به گزارش هنرنیوز، حسین رحمتی مستندسازی است که به تهیه و ساخت مستند« بازی در عشق»  با موضوع تعزیه خوزستان پرداخته است. او گلایه‌های زیادی از اداره کل میراث فرهنگی خوزستان به دلیل تأخیر در پرداخت  و چند برابر کردن هزینه ها دارد، با او در این باره به گفت و گو نشستیم.

هنرنیوز: چگونه ‌مستند سازی را آغاز کردید؟ 

چون احساس می‌کردم بودجه‌های فرهنگی در حوزه‌های مختلف صرف تولید آثاری می‌شود که از نظر کیفی و کمی در حد استاندارد‌های ملی هم نیست چه برسد به فرا ملی، چند سال پیش مستند‌سازی در خوزستان را آغاز و در حوزه‌های مختلف مستندسازی کردم، از جمله چند مستند در حوزه میراث فرهنگی ساختم که عمده‌ترین آنها فیلم مستند«بازی درعشق» با هدف ثبت و ضبط تعزیه خوزستان است.

هنرنیوز: از چه زمانی شروع به ساخت این مستند کردید؟ 

طرحی را زمان آقای بقایی پس از ثبت جهانی تعزیه به سازمان میراث فرهنگی ارائه کردم مبنی براینکه منحصر به فرد‌ترین گونه‌های تعزیه در خوزستان است و ساخت مستند تعزیه این استان کمک شایانی به شناخت بخشی از فرهنگ عاشورایی می‌کند. چون طرح جامع بود، ایشان پذیرفت و به میراث خوزستان ارجاع داد البته با نامه معاونت وقت میراث فرهنگی - آقای مسعود علویان صدر- برای استاندار خوزستان - دکتر حجازی- تا بودجه مناسبی را برای ساخت مستند با موضوع تعزیه در نظر بگیرند تا مستندسازی در حوزه تعزیه انجام و به عنوان میراث ناملموس اسنادش تهیه شود. 

مدیرکل میراث فرهنگی وقت خوزستان به دلیل اینکه مبالغ آن طرح تامین نشده بود، پیشنهاد داد این مستند تعزیه که با هزینه بالغ بر ۱۷۰ میلیون تومان در سه فاز تعریف شود. و درهر فاز بخشهایی از خوزستان مورد بررسی قرار گیرد و بعضی از مراسم تعزیه که درگذشته اجرا می‌شده بازسازی و از پیشکسوتان برای اجرا دعوت شود. آکسسوارهایی(آکسسوارها" معمولا دکورهای جذاب و منحصر به فردی در اختیار دارند که باعث می‌شود که سینماگران آن‌ها را دنبال کنند.) تعزیه هم که در گذشته احداث شده بود، تکمیل و بازسازی شود. 

این مستند به دلیل گستردگی تعزیه در استان خوزستان باید در ۱۶ شهرستان مورد بررسی قرار می‌گرفت. در نهایت از بین ۵۰ گروه مطرح تعزیه در این استان ۲۲ گروه تعزیه برای ساخت این مستند انتخاب شدند

هنرنیوز: این مستند در چه شهرهایی ثبت و ضبط شده است؟ 

مستند تعزیه از شهرهای اندیمشک، دزفول، شوشتر، شوش، آبادان، شادگان، خرمشهر، مسجد سلیمان در قالب یک پروپزال و بررسی یکساله و به دلیل ویژگی‌های خاص تعزیه در این مناطق انتخاب شده است. هم تعزیه فارسها و هم عربها به یک اندازه سهم و قدمت دارند. از طرفی این پراکندگی اقوام و حساسیت موضوع هزینه‌ها را هم بالا می‌برد. ما تقریبا نصف این پروژه را در شمال و شمال مرکزی خوزستان یعنی اندیمشک ، شوش، دزفول و بخشی از شوشتر انجام دادیم و باقی مستند که مربوط به بخش عرب زبان بود با هزینه شخصی من تولید شده است. 

