با این مستند ساز موفق درباره مستند دینی، ظرفیت ها و دشواری های تولید آن به گفتگو نشسته ایم؛

*آقای چمنی گل درباره استفاده از ظرفیت‌های مستند دینی و پرداخت به آن بگویید.
سینمای ایران خوشبختانه در مقایسه با سینماهای دیگر کشورهای اسلامی دنیا بیشترین بها را به مستندهای دینی داده و به نسبت دیگر کشورهای اسلامی مستندهای خوبی هم از لحاظ کیفی و هم لحاظ کمی ساخته شده است.
در جشنواره‌هایی با موضوعات مذهبی مانند جشنواره مذاهب در ایتالیا هم؛ همیشه ایران حضور خوبی داشته و فعالیتش پر رنگ هم بوده است؛ در کل می‌توان اینگونه استنباط کرد که ایران در دنیا یکی از کشورهایی است که بیشترن آمار را در تولید مستندهای دینی دارد.


*با توجه به اتفاقات اخیری که در منطقه در جریان است و انقلاب کشورهای اسلامی، ضرورت پرداخت به مستند دینی چقدر است؟
این نکته که در سوال وجود دارد بسیار با اهیمت است. در این مورد باید عرض کنم که در کمپانی‌های بزرگ هالیوودی از جریاناتی حمایت می‌شود که از فیلترهایی گذشته باشد؛ برای مثال اگر قرار است از سینمای مستند دینی هم حمایت شود نه به طور مستقیم؛ که به شیوه‌ای کاملاً غیر مستقیم این حمایت صورت می‌گیرد؛ که البته تاثیرش هم به مراتب زیادتر است. به نظر من این ها ضرورت‌هایی است که ما اگر در حوزه سینمای دین مشغول هستیم این ظرایف را باید مد نظر داشته باشیم؛ اگر مثلا درباره موضوعی داریم فیلم می‌سازیم که اصلا ربطی به دین و آیین ندارد؛ باز هم می‌توانیم در آن به موضوعات دینی حتی در حد نشانه‌ها اشاره کنیم؛ به نظر من رسانه در این موضوع نقش بسیار مهمی دارند.

*طبیعی است که ساخت آثار سینمایی در ایران غیر از مجوزهای قانونی که توسط وزارت ارشاد صادر می‌شود و این امر تولید را تسهیل می‌کند؛ نهادهای دیگر هم باید با فیلمساز کنار بیایند و او را کمک کنند؛ حالا در حوزه مستند دینی ما با چه مشکلاتی در حوزه ساخت اثر مواجه هستیم؟
برای پاسخ به این سوال، برای‌تان مثالی می‌آورم؛ وقتی من می‌خواستم «در جستجو رود» را بسازم - که یکی از تولیدات مرکز کردستان است و تا به حال در چند جشنواره حضور پیدا کرده - برای رفتن به مشهد و در آستان قدس رضوی به ما مجوز داده نشد حتی خدمت امام جمعه مشهد هم رفتیم تا سرانجام از طریق وساطت دوستان‌مان توانستیم تصویر‌برداری کنیم، این برای یک فیلمساز آن هم فیلمسازی که می‌خواهد در ایران فیلم مذهبی بسازد خیلی دشواری است. در حالی که من در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنم و دارم فیلمی در مورد دین و آیین می‌سازم اگر مسئولین به ما کمک نکند و اگر مدیر آستان قدس رضوی اجازه ورود ندهد؛ پس من نهایتا در کجا فیلم دینی بسازم، اگر شرایط مهیا و دستگاه‌ها برای ساخت آثار دینی کمک فیلمساز نباشند؛ من به عنوان مستندسازی که بالای ۱۷ کار دینی انجام داده ممکن است به ندرت دیگر سراغ ساخت مستند دینی بروم؛ از دیگر مشکلات در ساخت و تولید مستند های دینی این است که برای این گونه سینمایی حمایت خاصی وجود ندارند.


* با توجه به ساختار و ماهیت این نوع از مستند ویژگی‌ها و شاخصه‌های مستند دینی چیست و شما برای ساخت آثارتان به سراغ کدام مراجع، مطالعات و تحقیقات و سوژه ها می روید؟
من برای تولید کارهای خودم نخست خود سوژه را انتخاب می کنم و سپس به سراغ تحقیقات میدانی می روم، برای مثال در ساخت مستندهای دینی اگر کسی بخواهد در مورد فرقه ها کار کند نیاز است که به مراجع مطالعاتی دارد اما آثار من کمتر بر این حوزه بوده است. من در یکی از کارهایم برای ماه رمضان گذشته روی بحث حافظان قرآن کار کردم یا ماجرای دختری ناشنوایی که در حرم امام رضا شفا پیدا می کند؛ این موارد را در تحقیقات میدانی بررسی کرده ام ولی اگر بخواهم در مورد اسلام کاری بسازم کتاب های زیادی نوشته شده و می شود بدانها مراجعه کرد و از طریق آرشیو اسناد و کتاب بدان ها پرداخت.

