سرويس هنري برنا:
مدتي است که تلويزيون زمينه اي را فراهم کرده تا از حضور سينماگران براي ساخت تله فيلم وسريال استفاده کند، وضعيت فعلي سينما هم طوري است که فيلمسازان دعوت تلويزيون را پذيرفته و خانه ديگري را براي ادامه فعاليت انتخاب کرده اند.
سيامک شايقي قرار است سريال «خراب آباد»، فريدون جيراني در حال ساخت سريال «سفر به تاريکي»، احمد اميني «بيگناهان» را براي شبکه سه مي سازد، کمال تبريزي «شهريار» را براي شبکه دو سيما کارگرداني کرده است، کارگردان و نويسنده «حلقه سبز» ابراهيم حاتمي کياست، «راه بي پايان» هم کارگردانش همايون اسعديان بود. بهروز افخمي هم مشغول تهيه کنندگي سريال «عمليات 125» است. مهدي فخيم زاده هم چند وقتي است که در تلويزيون سريال مي سازد و به کلي سينما را فراموش کرده است.
سيروس الوند، يدالله صمدي، ايرج کريمي، کيومرث پوراحمد، عليرضا اميني، شاهد احمدلو و... چندين تله فيلم ساخته اند. از آن طرف بازيگران سينما نيز مانند ابوالفضل پورعرب، فريبرز عرب نيا، هانيه توسلي، ليلا حاتمي، علي مصفا، پولاد کيميايي، حامد بهداد، خزر معصومي، رضا کيانيان، پرويز پرستويي، فاطمه معتمدآريا و... هم راه کارگردانان را در پيش گرفته اند و گذري به تلويزيون زده اند.
مجموعه تلويزيوني «سرود امروز» نيز به کارگرداني پرويز شيخ طادي به زودي در مرکز سيما فيلم آغاز مي شود. و اين روزها شاهد اضافه شدن افراد ديگري به جمع کوچ کنندگان از سينما به تلويزيون مانند فرزاد موتمن، محمد علي سجادي نيز هستيم. سريال «جست وجوگران» قرار است به كارگرداني محمدعلي سجادي نيمه دوم فروردين ماه سال آينده در تهران توليد شود.
براساس شواهد "پوران درخشنده" هم طبق توافقي که با سيما فيلم انجام داده، تله فيلمي درباره ايدز خواهد ساخت.
تهمينه ميلاني نيز مشغول نگارش فيلمنامه سريال «کلوپ ياران مثبت» است. وي دليل حضورش در تلويزيون را اين نکته عنوان مي کند که يک فيلم ساخته ولي اجازه اکران ندارد و در اين بين بالاخره به يک طريقي بايد کار کند و همچنين براي پرداختن به موضوع ايدز تلويزيون فضاي بهتري دارد و مردم نيز بيشتر وقت خود را به تماشاي جعبه جادويي مي پردازند تا اين که به سينما بروند.
وي مي افزايد:«بسيار عجيب است که فضاي سينما محدود شده و از آن طرف تلويزيون دست فيلمسازان را بازتر گذاشته و در اين زمينه عملکرد تلويزيون مثبت تر است.»
داريوش مهرجويي هم در حال نگارش فيلمنامه زکرياي رازي براي تلويزيون است. البته او هم مانند ميلاني دليل شايد منطقي براي کوچ خود به تلويزيون دارد. فيلم سنتوري او مجوز اکران عمومي ندارد و چند روزي است که سي دي هاي قاچاق آن وارد بازار شده است.
ابوالفضل جليلي هم سينماگري است که بيشتر فيلم هايش در جشنواره هاي خارجي و سينماهاي کشورهاي ديگر اکران مي شود اما در سينماهاي ايران تعداد معدودي از فيلم هايش آن هم در سال هاي دور اکران شده است. او هم طرح يک سريال و چند تله فيلم را به سيما داده ومنتظر است تا با مسئولان تلويزيون به توافق برسد.
