كیانوش محرابی ـ مدیرعامل و رییس هیأت مدیره‌‌ی انجمن رفتینگ ایرانیان ـ از ۲۰ سال پیش ورزش‌های آبی را آغاز كرده و از سال ۱۳۸۱ نیز به رفتینگ (قایق‌رانی در رودخانه‌های خروشان) وارد شده و دوره‌های مختلف آموزشی و راهنمای رودخانه را در هند، نپال و بوسنی گذرانده و در كنار آن، دوره‌ها‌ی ارشد امداد و نجات سیل و رودخانه و داوری بین‌المللی را پشت سر گذاشته است. او دوره‌ی مربی‌گری بین‌المللی رفتینگ را به‌ عنوان نخستین فرد از آسیا، در انگلیس گذرانده است. با او درباره‌ی وضعیت فعلی رفتینگ ایران به گفت و گو نشستیم. 

در حال حاضر رفتینگ ایران ایمنی لازم را دارد؟
آن اوایل داخل رودخانه یک گروه دیگر را دیدیم که بدون کلاه ایمنی و جلیقه نجات وارد رودخانه شده‌اند وقتی به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اطلاع دادیم جوابی که دادند خیلی جالب بود. گفتند شما پشت سر آنها حرف می‌زنید و بالعکس ما نمی‌توانیم تشخیص دهیم چه کسی درست یا غلط می‌گوید. گفتم اینها رعایت نکات ایمنی را نمی‌کنند و جلیقه نجات نمی‌پوشند در پاسخ گفتند جلیقه نجات برای مبتدی‌هاست حرفه‌ای‌ها که جلیقه نمی‌پوشند. وقتی میراث فرهنگی اینقدر با قضیه ناآشناست و به جای تأمل و تفکر به اینکه ما در حال حاضر درباره‌ی جان آدمها صحبت می‌کنیم اسم کار این گروه را متأسفانه توسعه می‌گذارند یعنی هنگامی که ده قایق روی رودخانه می‌بینند فکر می‌کنند چه توسعه‌ای در حوزه گردشگری آب‌های خروشان داریم. دیگر به این فکر نمی‌کنند اینها سالم به مقصد می‌رسند یا نه. آیا حاضرند خانواده‌های خودشان هم این طوری تفریح کنند؟ یعنی واقعاً می‌خواهم از هر کس که در سازمان میراث فرهنگی مسوول است و قدمی برنمی‌دارند بخواهم با اعضای خانواده‌اش همراه یکی از این گروه‌ها شود یعنی ما خیلی خوش‌شانس هستیم که با رعایت نکردن این همه نکات ایمنی همچنان زنده‌ایم.

آیا رفتینگ در رودخانه‌های ایران با این گروه‌های غیر متخصص تا کنون منجر به مرگ هم شده است؟

در رودخانه حادثه مرگ تا به حال رخ نداده است. ولی گروه ما تا کنون گروه‌های غیر تخصصی زیادی را حین حادثه در رودخانه جمع کرده‌ایم اما هیچ کس آنجا نبوده و چون هیچ کدام خوشبختانه منجر به مرگ نشده خبرش هم در جایی درج نشده است. بعد همه فکر می‌کنند تمام اینها حرفه‌ای بودند.

تا کنون چند گروه رفتینگ غیر حرفه‌ای شکل گرفته است ؟
حداقل ۷-۸ نفر قایق در سرچشمه رودخانه کارون چهارمحال و بختیاری می‌اندازند و هیچ مدیریتی هم روی اینها نیست..
البته چند تورگردان قدیمی که تا حدودی به رفتینگ آشنا بودند تورهایی تا حدی استاندارد برگزار می‌کردند اما تعداد غیراستانداردها خیلی زیاد شدند. و هر قایقی می‌تواند بین ۶ تا ۸ نفر گردشگر را با خود ببرد.
باید توجه داشت رفتینگ ورزش مهیجی بر روی رودخانه‌های خروشان است که در ایران بیشتر در فصل بهار معمولاً پنچ شنبه و جمعه‌ها انجام می‌شود اما آنچه اهمیت دارد محدود کردن رودخانه از لحاظ زمان و مکان است. فرضاً بگویند تا آخر اردیبهشت به علت خروشان بودن اصلا کسی حق ندارد داخل رودخانه برود. از اردیبهشت به بعد درجه سختی رودخانه را مشخص کنند که مثلا این تیم که درجه مهارتش در این حد است فقط در این قسمت رودخانه می‌تواند فعالیت کند. یعنی باید مسیرها را مشخص کرد که چه کسی با چه توان مهارتی در کدام قسمت رودخانه امکان حرکت دارد .همچنین زمان را باید مدیریت کرد تا کسی در محدوده زمان فروردین و اردیبهشت حق ورود به رودخانه‌های خروشان را نداشته باشد. مثلاً در هند از سپتامبر برای شناسایی می‌روند و بعد فرضا می‌گویند از۱۵ اردیبهشت تورگردانان کار خودشان را آغاز کنند و ناقضین قوانین مجوزشان لغو می‌شود. چون با جان آدمها سر و کار دارد و خطرناک است.

