به گزارش هنرنیوز به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، خداکرم مظاهری سرپرست فصل پنجم بررسی و شناسایی باستان شناسی شهرستان دره شهر ایلام این مطلب را در جلسه گزارش به همکار که به همت پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد مطرح کرد .
او گفت :محدوده جغرافیایی که در این فصل مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت به یک حوزه جغرافیایی مشخص محدود نمی شود بلکه صرفاً در راستای تکمیل بررسیهای قبلی و بررسی محدوده های جا افتاده و بررسی نشده انجام گرفت.
این محدوده که در حوزه شهرستان دره شهر از توابع استان ایلام واقع است، کاملا کوهستانی بوده و در برگیرنده دامنه های شمالی کبیرکوه، تنگه ها و پشته های کبیرکوه در منطقه مورد مطالعه بوده که سرحدات جنوبی و غربی این شهرستان را در بر می گیرد.
به گفته این باستان شناس، از نظر جغرافیای طبیعی حوزه مورد مطالعه حوزه ای یکنواختی نیست و سراسر آن کوهستانی است و در واقع شامل دامنه ها ، تنگه ها و پشته های کبیرکوه (نواحی جنوبی و غربی بخش بدره و منتهی الیه غربی بخش مرکزی) می شود.
او، شناسایی، مطالعه و معرفی آثار باستانی ، تهیه و تدوین جدول گاهنگاری و تعیین نوع و شکل توزیع آثار باستانی حوزه مورد مطالعه را از اهداف این طرح اعلام کرد .
مظاهری تصریح کرد :شناسایی و بیان نقش اوضاع جغرافیایی و شرایط زیست – محیطی منطقه در شکل گیری نقاط باستانی این حوزه، تهیه و تدوین مدارک لازم برای ثبت آثار باستانی شاخص منطقه در فهرست آثار ملی کشور، تهیه نقشه باستان شناسی منطقه و تبیین ، تحلیل و توضیح اوضاع فرهنگی – اجتماعی این منطقه در دوره های گذشته از دیگر اهداف این طرح بوده است.
او اساس کار را بر مطالعات میدانی- صحرایی دانست و افزود: ناهموار و صعب العبور بودن محدوده مورد مطالعه ،سنگلاخی بودن سطح محوطه های باستانی و فراوانی قطعات ریز و درشت لاشه و قلوه سنگ، رطوبت فراوان پادامنه ها ،کمبود مواد فرهنگی منقول در سطح محوطه های شناسایی شده و ...را از مشکلات پیش روی این مطالعه عنوان کرد.
او گفت :از آنجایی که بیشتر محل های شناسایی شده در زمره محل های مرتبط با استقرارهای کوچ نشینی هستند، در بیشتر موارد میزان فراوانی مواد فرهنگی منقول به ویژه سفال در سطح آنها بسیار ناچیز بود، این موضوع باعث می شد که در برخی موارد نتوانیم به گاهنگاری مناسبی در مورد انباشت های فرهنگی مربوطه برسیم.
او با بیان اینکه در بررسی این محوطه ۲۰ محوطه شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفت تصریح کرد قدیمی ترین آثار شناسایی شده در این محوطه به دوره مس سنگی تعلق دارد.
وی گفت :آثارشناسایی شده در این دوره در ۳ نقطه دول گلاب ۳، کرزا ۱ و کرزا ۲ است که دول گلاب ۳ بر روی دامنه های ارتفاعات کبیرکوه و در مجاور روستای دول گلاب واقع است و به نظر می رسد که این محل دربر گیرنده انباشت های فرهنگی مرتبط با استقرارهای دایمی است.
او با بیان اینکه از دوره های مفرغ، آهن و هخامنشی هیچ آثاری شناسایی نشد افزود:یافته-های حاصل بررسی های باستان شناسی کرزا ۱ و ۲ نیز حاکی از شکل گیری استقرارهای فصلی در دوره مس سنگی در این نقاط است.
به گفته این باستان شناس طی بررسی ها در ۴ محوطه قبرستان پشته ارشت، گاوان، چناجافری و ترشک آثار فرهنگی دوره پارتی مشاهده شد که گویای مورد توجه بودن محل های یاد شده در دوره ساسانی است.
به گفته او ،دربیشتر محوطه های تاریخی استقرارهای فصلی مرتبط با زندگی کوچ نشینی شکل گرفته و فقط در گاوان استقرار دایمی بوده است .
وی با اشاره به نبود آثاری از قرون ۴ تا ۱۰ دوره اسلامی در حوزه مورد مطالعه گفت : در ۴ محوطه سکه سان، دول گلاب ۲، سنگ نوشته تنگ لارت و محوطه تنگ لارت ۲ نیز آثار فرهنگی مربوط به قرون ۱و ۴ اسلامی شناسایی شد .
به گفته این باستان شناس،از دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی، بقایای چند آسیاب آبی (مجموعه آسیاب های تنگ زید و مجموعه آسیاب های تنگ دربند)، یک سازه دیده بانی در مقابل غار رگه قلا (رگه قلا ۱) و سازه های در ارتباط با زندگی کوچ نشینی (زاغه های تنگ اناره هره و مجموعه تنگ گنجه) شناسایی شد که بیانگر اهمیت یافتن دوباره حوزه مورد مطالعه است.
مظاهری گفت : در نتیجه بررسی های باستان شناسی ملاحظه می شود که وقفه های متعددی در توالی فرهنگی منطقه وجود داردو شاید بتوان گفت که مهم ترین دلایل شکل گیری چنین وضعیتی، کوهستانی و صعب العبور بودن منطقه و کمبود اراضی زراعی آن است.
به گفته وی دراین محوطه ۳ مورد از آثار شناسایی شده شامل مجموعه آسیاب های تنگ زید، مجموعه آسیاب های تنگ دربند و زاغه های تنگ اناره هره، بقایای بناهای تاریخی و یک مورد مجموعه باستانی تنگ گنجه است.
او افزود:۵ مورد غار و پناهگاه صخره ای شامل بزهله، چوله لو، رگه قلا ۱، رگه قلا ۲ و کرزا ۲،شناسایی شد که ۱ مورد از آثار قبرستان (قبرستان پشته ارشت) و ۱ مورد سنگ نوشته ( سنگ نوشته تنگ لارت ) هستند.
این باستان شناس با اشاره به اینکه ۱۲ مورد از آثار شناسایی شده را محل های باستانی مرتبط با استقرارهای کوچ نشینی تشکیل می دهد افزود: این وضعیت حاکی از این است که زندگی کوچ نشینی در منطقه از سابقه طولانی و اهمیت بالایی برخورداربوده و از گذشته تاکنون نقش مهمی را در زندگی ساکنان منطقه ایفاء کرده است.
وی حفاری های غیر مجاز و فرسایش طبیعی را مهمترین عوامل تهدید کننده آثار باستانی منطقه اعلام کرد .
به گفته مظاهری در پایان این طرح پرونده ۸ مورد از آثار مهم و با ارزش فرهنگی- تاریخی شناسایی شده در جریان این تحقیق، برای ثبت در فهرست آثار ملی کشور تهیه شد تا زمینه حفاظت بیشتر و همچنین تعیین عرصه و حریم این آثار فراهم شود.