اين روزها سريال «روزگار قريب» به کارگرداني کيانوش عياري و «يک مشت پر عقاب» ساخته اصغر هاشمي از شبکه هاي سه و يک در حال پخش است و سامان مقدم نيز «پريدخت» را در ايام محرم براي شبکه دوم سيما ساخت.
"کيانوش عياري" هم در اين باره مي گويد: «هجرت سينماگران به تلويزيون بحران در سينما را تشديد مي کند. اگر هدف ارتقاي سطح کيفي برنامه هاي تلويزيون است، حضور فيلمسازان باتجربه سيما را به اين هدف مي رسانند اما از آن طرف سينما دچار مشکلات بسياري خواهدشد.»
"اصغر هاشمي" نيز در اين باره مي گويد: «هنگامي که نظارت در سينما از حد متعارف و لازم آن خارج شود، فيلمسازان مجبورند به عرصه ديگري وارد شوند و شايد از سر ناچاري به تلويزيون پناه ببرند.»
وي افزود: فيلمسازان در تلويزيون نگران گيشه نيستند و براي همين شايد کار در رسانه ملي با توجه به شرايط نامناسب سينما ساده تر و با دغدغه خاطر کمتري همراه باشد. معيارهاي ساخت سريال در تلويزيون مشخص تر از سينماست و براي همين تکليف کارگردان نيز از ابتداي کار مشخص است.»
کارگردان مجموعه جديد تلويزيوني «يک مشت پر عقاب» تصريح کرد: «فضاي فعلي سينما براي کار بسيار نامناسب شده است و تقاضاي مخاطب نيز با سياست گذاري هاي فعلي در سينما هم خواني ندارد. متاسفانه در حال حاضر سياست گذاري هاي بعضا تنگ نظرانه و يک خطي نگاه کردن به مقوله سينما توسط برخي از مسئولان امور فرهنگي باعث شده شرايط و فضا براي فيلمسازي بسيار سخت و تنگ شود و فيلمسازان مطرح ديگر تمايلي به ساخت فيلم نداشته باشند.»
"خسرو معصومي" هم براي تلويزيون چند تله فيلم ساخته و در اين باره معتقد است: «تلويزيون در حال حاضر تهيه کننده خوبي است و موضوعاتي که در شبکه هاي مختلف سيما و در قالب تله فيلم و سريال کار مي شود، شايد در بخش خصوصي و سينما کسي جسارت واردشدن در آن وادي را نداشته باشد اما مسئولان سيما به اين موضوع ها مي پردازند.»
وي ادامه داد: «در تلويزيون به دليل اين که ساخت و ساز کار مانند سينما تجاري نيست، براي همين در برخي مواقع کار فرهنگي بيشتر صورت مي گيرد و شايد بارفرهنگي در سيما سنگين تر از سينما باشد. به دليل اين که تلويزيون فضا را براي کار فرهنگي و موضوعات جذاب اجتماعي باز گذاشته و حمايت خوبي از تهيه کنندگان و کارگردانان مي کند، در حال حاضر بسياري از سينماگران جذب تلويزيون شده اند.»
معصومي افزود: «موضوع نو و بديع نيازمند جسارت فيلمساز است و همين جسارت است که مي تواند فيلم را به اثري خوب و ماندگار تبديل کند. متاسفانه در شرايط فعلي سينما اين اتفاق کمتر مي افتد و اگر هم فيلم خوبي با يک سوژه و قصه نو وجديدي ساخته و در بين مردم و گيشه موفق مي شود، فيلمنامه نويسان و کارگردانان ديگر هم دنبال همان سوژه مشابه مي روند و به همين دليل بيشتر فيلم ها و قصه ها براي تماشاگر جذابيت اوليه خود را از دست داده اند و پايان قصه براي او قابل حدس است.»
