کتاب «دوره مغول» جلد پنجم از سري تاريخ ايران كمبريج است كه به دوره ايلخانان و مغولان اختصاص دارد. مجموعه تاريخ کمبريج از منابع پژوهشي و تاريخي ايران باستان محسوب مي‌شود و آن چه در اين دوره تاريخ ايران داراي اهميت است، روش تحقيق، دقت، برنامه‌ريزي منظم و دقيق از منابع است.
به گزارش هنر نیوز به نقل از ايبنا، ناشران كتاب‌هاي تاريخي هفته گذشته 35 عنوان كتاب در حوزه تاريخ و جغرافيا منتشر كرده‌اند. بين آثار منتشر شده، 30 عنوان تأليف و پنج عنوان ترجمه مشاهده مي‌شود. همچنين 21 عنوان كتاب چاپ نخست و 14 عنوان تجديد چاپ بوده و 29 عنوان اين كتاب‌ها در تهران و 6 عنوان در شهرستان منتشر شده‌اند. شمارگان متوسط اين كتاب‌ها 2294 و متوسط صفحات آن 302 صفحه بوده است.
«اگر نام زيبا مي‌خواهيد»، «باستان‌شناسي ماقبل تاريخ بين‌النهرين»، «پلي از جنس نياز»، «تاريخ ايران مدرن»، خاطرات سياسي بهلول»، «سنگ‌نگاره‌هاي ساساني»، «قدم به قدم با اسكندر در كشور ايران»، «كتيبه بيستون»، «كوچه نقاش‌ها»، «كوروش شاهنشاه هخامنشي»، «گلستان زمرد سبز»، «داريوش بزرگ»، «داريوش دوم»، «داريوش سوم»، «دوران قاجار: چانه زني، اعتراض و دولت»، «زندگي‌نامه چنگيزخان»، «سالاريان يا آل مسافر آذربايجان»، «سرزمين مانايي‌ها: مياندوآب، شاهين‌دژ» و «سلطان عشق و حماسه: زندگي پرماجراي بهرام» كتاب‌هاي منتشر شده تاريخ و جغرافياست.
«سياحت عشق يا زندگي‌نامه آقا نجفي قوچاني»، «سياست خارجي اسرائيل»، «سيماي دمشق: تاريخ شهر دمشق»، «سيماي سامراء: تاريخ شهر سامراء»، سيماي كربلا: تاريخ شهر كربلا»، «سيماي مدينه: تاريخ شهر مدينه»، «شبه جزيره كره»، «شكوه خوزستان»، «شمشير ايران: سرگذشت نادرشاه افشار»، «شهور و سقوط سلطنت شهلوي»، «عرف و عادت در عشاير فارس»،«علل تزلزل تمدن غرب»، «عمان»، «فارسنامه ناصري»، «فرهنگ رجال»، «قاموس جغرافيايي افغانستان»، «كتاب طلايي الموت»، «كمبوجيه»، «كوروش كبير»، «لنينگراد: مغاك خون و مرگ»، «ماموريت در تهران: خاطرات ژنرال هايزر»، «مديريت كوروش كبير» از جمله ديگر كتاب‌هاي منتشر شده در هفته گذشته در اين حوزه است.
كتاب «دوره مغول» از مجموعه تاريخ کمبريج از منابع پژوهشي و تاريخي ايران باستان محسوب مي‌شود و آن چه در اين دوره تاريخ ايران داراي اهميت است روش تحقيق، دقت، برنامه‌ريزي منظم و دقيق، استفاده از افراد کارشناس در هر موضوع و همکاري بين اين متخصصان است که توانسته اثري جامع و علمي ارايه دهد به طوري که براي هر دوره از متخصص آن استفاده شده و در پايان نيز گروهي از ويراستاران متخصص ويراستاري هر جلد را بر عهده داشته‌اند. اين امر سبب يک‌دستي و هماهنگي در اين پژوهش عظيم است و از اين جهت نيز قابل توجه و در خور اهميت است. ويراستار اين كتاب «جان اندرو بويل» است.
اما نکته‌اي که بايد توجه داشت، اين است که به هر حال نويسنده‌گان با ديدگاه خود به تاريخ ايران نگريسته‌اند و در برخي موارد حس نژادپرستي باعث شده موضع‌گيري‌هاي نادرستي ارايه دهند. البته در بسياري از موارد مترجم در پاورقي به توضيح و رفع شبهات پرداخته است، بنابراين هر پژوهشگري در تحقيق خود بايد به اين نکات توجه داشته باشد.
«آ. ج. آربري» سر ويراستار و استاد زبان عربي دانشگاه کمبريج در پيشگفتار کتاب اول از اين مجموعه هدف از تدوين آن را احساس خلايي مي‌داند که در معرفي فرهنگ و تمدن شکوهمند ايران وجود داشته است. وي همچنين به مراحل تدوين کتاب نيز اشاره دارد.
تشکيل گروه ويراستاران و مکاتبه با صاحب‌نظران در هر رشته در سراسر جهان اين اثر را محصول يک همکاري بين‌المللي ساخته است. جلد نخست کتاب در سال 1968ميلادي به چاپ رسيده است مجلدات دوم تا هفتم بر حسب رويدادها و دودمان‌هاي پادشاهي مهم تاريخ ايران طراحي شده است.
