دکتر مهدی محقق گفت: زبان فارسی در کشورهای منطقه نفوذ کرده است.
دکتر مهدی محقق، متولد بهمن ۱۳۰۸ خورشیدی، استاد دانشگاه تهران است. وی در شهر مشهد به دنیا آمد و دارای مدرک دکتری در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است. محقق؛ بنیان‌گذار دایرةالمعارف تشیع و عضو سابق هیئت امنای بنیاد دایرةالمعارف اسلامی و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی است.دکتر محقق همچنین مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی کشورهای عضو اکو است. با این استاد ادبیات به گفتگو نشستیم.
هنرنیوز: شما مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی کشورهای اکو هستید. چه فعالیتی قرار است در حوزه زبان و ادبیات فارسی برای کشورهای عضو انجام شود و فکر می‌کنید زبان فارسی در این زمینه چه پتانسیلی دارد؟
قرار است منتخبی از اشعار فارسی به ویژه اشعار عرفانی مولانا، سنایی و عطار به زبان کشورهای اکو ترجمه شود تا کشورهایی که زبان فارسی نمی‌دانند بتوانن از این ترجمه‌ها استفاده کنند و تدریجاً آن پیامی که در ادبیات ما وجود دارد به گوش همه آن کشورها برسد.
در زمان قدیم این کشورها زبان فارسی را می‌دانستند و استفاده می‌کردند. مثلا جلال‌الدین رومی در بلخ به دنیا آمده و شروع به سرودن شعر کرده و همه شعرهایش را می‌فهمیدند، چون فرهنگ، فرهنگ واحدی بود.
اکنون نیز باید شرایطی را به وجود آورد که توجه به زبان فارسی در دستور فرهنگ این کشورها قرار گیرد.
هنرنیوز:لابه‌لای صحبت‌هایتان اشاره کردید به اینکه زبان فارسی در همه کشورهای منطقه نفوذ پیدا کرده بود. چرا امروزه اینگونه نیست و چرا شاعران امروز ما کمتر اشعارشان به زبانهای دیگر ترجمه می‌شود؟ تدریجاً باید کوشش شود تا اهدافی را که اکو دارد، شکوفا شود. شعرا، نویسندگان، حکما و هنرمندان کشورها به یکدیگر معرفی شوند و سابقه فرهنگی ، تاریخی ، هنری این کشورها به یکدیگر نشان داده شود.
آنها دارای فرهنگ غنی و قوی بودند. در گذشته دانشمندان آنها با یکدیگر مباحث فلسفی کلامی و منطقی داشتند. هم اکنون نیز باید این رویداد تکرار شود. این تبادل علمی سبب می‌شود هم ما از آنها آگاهی بیشتری پیدا کنیم، هم آنها با هنرمندان ما آشنا شوند.
هنرنیوز: در حال حاضر فکر می‌کنید زبان و ادبیات فارسی با چه چالش‌هایی مواجه است و چه خطراتی آن را تهدید می‌کند؟
خطری زبان فارسی را تهدید نمی‌کند. زبان فارسی فعالیت خودش را ادامه می‌دهد. انجمن ترویج زبان فارسی 500 عضو دارد که همه آنها در دانشگاه‌ها مشغول تدریس زبان و ادبیات فارسی هستند و همه تحقیق علمی می‌کنند. در مجموع زبان فارسی رو به پیشرفت است.
شما اگر به دویست سال پیش ادبیات فارسی نگاه کنید، متوجه می‌شوید فارسی که آن زمان نوشته می‌شد، اصلاً قابل فهم نبود. ولی الان فارسی‌ای که نوشته می‌شود، روان است. این همه کتابی که چاپ شده و یا تحقیقاتی که انجام شده، بیانگر آن است که این زبان خود پذیرای پیشرفت و ترقی و تعالی است.
هنرنیوز:آیا فکر نمی‌کنید افزایش ارتباطات جهانی و حرکت به سمت جهانی شدن تهدیدی برای زبانهای دنیا از جمله فارسی باشد؟
به طور اخص در مورد زبان فارسی در یک کلام باید گفت این موضوع تهدیدی برای آن محسوب نمی‌شود. زبان فارسی تا پهنای چین را در بر گرفته است. ابن بطوطه در کتاب خود از کشتی‌بانان چینی می‌گوید که شعر فارسی ترنم می‌کردند. یا در کتاب «الاغانی» ابوالفرج اصفهانی آمده است، بناّهای خانه کعبه آهنگ‌های فارسی می‌خواندند.
من 5 سال در مالزی، سالی 2 ماه تدریس می‌کردم. کتاب‌هایی که به زبان مالایی نوشته شده را دیده‌ام، همه متأثر از شعرا و نویسندگان پارسی هستند. بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، عطار، سنایی، مولانا همه در کتاب‌های آنها آمده‌اند. نبایست نگران بود. باید بیش از پیش کوشش نمود و تغییرات عالی در زبان فارسی ایجاد کرد.
مریم اطیابی
