ریس موزه ملک و عضو ایکوم ایران در گفت و گو با هنرنیوز درباره شیوه‌های جذب مخاطب عنوان کرد: معمولاً مخاطب شناسی در موزه باید پیش از تولید ایده باشد.
علی رضا دبیر نژاد افزود: باید توجه کنیم که موزه برای چه کسانی و چرا ایجاد می‌شود. وقتی مخاطبان موزه مشخص باشد، حدود موزه و اهداف آن مشخص می‌شود.
او ادامه داد: شاید ما فکر می‌کنیم موزه‌ها به خودی خود برای همه جذاب هستند. در حالی که برخی موزه‌ها تنها برای مخاطبان خاص جذاب است و حالت کارکردی دارد.
وی تصریح کرد: ما فکر می‌کنیم ارتباط مخاطب با موزه محدود به عرصه تماشا و دیدن است و فکر می‌کنیم از راه بازدید و تماشا این ارتباط کامل است. درحالی که امروز موزه‌ها محل خدمات رسانی مختلفی هستند و زمینه‌های دیگری امروزه در موزه‌ها برای جذب مخاطب مطرح شده است.
دبیرنژاد گفت: زمینه‌هایی چون آموزش، پژوهش و تولید داده و محصولات در جذب مخاطب باید مورد توجه باشد. این خدمات و داده‌ها می‌توانند با مخاطبان ارتباط کاملی را ایجاد کنند.
ریس موزه ملک با اشاره به اینکه حجم خدمات و داده‌های موزه‌های کشور ما بسیار کم است، گفت: حجم خدمات و داده‌های ما محدود است به خود موزه‌ها و بازدید، درحالی که برخی موضوعات در ذات با پژوهشگران در ارتباط است. پژوهشگران به دنبال اسناد و اطلاعات به موزه می‌آیند و فقط برای تماشای موزه نمی‌آیند و برای آنها گردآوری داده‌ها اهمیت دارد.
این عضو ایکوم یادآور شد: گاه موزه‌ها می‌توانند حالتی آموزشی داشته باشند و به صورت یک کالج یا مدرسه باشند و با گذاشتن دوره‌های آموزشی به ارتقای دانش کمک کنند، اما موزه‌ها برای رسیدن به این نقطه باید از چند مرحله عبور کنند.
وی گفت:ابتدا با نوشتن سناریوی موزه و مشخص کردن حدود موزه که به طراحی و مشخص کردن اهداف موزه می‌انجامد، می‌توان این مسیر را آغاز کرد؛ سپس باید دید که موزه چه مخاطبانی دارد و با چه روش‌هایی می‌خواهد مخاطبان خود را جذب کند و به چه محصولات و ارتباطاتی برای جذب آنها می‌اندیشد. این مرحله می‌تواند تعیین کننده تولیدات و شاخص‌های موزه باشد.
دبیرنژاد تأکید کرد:مرحله سوم تجربه کردن و برنامه ریزی برای توسعه فعالیت‌های موزه است. در این راه، گاه موزه می‌تواند تصمیم بگیرد و با ایجاد یک برنامه تعاملی و برپایی موزه‌های سیار و رفتن پیش مخاطب ارتباط خودش را با مخاطبان بیش‌تر کند.
او گفت: موزه با یافتن نقاط مثبت خودش و شناختن نیازهای مخاطب برنامه ریزی می‌کند و نقاط مثبت خودش را معرفی می‌کند.
دبیر نژاد در ادامه تاکید کرد: موزه امری فرآیندی است و آن چیزی که می‌تواند تحقق بخش نتایجی مفید برای موزه باشد، رسیدن به این حالت فرایندی است و اگر موزه این گونه نباشد محدود می‌شود و جایی متوقف خواهد شد و ارتباط خوبی را با مخاطبان برقرار نخواهد کرد.
او افزود: موزه باید برای شناخت مخاطبان خود کار جامعه‌شناختی کند و بفهمد که چه چیزی مورد نیاز مخاطبان‌اش است.
وی با اشاره به این که با نیاز سنجی وارد مرحله‌ی برنامه‌ریزی می‌شویم، بیان کرد: بر اساس آن برنامه‌های آموزشی معرفی و تبلیغی شکل می‌گیرد و با سنجش، بازده کار مشخص می‌شود و قسمت‌هایی موفق طرح شناسایی می‌شود.آن دانسته‌ها وارد چرخه می‌شود و ادامه می‌یابد.
عضو ایکوم با بیان این که اگر بخش پژوهشی در این فرایند نباشد بخش نمایشگاهی ما درست و عملی نیست و خود به خود ارتباط ما با مخاطبان کامل نیست، افزود: این گونه است که ما متوجه می شویم که چرا موزه‌های ما خالی است.
ریس موزه ملک درباره اهمیت بومی سازی شیوه‌های جذب مخاطب عنوان کرد :ما برای جذب مخاطبان خود دنبال بومی‌سازی روش‌ها باشیم. نیاز سنجی مخاطبان همان بومی‌سازی است و باید در این میان روش‌هایی را به کار بگیریم که با زبان و فرهنگ مخاطبان ما آشنا باشد و بتواند آنها را جذب کند.
وی تصریح کرد: هنوز فضای ابزار‌های الکترونیکی برای مخاطبان ما کاملا آشنا نیست و الگوبرداری سیستم‌های خارجی برای مخاطبان ما مفید نخواهد بود و الگوبرداری هرگز برای ما جوابگو نخواهد بود. شاید هنوز بهتر باشد ما شیوه‌های احساسی را برای جذب مخاطب خود به کار بگیریم.
او درباره ی تجربه‌ی اجرای چنین ایده‌ای در موزه ملک، بیان کرد: این موزه تحولات بسیاری را از سر گذرانده و در آخرین تحولات، موزه به موسسه‌ای تبدیل شده که به صورت هیات مدیره‌ای اداره می‌شود .
رییس موزه ملک اظهار کرد: ما سعی کرده‌ایم در موزه حالت فرایندی را ایجاد کنیم. اگر همه‌ی این بخش را هم خودمان نمی‌توانیم اجرا کنیم، با برون سپاری از سایر متخصصان هم کمک می‌گیریم. ما در مجموعه بازنگری کرده‌ایم و خلاقیت‌ها و نیاز و ضعف‌های موزه را پیدا کرده‌ایم.
وی گفت: سعی کرده‌ایم سناریویی را برای موزه بنویسیم و مخاطبان را بر این اساس دسته بندی کنیم. حتی روی کودکان به عنوان مخاطب برنامه‌ریزی کردیم و تلاش کردیم سالنی را برای کودکان داشته باشیم.
دبیرنژاد افزود: گاهی حتی خودمان به سراغ مخاطبان رفته‌ایم و تورهایی را برای مدرسه‌ها برگزار کردیم و با رفتن به شهرستان‌ها زمینه را برای جذب مخاطب فعال کردیم.
وی توضیح داد: همچنین هرسال ۲۰ نمایشگاه خارج از موزه و در دیگر موزه‌ها برگزار می‌کنیم. همچنین کلاس‌ها، کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی را برای مخاطبانمان برپا کرده‌ایم.
او ادامه داد: ما همچنین آثار موزه را تبدیل به داده‌های قابل برداشت علمی کردیم و سعی کردیم پژوهشگران درباره آنها بنویسند و با نشر دانش هم ارتباط‌مان با مخاطب برقرار شود.
عضو ایکوم تأکید کرد: همچنین تلاش کرده‌ایم فضاهای جدید را در موزه ایجاد کنیم که مخاطبان با هر بار آمدن به موزه ما چیزهای جدید را دریافت کنند.