کارگردان تله فيلم "بيرون از بهشت" يادآورشد: «سينماي ايران در وضعيت کنوني نيازمند قصه ها و موضوع هاي جديد و تازه اي است تا بتواند از حالت رکود خارج شده و به رونق دهه هاي 60 و 70 خود برسد.»
"امير قويدل" نيز کارگردان سينماست اما او هم مانند هم حرفه اي هاي خود مدتي است ترجيح داده به تلويزيون بيايد تا اوضاع ابري سينما، آفتابي شود.
وي در اين باره اظهار کرد: «از بد حادثه به اينجا آمده ايم. سينما آنقدر به چانه ما مشت زد که ما را به عقب راند. خانه ما سينماست و بجز به سينما به چيز ديگري فکر نمي کنم. البته نبايد تلويزيون را دست کم گرفت اما هر کسي را بهر کاري ساخته اند و من هم مانند بقيه دوست دارم روزي به خانه خودم يعني سينما برگردم.»
"محمد علي طالبي" کارگردان فيلم «ديوار» هم نسبت به اين شرايط معترض است و مي گويد: «اين که سينماگران به تلويزيون مي روند، خبر خوشايندي نيست. سينما يک شرايطي دارد که تلويزيون ندارد. تلويزيون محدوديت هايي دارد که به نوعي آزادي انديشه را از هنرمند مي گيرد پس با اين حساب به نظر مي رسد سينماگران نتوانند در اين رسانه مانند سينما آزادانه عمل کنند و با مشکلاتي روبرو مي شوند.»
«بابک حميديان» بازيگر سينما هم کار در تلويزيون را خوشايند نمي داند و مي گويد:«من اگر در تله فيلمي بازي کنم بيشتر جنبه اتود کردن دارد. زيرا تلويزيون هيچ گاه بازتاب هاي هنرمندانه سينما را ندارد. اما زماني که هيچ فيلم خوبي به ما پيشنهاد نشود، مجبوريم در تلويزيون کار کنيم.»
"مهرشاد کارخاني" کارگردان فيلم «ريسمان باز» هم از وضعيت فعلي راضي نيست و اظهار مي کند:«اگر ورود سينماگران به تلويزيون باعث شود که کيفيت کارهاي رسانه ملي ارتقا يابد، اتفاق خوبي است اما تله فيلم هاي که هم اکنون توسط بسياري از سينماگران ساخته مي شود، حتي در سطح تلويزيون هم نيست. تلويزيون با بودجه و زمان کم مي خواهد فيلم بسازد و طبيعي ست که نتيجه بهتري عايدش نخواهدشد.»
ورود سينماگران به تلويزيون از طرفي خوشحال کننده است زيرا شبکه هاي مختلف سيما جان تازه اي مي گيرند و هفتاد ميليون بيننده آثار خوش ساخت تري نسبت به گذشته شاهد هستند و از طرف ديگر نگران کننده، چون با ورود سينماگران حرفه اي به تلويزيون، سينما يتيم مي ماند و اين خلاء باعث مي شود شاهد توليد فيلم هايي در سينما باشيم که هم از نظر فيلمنامه و هم کارگرداني دچار ضعف هاي زيادي هستند.
سينما به کجا مي رود
"هارون يشايايي" تهيه کننده فيلم «اجاره نشين ها» هم به عدم همکاري سينما با تلويزيون اشاره و تصريح کرد: «در حال حاضر يکي از مشکلات فعلي که سينما با آن دست به گريبان است، اين است که تلويزيون مي خواهد سينما را در اختيار خود بگيرد در صورتي که اين دو رسانه بايد در دو مسير حرکت کنند اما هم سو با يکديگر.»