در ایران چطور؟
کلاً در کشور ما هر کسی هر کاری را می‌تواند انجام دهد. یعنی هر کسی می‌تواند قایق بخرد و تبلیغ کند و مردم را در داخل رودخانه ببرد.

رفتینگ یکی از شاخه‌های گردشگری مهیج است اما چرا مردم حاضرند این ریسک را بکنند و با گروه‌های غیر حرفه‌ای بروند.
گروه‌های حرفه‌ای برای رعایت اصول ایمنی باید در هر قایق برای شش نفر دو راهنما بگذارند. یکی داخل و یکی بیرون قایق اما گروه‌های غیر حرفه‌ای این راهنماها را ندارند و برای دو راهنما ۲۰۰ هزار تومان هزینه می‌کنند. که برای قایقی با ۶ نفر مسافر حول و حوش نفری ۴۰ هزار تومان می‌شود یعنی فقط هر نفر اینقدر هزینه راهنمایش می‌شود. اما کسی که خودش قایق می‌گیرد و دستمزد راهنما نمی‌دهد مسافرش در همان قدم اول سفرش ارزان‌تر تمام می‌شود. اگر یک تور قانونی کل هزینه‌اش برای هر نفر ۱۰۰ هزار تومان باشد برای تور غیر قانونی ۵۰ هزار تومان تمام می‌شود تقریباً نصف.

آیا تاکنون از سوی سازمان گردشگری اعلام نشده کدام تورهای رفتینگ غیرقانونی است؟
خیر، متأسفانه هیچ کس هم نمی‌گوید من غیر حرفه‌ای‌ام، با من سفر نکنید. دو تا نامه از یک شخص کاملا مبتدی به ایمیل من آمده بود. در ایمیل اول آمده بود شما را دعوت می‌کنم اگر شما دنبال هیجان خیلی زیاد در رفتینگ هستید با ما همراه شوید تا شما را به رودخانه سطح ۴ ببرم. توجه کنید سطح ۴ که فوق العاده حرفه‌ای است. در نامه بعدی یادش رفته بود ایمیل اولی را برای من فرستاده است و در آن قید کرده بود می‌خواهم آموزش سطح ۴ ببینیم و چکار باید بکنم؟ یک جا اعلام کرده من راهنمای سطح ۴ هستم و جای دیگر نوشته می‌خواهم آموزش ببینیم! من در جواب نوشتم شما سطحتان در چه حدی است که او پاسخ داد من در حد سطح ۳ و ۴ هستم اما روز امتحان نتوانستم حاضر شوم و می‌خواهم دوباره دوره بگذرانم.
من که خودم عضو فدراسیون بین‌المللی هستم به وب سایت فدراسیون سر زدم و او امتحان را قبول نشده بود و به او گفته بودند با تلاش فراوان اگر سال دیگر از تو امتحان بگیریم سطح ۲ قبول می‌شوی.
از قیافه، هیکل، نوع رفتار و جمله‌بندی فرد مشخص می‌شود که در رودخانه سطح ۴ نبوده است اما فکر کنید همین آدم گروه را می‌برد به رودخانه خروشانی مثل خرسان که حادثه داشته، یک گروه گم شده و روز بعد پیدا شده و یا یک تیم ایتالیایی آنجا یک کشته داده است. در یک رودخانه‌ی این‌چنینی. جان آدمها را می‌گیرند، پول هم می‌گیرند! بدون رعایت اصول ایمنی، نه قایق هست، نه می‌توانند کسی را نجات دهند.
 مریم اطیابی