اردشیر اروجی  کارشناس گردشگری در گفت و گو با هنرنیوز و  در پاسخ به این پرسش که چرا از گردشگری مذهبی سودی عاید شهرهای مرزی نمی‌شود؟ گفت: ما در این مورد گردشگران را به دو دسته ورودی و خروجی تقسیم می‌کنیم که باید گفت متأسفانه تراز گردشگری ورودی حتا در این مورد هم منفی است. ما حدود یک میلیون گردشگر خروجی برای حج تمتع و عمره، حدود ۵/۱ میلیون گردشگر خروجی به عتبات عالیات عراق و در شرایط مساعد حدود ۱ میلیون گردشگر به سوریه داریم که در حقیقت سالانه ۵/۳ میلیون گردشگر مذهبی از کشور خارج می شوند که این گردشگران خروجی بدون حتا کوچکترین هزینه بازاریابی و تبلیغات کشور مقصد و بواسطه علاقه ایرانیان و با تبلیغات داخل کشور به کشورهای مقصد راهی می‌شوند.

او تأکید کرد: جالب اینجاست که ما آمار دقیقی از گردشگران خروجی مذهبی داریم اما آماری از گردشگران مذهبی ورودی نداریم البته از سمت افغانستان و پاکستان تعدادی گردشگر مذهبی بدون آمار دقیقی راهی کشور ما می‌شوند. این در حالی است که گردشگران خروجی برای خرید سوغاتی به طور متوسط چیزی حدود ۸۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان هزینه می‌کردند که اگر این رقم را در ۵/۳ میلیون نفر ضرب کنیم چیزی حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومان ارز از کشور خارج می‌شود.

وی با اشاره به این که هنوز تا امروز آمار مشخصی از ارز ورودی به کشور در ازای ورود گردشگر مذهبی ارائه نشده است، یادآور شد: آنچه احساس می‌شود بیانگر رقم‌های ناچیز است. و همین گردشگر مذهبی هم که از کشور خارج می‌شود در طول مسیر سود بسیار ناچیزی نصیب شهرهای مختلف کشور در طول مسیر می‌کند. چند سال پیش تا حدودی شهرهای مرزی را برای اقامت گردشگران مذهبی تجهیز کردند که اکنون به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده که گردشگران کوچکترین اقامت یا هزینه‌ای در داخل کشور و شهرهای مرزی نداشته باشند.

اروجی تشریح کرد: در گردشگری مذهبی ایران اساساً اهم منافع نصیب کشورهای مقصد می‌شود. از سویی این خروج هیچ منفعتی برای شهرهای طول مسیر داخل کشور ندارد که جای پرسش و تأسف است. این در حالی است که آمار گردشگر مذهبی ورودی بسیار ناچیز است.

او افزود: حال این پرسش مطرح می‌شود که تورهای زیارتی بند پ که سازمان اوقاف مجوز می‌دهد چرا ملزم نمی‌شوند که آمار خروجی و ورودی‌شان یکسان باشد. چرا اینها فقط گردشگر مذهبی خروجی دارند. ما در همه حوزه‌ها چه طبیعی، فرهنگی و حتا مذهبی گردشگر فرست شده‌ایم. تعداد جذب گردشگرمان خیلی محدود است.

وی تصریح کرد: هیچ کس متأسفانه آژانس‌های زیارتی را موظف به ورود گردشگر مذهبی به کشور نمی‌کند که حداقل تزار ورود گردشگر برابر شود. با نگاهی به میزان ارز مصرفی در سفرهای خروجی مذهبی و قیاس با گردشگری مذهبی داخلی درمی‌یابیم گردشگری مذهبی در کشور ما زیان ده است.

این کارشناس گردشگری اظهار کرد: گردشگری که از کشور ما به قصد زیارت می‌رود واقعاً در کشورهای مقصد پول خرج می‌کند و برای آنها سودآور است اما گردشگر مذهبی ورودی از پاکستان و افغانستان که در ایران پول خرج نمی‌کند.

وی خاطر نشان کرد: اصولا بخش زیارت با قسمتهای دیگر تفاوت دارد. بیشتر برنامه‌ریزی این بخش طوری است که به صورت دولتی اداره می‌شوند. گرفتن هتل و حمل و نقل هوایی از سوی سیستم دولتی است که سازمان حج و زیارت مشخص کرده و آژانس کارگذار دخل و تصرفی ندارند. سیستم حتی تاریخ اعزام و نوع غذا را مشخص می کنند .

اروجی با اشاره به اینکه تعداد زیادی از جمعیت کشور ما برای سفر به یک کشور دیگر ثبت نام می‌کنند، ادامه داد: در حالی که مقدار کمی مسافر از کشور عربستان وارد ایران می‌شوند. پس ما می‌توانیم به شرکت گردشگری سعود بگوییم بخشی از پول را به اعزام گردشگر به ایران مبادرت کند.معمولا گردشگرانی نیز که از حوزه خلیج فارس به ایران می‌آیند مشکلات فرهنگی ندارند تا ما نگران باشیم که به فرهنگ ما آسیب می‌زنند.

او اضافه کرد: وقتی ما می‌خواهیم به عربستان یا کشورهای دیگر برویم باید یک کفیل داشته باشیم تا ضامن ما باشد. اسکان و حمل ونقل ما در آن کشور هم مشخص شود اما گردشگران مذهبی که برای زیارت امام رضا (ع ) به ایران می‌آیند اقداماتی چون تامین مسکن و حمل و نقل را به صورت مستقل انجام می‌دهند و هیچ اعتنایی هم نمی‌کنند که باید تابع سازمانهای دولتی ما باشند

وی متذکر شد: آنچه مهم است تدوین تفاهم‌نامه‌هایی بین کشورهای هدف گردشگری مذهبی با ایران است که به موجب آن تراز گردشگری سر به سر شود نه آن که فقط تعداد گردشگر مذهبی ایرانی خروجی افزایش یابد . متأسفانه بیشتر تفاهم‌نامه‌های ما در این زمینه یک جانبه است.

اروجی در پایان اضافه کرد: به طور کلی بر دو چیز باید تأکید کرد تفاهم‌نامه هایی در راستای تعادل گردشگر فرستی و دیگر درخواست از آژانس‌های زیارتی برای ورود گردشگر مذهبی ما به ازای خروج گردشگر و این یعنی باید آنها را ملزم به اجرای تفاهم‌نامه کرد.