به مناسبت پانزدهمین سال درگذشت «اسنلی کوبریک»؛
کارگردان نیمه تاریک انسان
استنلی کوبریک: فیلم بیشتر از داستان شبیه به موسیقی است(یا باید باشد.) باید پیشرفتی از حالتها و احساسات باشد. تم، آنچه که پشت احساسات است، مفهوم، همه بعدا می آیند.
تاريخ : شنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۲ ساعت ۱۰:۲۶
استنلی کوبریک در نیویورک متولد شد، با وجود نمرات ضعیف در مدرسه باهوش بود. جک پدر کوبریک که یک فیزیکدان بود به امید تغییر عملکرد درسی پسرش اور ا در سال 1940 به پاسادنا کالیفرنیا فرستاد تا با دایی اش «مارتین پرولر» بماند. جک یک سال بعد پسرش را به برانکس برگرداند و او را با شطرنج آشنا کرد. استنلی به سرعت این بازی را یاد گرفت و به یک بازیکن ماهر تبدیل شد. شطرنج در سالهای بعد یکی از مهمترین وسیله های او و اغلب به عنوان ابزاری برای مقابله با بازیگران سرکش و همچنین یه موتیفی در فیلمهای هنری او تبدیل شد.
جک در تولد 13 سالکی پسرش یک دوربین عکاسی به او هدیه داد. کوبریک جوان به عکاسی علاقه مند شد و غالبا با سفر در اطراف نیویورک عکاسی می کرد و در تاریکخانه دوستش آنها را چاپ می کرد. بعد از فروش تعدادی عکس به مجله Look او شروع به معاشرت با عکاسان کرد و در 17 سالگی شاگرد یک عکاس شد. در چند سال بعد او به طور منظم برای Look کار کرد و حریصانه قدم به دنیای فیلم و سینما گذاشت و به همراه دوستش الکساندر سینگر یک فیلم ساده را آغاز کرد. در سال 1950 تمامی پس انداز خود را صرف ساختن یک فیلم مستند بنام «روز جنگ» کرد و بعد از این کوبریک شروع بساختن کارهای دیگرش یعنی «پرواز کشیش» در سال 1951 و «مسافران دریا» در سال 1952 کرد.
اما با جذب سرمایه داران و معماران بازیهای شطرنج بسوی کوبریک او در سال 1953 در کالیفرنیا شروع بساختن فیلمی با نام «درس و آرزو» کرد که این فیلم تجربه ی شادی برای کوبریک نبود. واکنش های پیچیده و تکنیکهای فردی تجربه و یادداشتهای خوبی برای استعداد های نهفته کوبریک بود و بعد از آن با دو فیلم «بوسه قاتل» در سال 1955 و «قتل» در سال 1956 او را به سمت هلیوود کشاند و توجه همگان را به خود جلب کرد و در سال 1957 «کرک داگلاس» را در فیلم «راههای افتخار» هدایت کرد. داگلاس در فیلم بعدی او اسپارتاکوس (1960) هم بازی کرد.
کوبریک سال 1962 فیلم‌ِ «لولیتا» را براساس داستانی از نویسنده معروف (ولادیمیر نابوکوف) ساخت، اما در طرح‌ِ داستان آن تغییرهای اساسی داد. او در سال 1964 فیلم کمدی سیاه «دکتر استرنج لاو» را کارگردانی کرد، این فیلم نامزد اسکار بهترین فیلم و بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه شد و جایزه روبان نقره‌ای بهترین کارگردانی و بهترین فیلم خارجی را از انجمن ملی فیلم ایتالیا کسب کرد. کوبریک چهار سال بعد، «یک ادیسه فضایی» را با اقتباس از رمانی به قلم «آرتور.سی کلارک» به روی پرده برد. فیلم که دیدگاه «کوبریک» درباره دنیای صنعتی و عصر ماشینی را به‌تصویر می‌کشید، نامزد اسکار بهترین کارگردانی شد و توانست جایزه بهترین جلوه‌های ویژه را از اسکار بگیرد.
پرتقال کوکی اثر بعدی کوبریک در سال 1971 بود فیلمی با اقتباس از رمان «آنتونی بورخس» که کنکاشی در نبرد خیر و شر و اوج بدبینی او به انسان است. فیلم جنجال زیادی را به پا کرد و بازهم کوبریک را نامزد اسکار بهترین کارگردانی، بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه کرد. «بری لیندون(1975)» ساخته بعدی کوبریک هم اقتباسی از کتابی نوشته «ویلیام تاکری» بود که این فیلم هم نامزد اسکار بهترین کارگردانی، بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه بود. فیلم جایزه بفتا بهترین کارگردانی را از آن کوبریک کرد.
پنج سال طول کشید تا کوبریک با فیلم دیگری به سینماها بر گردد، «درخشش(1980)» بر اساس رمانی از «استیفن کینگ» و با «بازی جک نیکلسن» در صدر لیست ترسناکترین فیلمهای سینما جای گرفت. داستان یک نویسنده که به همراه همسر و فرزندش، در فصل زمستان به یک هتل کوهستانی می‌رود تا علاوه بر سرایداری این هتل به نوشتن رمانش بپردازد. کوبریک کم کار بود و فاصله بین فیلمهایش با گذشت زمان بیشتر هم می شد. او پس از هفت سال «غلاف تمام فلزی» را درباره جنگ ویتنام ساخت. فیلم انتقادی بود به تزریق روحیه وحشی گری و جنگ طلبی به سربازان بیچاره آمریکایی و تبدیل کردن آنها به حیوانات دست آموز. او در سال 1997 شیر طلای افتخاری ونیز را به‌پاس یک عمر دستاورد سینمایی دریافت کرد.
12 سال پس از غلاف... کوبریک «چشمان کاملا بسته(1999)» را بازی «تام کروز» و «نیکول کیدمن» ساخت. فیلمی با تم خیانت که انتقادات شدیدی را در پی داشت و اداره سانسور آمریکا بخش‌هایی از فیلم را حذف کرد. این فیلم هم از جشنواره ونیز موفق به کسب جایزه شد، کوبریک این فیلمش را بهترین فیلم خود نامیده است. تکنولوژی جلوه های ویژه به بلوغ رسیده بود و کوبریک قصد داشت سال 1999 «هوش مصنوعی» را بسازد که در خواب دچار حمله قلبی شد و در گذشت و استیون اسپیلبرگ که از دوستان کوبریک بود فیلم را به پایان رساند.
