رضا برجی مستندساز دفاع مقدس و یکی از یاران شهید سید مرتضی آوینی است كه براي ادامه دادن راه شهيد آويني مستندسازي با موضوع جنگ را در پيش گرفت و تقريبا از ۱۴ جنگ مستند ساخت. وي جانباز جنگ است و با وجود آسیب‌های ناشی از مسمومیت با گازهای شیمیایی در دوران جنگ تحمیلی همچنان به فعاليت در حوزه مستندسازي ادامه مي دهد. رضا برجي در عمليات بيت‌المقدس و آزادسازي خرمشهر حضور داشته است.
اين مستندساز به خبرنگار پایگاه خبری- تحلیلی سوره سینما گفت: حوزه اصلي فعاليت من مستندسازي درباره جنگ است اما دوستان به اشتباه مرا عكاس جنگ مي‌خوانند. عكاسي براي من در كنار مستندسازي و براي مستندسازي اتفاق افتاد. فعاليت من در مستندسازي در ادامه مسيري بود با نام «نسيم حيات» كه شهيد آويني آن را آغاز كرده بود و من و دوستان ديگر مسير ايشان را ادامه داديم.
كارگردان مستند «سال‌هاي گلوله و زنبق» ادامه داد: هر جا جنگي اتفاق مي‌افتاد كه مسلمانان در آن سركوب مي‌شدند ما وظيفه داشتيم از وقايع فيلم بگيريم و براي تاريخ تصوير كنيم. در هر ۱۴ جنگي كه از آنها مستند ساختم مسلمانان مورد هجوم دشمنان قرار مي‌گرفتند. اما آن چيزي كه در همه اين جنگ‌ها براي من مسلم شد اين بود كه سركوب و تعرض به مسلمانان آنان را در مسير انقلابي خود مصمم‌تر مي‌كرد.
برجي افزود: من در عمليات بيت‌المقدس حضور داشتم ولي یک هفته قبل از آزادسازي خرمشهر و پيروزي عمليات مجروح شدم. وقتي در بيمارستان قدس اراك به هوش آمدم و خبر آزادسازي را از راديو شنيدم همراه با تمام مجروحيني كه در اتاق بستري بودند گريستم و ناراحت بودم از اينكه چرا سعادت نداشتم تا پايان عمليات حضور داشته باشم.
این مستندساز گفت: وقتي تصاوير شستن مسجد جامع توسط رزمندگان را مي‌ديدم حس كسي را داشتم كه حسرت مي‌خورد چرا در عمليات بيت‌المقدس شركت نداشته است. آزادسازي خرمشهر شيريني و حلاوتي داشت كه فكر نمي‌كنم در هيچ عمليات ديگري اين شيريني تكرار شده باشد.
كارگردان مستند «سواحل اشك و زيتون» گفت: آزادسازي خرمشهر و عمليات بيت‌المقدس بسيار عجيب و واقعا فتح الفتوح بود. هنوز اين عمليات و ارزش‌هايش در حوزه فرهنگ و هنر كشف نشده و سربسته باقي مانده است. براي من كه از نزديك اين عمليات و آتش سنگين دشمن و شهادت بچه‌ها را ديده‌ام فعاليت‌هاي صورت گرفته در عرصه جنگ و خرمشهر از طريق سينما يا ديگر حوزه‌ها، كاملا ناچيز و ناكافي است.
برجي ادامه داد: صبح روزي كه عمليات پيروز شد رزمندگان كاملا از پيروزي نااميد شده بودند و به شدت با كمبود نيروي انساني مواجه شده بودند. و ديگر اميدي به آزادسازي خرمشهر نداشتند و خود را شكست خورده مي‌ديدند. اما به يكباره خيل گسترده عراقي‌ها با تك پوش سفيد از شهر خارج شده و تسليم شده بودند. دوستان من تعريف مي‌كنند كه چيزي قريب به ۱۷ هزار نفر سرباز عراقي تسلیم و اسير شدند كه رزمندگان براي سازماندهي آنها و كنترل آنها نيروي انساني نداشتند.
این مستندساز افزود: نيروي عجيبي كه اين عمليات را به سرانجام رساند هنوز در سينما و ديگر حوزه‌هاي هنري واكاوي نشده است. تنها كسي مي‌فهمد كه عمليات بيت‌المقدس فتح الفتوح بوده است كه از نزديك آن اتفاقات عجيب را ديده باشد. تنها راه مكاشفه آزادسازي خرمشهر اين است كه در دانشگاه رشته‌هاي پژوهشي در ارتباط با جنگ و عمليات‌هاي جنگي داير شود و اين پيروزي‌ها به تحقيق و نگارش درآيند. برجي درباره رسالت هنر براي ثبت خاطره خرمشهر و ارزش‌هاي مرتبط با آن گفت: ما هنوز جنگ را درست تعريف نكرده‌ايم. هنوز كسي نمي‌داند بر خرمشهر چه گذشت. هنوز كسي نمي‌داند چرا امام راحل فرمود: خرمشهر را خدا آزاد كرد. اين حقايق فقط نزد جانبازاني است كه شايد چند صباح ديگر در بين ما نباشند. تمام رسالت هنر و سينما بهره‌برداري از اين آدم‌ها و سخن گفتن راجع به خرمشهر است. هنر هنوز حق مطلب را نسبت به خرمشهر ادا نكرده است.
كارگردان مستند «لعل بدخشان» گفت: تمام آن چيزي كه از خرمشهر يا جنگ در سينما و ديگر حوزه‌ها گفته شده شايد درصد ناچيزي از حقيقت باشد. ما جنگ را درست نمي‌نويسيم. وظيفه شناسايي خرمشهر و جنگ بر گردن هنر است. هيچ كس نمي‌داند كه رزمندگان عمليات بيت‌المقدس چقدر مظلومانه به شهادت رسيدند و امروز تنها در روز سوم خرداد نامشان تداعي مي‌شود. نسل امروز و آدم‌هاي امروز وقتي به ما نگاه مي‌كنند هيچ تعريف دقيقي از ما ندارند. وی گفت: به همه رزمندگاني كه در عمليات بيت المقدس جنگيده اند و امروز در ميان ما هستند بايد مدال افتخار داد. مدال و نشان فتح خرمشهر. سينما با قابليت داستان سرايي مي تواند خرمشهر را به معناي واقعي تصوير كند. سينماي مستند و داستاني بايد با نگاهي دقيق و مكاشفه گر به خرمشهر و شهداي عمليات بيت المقدس اداي دين كند.
برجي افزود: به خدا اگر آزادسازي خرمشهر مكاشفه شود و همه بفهمند بر رزمندگان و خرمشهر چه گذشت خيلي از مسائل امروز جامعه حل مي شود. راجع به توكل و باور اين رزمندگان مي توان هزاران قصه گفت و ساعت ها حرف زد. اين وظيفه هنر است كه حماسه گذشتگان را براي حال و آيندگان تعريف كند. مستندات جنگ در دست كساني است كه امروز در بين ما هستند و بايد اين حقايق شگفت را تا دير نشده از زبان آنها بشنويم و در تاريخ ثبت كنيم.