به گفته آ.ج. آربري در مقدمه کتاب سرزمين ايران كه در اين مجموعه سعي شده تنها حوادث تاريخي بيان نشود بلکه پژوهشي درباره فرهنگي که در منطقه ايران شکوفا شده و سهم اين فرهنگ در تمدن جهاني نيز بيان شود. افزون بر تاريخ، سهم عناصر مذهبي، فلسفي، سياسي، اقتصادي، علمي و هنري در تمدن ايران نيز با تأکيد بر عوامل جغرافيايي و بوم‌شناختي که در شکل‌گيري اين تمدن سهم داشته‌اند، توصيف شده است.
كتاب شناخت مجموعه 8 جلدي تاريخ كمبريج
تاريخ کمبريج مجموعه‌اي هشت جلدي است به زبان انگليسي که بيشتر مجلدات آن ترجمه شده است. جلد نخست، سرزمين ايران، جغرافياي طبيعي و اقتصادي، انسان‌شناسي و جمعيت‌شناسي است.
جلد دوم، پيش از تاريخ، دوره‌هاي باستان‌شناختي، ايران در ارتباط با جهان باستان، هخامنشيان با ترجمه مرتضي ثاقب‌فر است. جلد سوم، دوره‌هاي سلوکيان، پارتيان و ساسانيان، ترجمه اين جلد را حسن انوشه بر عهده داشته و انتشارات اميرکبير آن را در دو مجلد به چاپ رسانده است.
جلد چهارم، از ورود اعراب تا سلجوقيان كه مترجم اين مجلد، حسن انوشه و گردآورنده «ر.ن. فراي» است. اين كتاب در انتشارات اميرکبير چاپ شده است. شايسته يادآوري است در اين جلد مقالاتي از دکتر زرين‌کوب، شهيد مطهري و سيد حسن نصر نيز به چشم مي‌خورد. جلد پنجم، دوره‌هاي سلجوقي و مغول با ترجمه حسن انوشه است كه انتشارات اميرکبير در آن را به چاپ رسانده است.
جلد ششم به دوره‌هاي تيموري و صفوي اختصاص دارد. تاريخ تيموريان ترجمه جلد ششم تاريخ کمبريج است که يعقوب آژند آن را ترجمه کرده و انتشارات جامي آن را به چاپ رسانده است. تاريخ ايران دوره صفويه نيز در انتشارات جامي و با ترجمه يعقوب آژند به چاپ رسيده است.
جلد هفتم، از سده هجدهم ميلادي تاکنون شامل دوره‌هاي افشاريه، زنديه، قاجاريه و دوره پهلوي است. اين دوره‌هاي تاريخ ايران را نيز مرتضي ثاقب‌فر ترجمه کرده و انتشارات جامي آن را منتشر كرده است. جلد هشتم نيز به کتابنامه و نمايه اختصاص دارد.
کتاب «دوره مغول» از جمله كتاب‌هايي است كه به بررسي تاريخ ايران در دوره ايلخانان مي‌پردازد و بخشي از مطالب خود را به سرگذشت پادشاهان و حكمرانان و رويدادهاي آنان اختصاص مي‌دهد. اين كتاب از منابع پژوهشي به شمار مي‌رود كه راهنماي خواننده براي پيگيري زنجيره رخدادها خواهد بود. اين كتاب‌ها در دسته «تاريخ‌هاي عمومي» قرار مي‌گيرند و تاريخ عمومي به معني بررسي يك دوره تاريخي يا آغاز و انجام يك سلسله و دولت است.
ايلخانان نام سلسله‌اي است که از سال ۶۵۴ تا ۷۵۰ ه. ق. معادل ۱۲۵۶ تا ۱۳۳۵ ميلادي در ايران حکومت مي‌کردند و فرزندان چنگيزخان مغول بودند. لشگريان چنگيزخان نخسنين بار در سال ۶۱۸ ه. ق. معادل ۱۲۲۱ ميلادي به خراسان حمله كردند. چنگيزخان سال ۱۲۲۵ ميلادي به مغولستان بازگشت و در آن‌جا درگذشت. سال ۱۲۵۱ م. منگو يا منگل، خان بزرگ يا قاآن، بر آن شد تا با اعزام برادرانش هولاکو و قوبيلاي (کوبلاخان) به ترتيب به ايران و چين، پيروزي‌هاي مغولان را تحکيم و تکميل کند. هولاکو با فتح ايران سلسله ايلخانيان ايران و قوبيلاي با فتح چين سلسله يوان چين را بنياد گذاردند.
ايلخانان يعني خانان محلي و غرض از اين عنوان آن بوده است که سمت اطاعت ايلخانان را نسبت به قاآنان مي‌رسانند و اين احترام همه وقت از طرف ايلخانان ايران رعايت مي‌شده است. فتح ايران به دست هولاکوخان پيامدهاي مهمي چون پايان کار اسماعيليان و انقراض خلافت عباسيان در پي داشت. ايلخانان مسلمان خود را سلطان ناميده و نام‌هاي اسلامي براي خود برگزيدند.
