نگاهی به یک مجموعه تلویزیونی؛
آثار تربیتی متفاوت «بهار نارنج»
مردم نکات بسیاری را از رسانه ها می آموزند. این موضوع در بین نوجوانان و سنین پایین تر بسیار بیشتر است و لذا اهمیت تلویزیون در تبدیل شدن به یک پایگاه فرهنگی و تربیتی قوی غیر قابل انکار است.
تاريخ : دوشنبه ۲۷ شهريور ۱۳۹۱ ساعت ۱۳:۰۶
اهمیت دوران کودکی و نوجوانی در شکل‌گیری شخصیت و تربیت‌پذیری انسان به اندازه‌ای است که پیامبر گرامی اسلام (ص) فرموده است: «فراگیری علم در کودکی همچون نقشی است که بر سنگ حک شود». بچه‌ها غالبا پند و تاکیدهای گفتاری را نمی‌پذیرند و احساس ناشی از این تحکم نامقبول است این نوع تربیت که شبیه فرماندهی و فرمانبری است جز خستگی روحی حاصلی ندارد. به عبارت دیگر تعلیم تربیت بدون واسطه ممکن نیست. هنر، ادبیات و بازی یا فعالیتهای بدنی، بهترین واسطه ها برای تعلیم وتربیت کودکان است و از طریق این واسطه ها توجه، آشنایی، انس رغبت، علاقه و عشق پیدا می کنند تا به عواطف که سرچشمه محبت و دیانت است راه یابند.
امروزه علاوه بر کاربرد هنر در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی از آن در حوزه های مختلف تعلیم و تربیت و همچنین هنر درمانی که در حوزه بهداشت روانی انسان کاربرد زیادی دارد. پیام‌های تربیتی اگر با جادبه‌های هنری و ادبی همراه باشد موفقیت و اثربخشی آن چند برابر می‌شود. براین اساس باید این واسطه ارزشمند را شناخت. برای اثرگذاری هنر مربیان با هدفمندی و رعایت ترتیب و توالی آموزشی به سراغ آن بروند.
از سوی دیگر تلویزیون هم به عنوان یک ابزار تربیتی نشان داده است که در بر انگیختن سلیقه‌ها بهتر از برانگیختن فعالیتهای فکری یا خلاق عمل می‌کند. در اینجا باید از ارتباط تلویزیون با آنچه در بالا به عنوان واسطه‌های هنری در تربیت فرزندان هست استفاده کرد تا راجع به یک برنامه تلویزیونی جالب در حوزه‌های تربیتی کودک و نوجوان بهتر بحث کنیم.
مشاهدات روزمره و صدها بررسی انجام شده، این واقعیت را تایید می‌کند که مردم نکات بسیاری را از رسانه ها می آموزند. این موضوع در بین نوجوانان و سنین پایین تر بسیار بیشتر است و لذا اهمیت تلویزیون در تبدیل شدن به یک پایگاه فرهنگی و تربیتی قوی غیر قابل انکار است.
اگر چه تا قبل از این هم برنامه های زیادی با همین رویکرد در حوزه کودک و نوجوان تولید می‌شده است ولی برخی برنامه‌ها مشخص است که تفاوت‌های بنیادین دارند. هم از نظر ساختاری و اجرایی و هم از نظر محتوایی و رویکردی.
یکی از برنامه‌هایی که با موضوع نوجوان طی یک ماه گذشته از رسانه ملی پخش می‌شود و مصداق عینی همین تفاوت هم هست برنامه «بهار نارنج» است. برنامه ای که از گروه کودک و نوجان شبکه دو سیما همه روزه عصرها روی آنتن می‌رود.
مجموﻋﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ «ﺑﻬﺎﺭ ﻧﺎﺭﻧﺞ» که در مورد آن صحبت شد ماه رمضان پخش شد. ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ که ﺑــﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﻲ ﻧﻮﻳﺪ ﻣﺤﻤﻮﺩﻱ ﺩﺭ ۹۰ ﻗﺴــﻤﺖ ۲۵ ﺩﻗﻴﻘﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺣــﺎﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ تربیتی ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ یکی از برگ برنده ها و وجه تمایزات آن این است که بسیاری از پیام های مهم و کلیدی این برنانه ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻱ ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﻃﻨﺰ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ، که در واقع نمونه ایست از به کار گیری ابزار هنر در تربیت و پرورش نوجوانان.
انتخاب ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ که در این برنامه به آن پرداخته می شود کاملا بر اساس پژوهش ها و نتایج علمی و مطالعاتی دقیق در حوزه مسائل اجتماعی و روانشناسی نوجوانان است. موضوعاتی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﺍﺳﺘﮕﻮﻳﻲ، ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ، ﺳﺤﺮﺧﻴﺰﻱ در ماه مبارک رمضان، غیبت و بدگویی از دوستان ﻭ... ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺍﺯ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎﻱ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻭ درگیری های ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩهاﻱ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ به سبکی متفاوت و در قالب داستان‌های کوتاه و ماجراهای شبه طنز ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ و به نحوی عالی پیام‌های تربیتی و اخلاقی لازم به مخاطبین عرضه می‌گردد.
اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧــﻲ ﺩﻭ ﻣﺠﺮﻱ داشت ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻏــﺎﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ، ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺨﺶهای ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ و به نوعی آنچه گذشت و در واقع تفسیر داستان ها و ماجرا های پیش آمده را به صورت واضح و شفاف برای مخاطب بازگو می کنند تا مکمل قسمت های داستانی و طنز برنامه باشند.
«ﺍﻳﻦ ﻭﺭ ﻭ ﺍﻭﻥ ﻭﺭ» ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﻱ ﻧﺎﺯﻧﻴﻦ ﭘﻴﺮﻛﺎﺭﻱ ﻭ ﭘﺮﻳﻨﺎﺯ ﭼﺮﻡ ﭼﻲ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺩﻭ ﺩﺧﺘﺮﺧﺎﻟﻪ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺩﻭ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﻣﺠﺰﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺣﺮﻑ ﻣﻲ ﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎﻱ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ.
«ﻣﻦ ﻭ ﺑﺎﺑﺎﻡ» ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﭘﺪﺭﻫﺎ ﻣﻲ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ. ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺪﺭ ﻭ ﭘﺴﺮﻱ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻕ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎﺭﻓﻴﻜﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺣﺮﻑ ﻣﻲ ﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﺍﻣﻴﺮ ﺯﺭﻳﻮﻧﺪ ﻭ ﻣﺘﻴﻦ ﺣﻴﺪﺭﻧﻴﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.
بهار نارنج ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﻴﺰ داشت ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻡ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﻬﻴﻪ می شد ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺩﻭﭼﺮﺧﻪ ﺩﻭ ﻧﻔﺮﻩ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳــﻔﺮ ﻣﻲ کردند.
سبک کاری متفاوت «بهار نارنج» همراه با قالب فانتزی و تم طنزی که داشت و نیز بازیگری خوب و زیبای هنرپیشه های آن، نوید بخش ثبت یک برنامه ماندگار در ذهن نوجوانان بود و شاید روزگاری در آینده برسد که پدران آینده ما در برنامه های درخواستی از خاطرات کودکانه خود تقاضای بازپخش قسمت هایی از «بهار نارنج» را داشته باشند!
یادداشت: ایوب توکلیان