وي ادامه داد: «سينما اگر به کمال برسد، تلويزيون هم پيشرفت مي کند اما متاسفانه در حال حاضر تفکري که حاکم شده اين است که اگر سينما ورشکست شود، تلويزيون پيشرفت خواهد کرد که اين مسئله درست نيست. به طور مثال اگر من تهيه کننده بخواهم فيلم خود را در تلويزيون تبليغ کنم، بايد دو برابر سرمايه فيلمم را به تلويزيون بدهم. در صورتي که براي تله فيلم هاي خود 150 بار بدون گرفتن هزينه اي تبليغ مي کند(!) و اين نشاندهنده عدم تفاهم بين سينما و تلويزيون است.»
«محمد علي باشه آهنگر» کارگردان فيلم "فرزند خاک" نيز دراين باره مي گويد: «يکي از مشکلات فعلي سينما بحث انديشه است. شرايط اين نوع سينما بسيار اسفناک است. ما محکوم هستيم که بايد فيلم هنرمندانه اي بسازيم که هم به فروش خوبي برسد و هم انديشه در آن باشد. اگر قرار باشد کسي در اين نوع سينما کار کند، بايد او را حمايت کرد. اما کدام مرکز اين امکانات را به فيلمساز مي دهد که چندين سال وقت خود را براي ساخت چنين فيلم هايي صرف کند؟»
وي ادامه داد: «در حال حاضر تلويزيون مسيري را در پيش گرفته که بسياري از هنرمندان ما درگير کار در تلويزيون شده اند، به دليل اين که کار کردن در سينما براي آنها با شرايط فعلي صرف نمي کند.»
اين کارگردان معتقد است: «سينماي تاريخي ما که ورشکسته است. از اسطوره هاي ايراني مانند کاوه آهنگر، ضحاک و... نمي توانيم کار کنيم. شاهنامه هم که يک عده خاص کار مي کنند که آنها هم با امکانات کم نمي توانند فيلم هاي خوبي بسازند. سينماي کودک هم که اصلا هيچ نام ونشاني از او باقي نمانده و سينماي دفاع مقدس هم مانند موجي مي ماند رو به افول. سينماي اجتماعي هم به فرط تکرار رسيده است. با وجود اين مسائل من افق هاي خوبي براي اين سينما نمي بينم.»
"مهتاب نصيرپور" بازيگر تئاتر، سينما و تلويزيون هم اظهارکرد: «به عنوان يک تماشاچي سينما بايد بگويم فيلم هايي که اين روزها در حال اکران است، از اسم هاي آنها مي توان محتوا را حدس زد و اصلا تمايلي به ديدن اين گونه فيلم ها ندارم. در شرايط فعلي با تنگ تر شدن عرصه بر فيلمسازان بوسيله مميزي و اين قبيل مسائل، شاهد کمرنگ شدن فيلمسازان حرفه اي و پيشکسوت در عرصه سينما بوده ايم و برخي از کارگرداناني که سعي مي کنند فيلم هاي شاخص بسازند و درآمد براي آنها مطرح نيست با مشکل مواجه ميشوند و عرصه کار سال به سال براي آنها سخت تر مي شود و بسياري از آنها مجبورند خانه نشين شوند.»
وي افزود: «اين در حالي است که عرصه کار براي افرادي که فقط به جنبه اقتصادي سينما فکر مي کنند، بازتر شده است. اين نگاه تک بعدي به سينما اشتباه است. اين خطر بزرگي است و به نظر من ما دوباره داريم به سينماي "فيلم فارسي" دچار مي شويم. مسئولان و مديران سينما بايد در اين زمينه جدي تر بيانديشند.»
سينما در طول دوره هاي مختلف با فراز و نشيب هايي همراه و همچنان به راه خود ادامه داده است. البته تلويزيون هم در زمان هاي مختلف سينماگران را به خود جذب کرده است. بايد ديد اين بار چطور مي تواند آنها را راضي نگه مي دارد و وضعيت پروانه ساخت فيلم ها، مجوز اکران و مشکلات اقتصادي سينما به کجا مي انجامد.
