخت شخصيتهايي چون رستم وسهراب، افراسياب، سياوش، سودابه، جمشيد، طهمورث، فريدون، کاوه آهنگر، هوشنگ، گرشاسب، اسفنديار، بهمن، بيژن، تهمينه، رستم، رودابه، زال، سودابه،  سياوش، فرنگيس، کي کاووس، کي خسرو، کي قباد، گشتاسب، گودرز، گيو، لهراسب، منيژه،  هما ، آرش کمانگير و چندين شخصيت که درتاريخ ما حضور دارند در بازيهاي خود اسم همديگر را«جومونگ»، «تسو» و«سوسانو» صدا مي کنندودوست دارندجاي آنها باشند. ديگر جاي هيچ گونه حرفي باقي نمي ماند که چرا ما نمي توانيم به نسل کنوني ونسل هاي آينده بگوييم که چرا همه در برابر تمدن غني ايراني سر تعظيم فرود مي آوردند. به هر حال چيزي که مهم مي نمايد اين است که بايد چاره اي در اين مورد انديشيده شود .


نويسنده : علي يعقوبي