*پرداخت به مسائل دینی باید مستقیم باشد یا تلویحی، کدامیک در آثار سینمایی بازده موفق تری دارد؟
_پرداخت تلویحی قطعا هنری تر است و اگر مفاهیم را مخصوصا در مسائل دینی بشود غیر مستقیم آورد و به مخاطب القا نمود آن هم بر اساس استدلال موفق تر است.

*نسبت به بحث اسلام ستیزی در بین برخی کشورها و از سویی دیگر اسلام گرایی در سایر کشورهای جهان پرداخت به بحث مستند دینی چقدر ضرورت دارد و در سطح بین المملی چه رخ نمودی می تواند داشته باشد؟
_به نظر من الان در حوزه فیلم های سینمایی دینی جشنواره های زیادی در دنیا وجود ندارد. اما اگر جشنواره ای هم نباشد فیلم های دینی به کار خود ادامه می دهند و مردم را به خود جذب می کنند اما به نظر من یکی از پایه های سینمای ایران مستند و فیلم دینی است و باید رسانه ها و مسئولین راه را برای انعکاس این آثار در جهان فراهم آورند، همانطور که سایر کشورها این کار را نسبت به دین و آیین خود انجام داده اند و ما باید فرهنگ خودمان را از منظر دین مان به سایر کشور ها و مخصوصا سایر جوامع اسلامی معرفی کنیم.

*با توجه به اینکه شما خود متولی یک شرکت پخش و تولید فیلم هستید چه مشکلاتی در این حوزه در راستای سینمای مستند هست ؟
_از آنجا که ما کارهای مستقلی چون ارسال فیلم ها به جشنواره های بین المللی و سینمایی را انجام می دهیم از فیلم های مستقل بیشتر حمایت می کنیم؛ در سال ۲۰۰۹ جز چهارصد کمپانی برگزیده پخش فیلم در دنیا شدیم و در ایران هم جزء بهترین کمپانی های پخش فیلم شدیم و برآیند من این است که الحمدالله جایگاه کشور ما در جشنواره های جهانی بسیار چشمگیر است و هر روز اگر ما سایت ها و روزنامه ها را بررسی کنیم روزی نیست که از سینمای ایران در جهان خبری نباشد و نکته بسیار مهم این است که ایران الان در سینمای جهان حق امضا دارد و در هر جشنواره ای لااقل یک فیلم ایرانی اکران می شود؛ برای مثال در جشنواره فیلم های اسلامی در کازان ایتالیا ۴ فیلم از شرکت ما و چند فیلم از حوزه هنری حضور داشتند که فیلم «یک حبه قند» و چند فیلم دیگر موفق به کسب رتبه و جوایزی از آن جشنواره شدند؛ این موضوع خود گویای آن است که حضور ایران چقدر در این جشنواره ها مهم است و فیلم های ایرانی چه جایگاهی دارند و پا به پای سینمای دنیا پیش می روند و به واقع سینمای ما در حد بضاعتمان در جشنواره ها خوش درخشیده است.

اشاره:
ستارچمنی گل از فیلم سازان توانای استان کردستان است که با آثار خود تاکنون درجشنواره های مختلف داخلی وخارجی ازجمله جایزه ویژه هیئت داوران بخش مستند جشنواره فیلم «تیرانا» در آلبانی سال ۲۰۰۸، جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم «بلاک» در آلمان سال ۲۰۰۹، جایزه مستند جشنواره ویدیوئی فیلم «امپریا» در ایتالیا سال ۲۰۰۹، جایزه ویژه هیأت داوران برای بهترین فیلم بخش مستند در سومین دوره جوایز فیلم های مستقل جشنواره «گرندآف» Grandoff لهستان در سال ۲۰۰۹، جایزه جايزه بهترين فيلم مستند هشتمين دوره جشنواره بين المللی فيلم و تئاتر دانشجويی «سکينا آپ» کوزوو با فیلم « یک روز پر درد» ، حضور درجشنواره های ایتالیا ، آلمان ، سانفرانسیسکوآمریکا ، حلبچه، و... حضور داشته است.