هنرمند موسیقی نواحی در گفتگو با هنرنیوز:
نورمحمد: به ما رسیدگی نکردند
نورمحمد هنرمند موسیقی نواحی ساکن در تربت جام که اکنون ۸۲ سن دارد گفت: گلایه دارم از این که ه ما رسیدگی نکردند.
تاريخ : شنبه ۲۷ مهر ۱۳۹۲ ساعت ۰۹:۲۹
یکی از غنی‌ترین گونه‌های موسیقی نواحی ایران موسیقی ناحیه تربت جام است. موسیقی شرقی‌ترین منطقه خراسان که حجم وسیعی از آن به موسیقی عرفانی بازمی‌گردد. نورمحمد درپور یکی از قدیمی‌ترین نوازندگان موسیقی تربت جام و پیشکسوت موسیقی آئینی منطقه خراسان است. وی تاکنون بارها موفق به کسب مقام‌های بین‌المللی در حوزه موسیقی ناحیه تربت جام شده است. این هنرمند که اکنون ۸۲ سن دارد و از بیماری سرطان دستگاه گوارش رنج می‌برد؛ درباره ارزش‌های موسیقی تربت جام با ما به گفتگو نشست.
وی درباره وسعت و تنوع موسیقی در ناحیه تربت‌جام می‌گوید: موسیقی تربت جام موسیقی عرفانی‌ست. موسیقی که از ارزش‌های اخلاقی برخوردار است و بیشتر از اشعار مولانا و شیخ احمد جام تغذیه می‌شود. حتی مرتبت ارزش‌ها در موسیقی تربت جام با بهره از موسیقی عرفانی مشخص می‌شود. اما به طور کلی و با توجه به مرتبت موسیقی این ناحیه باید گفت؛ موسیقی در ناحیه تربت‌جام به چند دسته تقسیم می‌شود. گونه های مختلفی که برترین آنها فنا فی‌الله است. دوم فنا فی‌الرسول است و سوم فنا فی الشیخ و...
نور محمد با تاکیدی که در کلامش نهفته‌است می‌گوید: اما در سیرتی که ما آن را بنیان پرداختن به موسیقی می‌دانیم، شناختن خویش برای شناخت خدا در صدر دلایل قرار دارد. وقتی کسی خدا را بشناسد موسیقی وی فنافی‌الله خواهد شد وقتی فردی فنا در حق شد می‌تواند درباره حق سخن بگوید.
در حالی که اشک در چشمان کم‌سوی نورمحمد جمع شده است درباره عشق به خدا سخن می‌گوید و این سخن را تکرار می‌کند که:
ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی/ نروم جز به همان ره که توام راهنمایی
این هنرمند موسیقی مقامی اندکی تأمل می‌کند و در توضیح فنا فی‌الرسول در شعر و موسیقی ناحیه خراسان چند بیت درباره رسول خدا می‌خواند:
وصی‌الله علی نوره که نورها شد ازو پیدا/ زمین از عشق او ساکن سماء از عشق او برپا
محمد نام شیرنشین مصفی سینه بی‌کینش/ مفرر دین و آئین‌اش وز او در هر سری صودا
فنا فی‌الشیخ را با نام حضرت علی آغاز می‌کند و می‌گوید حضرت علی پیغمبر نبود، امام والا بود و از اولیاء خدا. سپس به موسیقی این ناحیه در وصف مولا علی اشاره می‌کند و در حالی که می‌توان ارادت را در کلام او لمس کرد، با لحن شیرین خراسانی‌اش این بیت را می‌خواند:
مولا طلبان که داغ مولا دارند/ در هر دو جهان مظهر و منصورند
سپپ نورمحمد با اشاره به اخلاق در موسیقی و لزوم اهمیت این سه گونه در موسیقی خراسان اولی هستند و شرط آن پاک ماندن از بدی‌هاست
نور محمد با تأکید دستانش می‌گوید: اگر می‌خواهی از رسول و اولیاء خدا و مقام حق سخن بگویی نباید کلامی غیر از دستورات پیامبر بر زبان برانی. باید با محبت سخن گوید!
از تفاوت‌های موسیقی مقامی خراسان با موسیقی نواحی سیستان می‌پرسیم و نورمحمد می‌گوید: در مناطق شرق کشور و میان ۲ منطقه شمالی یعنی تربت جام و منطقه جنوبی یعنی سیستان تفاوت‌های موسیقایی فراوانی وجود دارد یکی از آنها بافت یا یک دو نفره گروه‌های موسیقی است. موسیقی شاهرود و بستان تا بلخ و بخارا و هرات.
یک ویژگی واحد دارد و آن عرفان و در عین حال همه فهم بودن موسیقی است.
قوچان و نواحی شمال خراسان نقال‌اند تک خوانی می‌کنند و تک‌نوازی می‌کنند داستان‌های آنان هم نقالی است در واقع آنچه می‌خوانند بیشتر حمایت روایی دارد بخشی از موسیقی مردم سیستان و برگرفته از اشعار است و بخشی از آن به تأثیر از نقالی است.
سخن خواننده‌های تربت جام ساده و روان است. اشعار آنها عامه فهم و مضمون آنها عامیانه است.
من ۶۰ هزار سخن را در ذهن دارم. با وجود آن که سواد ندارم اشعار بسیاری را در حافظه دارم.
وقتی از رونق موسیقی مقامی تربت‌جام در این ناحیه و در بین مردم بومی منطقه سؤال کردم، گفت: من خود هرگز حاضر نیستم موسیقی خود را به مراسم عروسی ببرم. خواندن با هیچ‌سازی را به دو تار ترجیح نخواهم داد. شاید اصیل‌ترین ساز ۲ تار است گرچه فرزندان من همه در حوزه موسیقی تربت جام فعال هستند اما هیچ‌یک از آنها نتوانستند چنین حجمه‌ای از اشعار را حفظ کنند. فرزندان من همه با موسیقی آشنا هستند، اما تنها در ناحیه خراسان فعالیت می‌کنند.
حقیقت این است که از نظر بیمه دچار مشکل هستیم ما نه بیمه عمر و نه بیمه خدمات درمانی نداریم.
قادر به پرداخت هزینه‌های درمانی خود نیستم و از سوی دیگر به علت بیماری از نظر فعالیت هنری نیز دچار مشکل هستم. حتی به اندازه یک جاروکش به ما حقوق اختصاص داده نشده تا در صورت از دنیا رفتنم همسرم حقوقی داشته باشد. در برنامه‌ای که در هلند و در بزرگداشت شاه نعمت‌الله ولی برگزار شده بود دهها عیسوی به اسلام ایمان آوردند شهرام پازوکی مرا به این مراسم برد. من برنامه‌هایی در این مراسم داشتم.
مسئولان نه تنها به جای اهالی موسیقی نواحی ایران رسیدگی نمی‌کنند، بلکه هنرمندانی تربیت نکردند که نسل بعد موسیقی نواحی باشند من ۸۲ سال عمر دارم اما در حقم که لطفی کردن ما حتی از کم‌ترین حقوق و مزایای دولتی محروم هستیم. من ۱۷۰ صوت مختلف را می‌خوانم.
وی ادامه می‌دهد: در مثنوی
ای برادر تو همان اندیشه‌ای
استخوان ما وقاع و ریشه‌ای
وی سپس تأکید می‌کند: هر کار می‌کنی هواست باشد اندیشه‌‌ات خدا باشد! از خدا غافل نباش او ترا می‌بیند رگ‌های وجودت را می‌بیند اما تو از خدا غافل نباش.