هنرنیوز: در این سه فاز چه اتفاقاتی افتاد؟ 

نزدیک به هشت ماه با حضور کارشناسان درجه یک کشور، تحقیقات لازم با موضوع تعزیه خوزستان انجام شد. ما از میان ۵۰ گروه حرفه‌ای تعزیه که منحصر به فردترین اجراها را داشته‌اند، بهترین‌ها را برای این تعزیه انتخاب کردیم و گاهی جلسه‌های مورد نظر ما در تعزیه را ۳ بار اجرا کردند تا بتوانیم از زوایای مختلف تعزیه مورد نظر را فیلمبرداری کنیم.
با این دید فاز اول و نصف فاز دوم تولید شد اما در میان راه و درست زمانی که بیش از نیمی از فیلم مستند ساخته شده بود چون اداره کل میراث اعلام کرد که اعتبارت لازم هنوز به دستش نرسیده مستند متوقف شود.
ما توانستیم تمایل استانداری خوزستان را جلب کنیم تا بیش از ۲۰ میلیون تومان اختصاص دهند تا اندکی این کار جلو برود. و در نهایت برای این یک فاز و نیم حدود ۶۰ میلیون تومان هزینه شد.

اما برای کل پروژه حدود ۱۷۰ میلیون تومان تعریف شده بود که مابقی مستند به دلیل سوء مدیریت مدیر وقت متوقت شد.

هنرنیوز: شروع کار از چه زمانی بود و چه کسی آن را متوقف کرد؟

آغاز این مستند به دوره آقای پورفرخی باز‌می‌گردد. و ایشان با همه مشقات مالی که وارد بود و با همه کم و کاستی‌ها بخشی از کار را حمایت کرد اما پس از ایشان آقای افشین حیدری - مسوول روابط عمومی- به سمت مدیر کل میراث فرهنگی خوزستان منصوب شد. و به دلیل نگاه سلیقه‌ای ایشان این مستند متوقف شد.
ایشان حساسیت اقوام در این اثر را مد نظر نگرفتند چون تاریخچه تغزیه در خوزستان به اقوام مختلف باز می‌گردد و اقوام مختلف در حوزه‌های گوناگون تعزیه دارای قدمت و تاریخ هستند.
ما در یک فاز و نیم نخست تولید به سراغ تغریه خوانان فارسی زبان رفتیم اما باقی تولید باز می‌گردد به عرب زبانان و آنها به دلیل سوء مدیریت میراث فرهنگی ما را مقصر می‌دانستند چرا که میراث فرهنگی بدون اطلاع ما از این اثر به عنوان یک اثر تمام شده دو بار در سال ۹۱ (زمانی که آقای حیدری مدیر روابط عمومی بودند) رونمایی کرده است، این در حالی است که حتی یک نسخه از این مستند را در اختیار آن‌ها قرار نداده‌ام. 

هنرنیوز: مگر آقای حیدری از این مستند مطلع نبودند پس چگونه در دوره مدیریت ایشان کار متوقف شد؟

با آمدن آقای حیدری من دهها نامه ارسال کردم و شرایط تولید اثر را شرح دادم و ایشان ابتدا با وعده و وعید و بعدها با تهدید مبنی بر اینکه «هرکاری می‌خواهید انجام دهید، من از کسی نمی‌ترسم. شما می‌خواهید فشار وارد کنید.» از ادامه کار سرباز زدند.
ما دوبار درخواست دادیم و ایشان پارافی را مبنی بر این که به دلیل اهمیت موضوع قرار داد انعقاد شود برای معاونت‌ مالی ارسال کردند اما متاسفانه بازهم عملی نشد. 

از طرفی از ما خواستند پیگیری‌هایمان متوقف شود و حتا در مصاحبه با رسانه اعلام کنیم که تهیه کننده کار میراث فرهنگی است اما ازطرف دیگر به مجموعه زیرربط گفته‌اند بودجه تخصیص نیابد.

هنرنیوز: پس چه کسی در حال حاضر پیگیر کار شماست؟

ما موضوع را به امام جمعه اهواز اطلاع دادیم. با امام جمعه و استاندار مکاتبه کردیم و هرکدام از مسئولان این دو حوزه گفته‌اند که میراث فرهنگی باید از اعتبارات فرهنگی که در طول این دو سال از سوی آنها به این مجموعه تخصیص داده‌ شده هزینه را پرداخت کنند.

هنرنیوز: اکنون کار به پایان رسیده است؟

بله، من با هزینه شخصی محرم امسال بخش عرب زبان مستند را که تعزیه آن بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد ضبط و ثبت کردم و کار را به اتمام رساندم. و این اثر۱ ساعت و ۴۵ دقیقه‌ای اکنون آماده ارائه است.
اما الان ۷ ماه است که آقای حیدری برای پرداخت باقی هزینه ساخت مستند امروز و فردا می‌کند. ما حتا مجبور شدیم موضوع را به دیوان محاسبات کل کشور هم اطلاع دهیم. در پاسخ ایشان به نماینده مستقر دیوان محاسبات در آن اداره کل گفته که ما فاز اول و نصف فاز دوم را تحویل ندادیم. در صورتی که اسناد نشان می‌دهد که ما اثر را تحویل دادیم و ناظر و مدیر تایید کرد‌ه‌اند و نامه داد‌ه‌اند.
و نکته دوم اگر ما اثررا تحویل ندادیم پس مسئولان میراث فرهنگی استان از چه چیزی رونمایی کردند؟! از چه موجودیتی دفاع کردند؟! حالا فرض بگیریم سخنان ایشان درست باشد، ایشان چطور برای اثری که تحویل نگرفته‌اند دستورمالی دادند تا پرداخت شود؟! به استناد چه چیزی از ما خواسته شد تا به اداره امور مالیاتی رفته و بیمه و مالیات قرارداد را پرداخت کنیم تا پرونده بسته شود و مفاصات حساب آن را ارائه دهیم؟!
آقای حیدری با این تاخیر‌ها هزینه‌ها را برای استان و کشور چند برابر کرده است. به دیوان محاسبات نامه‌ای نوشتم و اسنادی را فکس کردم که نشان دهد سخن ایشان نادرست است.

هنرنیوز: اکنون این مستند با چقدر هزینه بسته شده است؟ 

سه سال پیش هزینه تولید این مستند ۱۵۰ -۱۷۰ میلیون تومان می‌شد اما به دلیل تأخیرات آقای حیدری ما این مستند را امسال با ۴۰۰ میلیون تومان به اتمام رساندیم. چه کسی این هزینه‌ها را متقبل می‌شود؟ ظرفیت سینمای مستند چقدر است که به دلیل سوء مدیریت اینقدر هزینه بدهد؟ سازمان بازرسی و دیوان محاسبات پیگیر موضوع هستند. وقتی مستندات ما را دیدند در کوتاهترین مدت ظرف هفته گذشته موضوع را پیگیری کردند و از ایشان خواسته‌اند توضیح دهد.

من حتا به سازمان میراث فرهنگی مراجعه کردم و با آقای رئوف -مدیرکل عملکرد بازرسی و رسیدگی به شکایات- هم صحبت کردم. ایشان هم از رفتار مدیرشان متعجب هستند و به کارشناسان ذی ربط ارجاع دادند تا به خوزستان بروند و موضوع را حل و فصل کنند.

هنرنیوز: سخن آخر؟

حرف من این است رسانه‌های دنیا شبانه‌روز روی مقدسات ما مانور می‌دهند. و گاهی به ظریف‌ترین و اساسی‌ترین ارزشهای ما توهین می‌کنند اما ما با دست خودمان مستندی را که می‌شد ظرف شش ماه از صفر تا صدش تولید شود در مقابل هزینه‌های آنچنانی همایش‌ها و نمایش‌ها به تأخیر انداختیم. این مستندی که شعور، فرهنگ، هنر، تاریخ گردشگری، آداب و رسوم و بسیاری از موارد میراثی را در بر می‌گیرد امروز روی زمین مانده درصورتی که می‌توانست آبروی خوزستان باشد. مستندی که بیش از ۷۰۰ نفر از هنرمندان در آن حضور دارند. مستندی که بیش از ۲۵ پیشکسوت با خود به همراه داشته و برخی درطول آن سه سال تأخیر فوت کرده‌اند اما خوشبختانه من تصاویر آنها را به صورت زنده پیش از این ضبط کرده بودم. این بزرگواران بخشی با پرداخت هزینه، بخشی با آبروی شخصی، بخشی با وساطت اساتید دانشگاه وارد گود شدند چرا که از مسئولین میراث فرهنگی دل چرکین بودند.
ما از پیشکسوتان مستنداتی تهیه کردیم که برای تعزیه این مملکت باقی بماند و بعد آقای حیدری بدون توجه به این مسایل به بازرس می‌گوید من کار را تحویل نداده‌ام؟!