به گزارش خبرنگار سینمایی هنرنیوز؛ سومین جلسه از سلسله نشست‎های تخصصی سرای داستان با محوریت اقتباس سینمایی از ادبیات داستانی شب گذشته با نمایش و تحلیل فیلم سینمایی «ربه کا» با حضور«مسعود فراستی» منتقد سینما در «سرای داستان» بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان برگزار شد.
دراین نشست که بعد از نمایش فیلم سینمایی« ربه کا» ساخته فیلم ساز مطرح سینما «آلفرد هیچکاک» و همچنین خوانش فصل اول کتاب «ربه کا» نوشته «دافنه دوموریه» برگزارشد . مسعود فراستی در سخنانی اظهارداشت: فصل اول کتاب توسط دخترکی که ما اسم او را نمی داینم آغاز می شود ومعلوم نیست او در حین خواب یا بیداری این فصل را برای مخاطب تعریف می کند. در واقع «دوموریه» به گونه ای فصل اول را نوشته که کاملا تصویری است و منطقی است و رئالیسم در آن جاری است.
وی افزود: ما در فصل اول کتاب تسلسل را نمی بینیم و گوتیک بودن خانه و فضا کاملا مشخص بوده وفضا توهم آمیز است که این ویژگی سبک گوتیک است. تا جایی که آدم ها هم شبیه این سبک می شوند. بنابراین پر بی راه نیست که بگوییم فصل اول کتاب از نطر ادبی خیلی قوی و است و محیط را برای مخاطب کتاب ترسیم می کند . این ترسیم کردن به گونه ای است که آدم ها هم جزوی از آن محیط می شوند.
فراستی تصریح کرد: به نظرم فصل اول کتاب«دافنه دوموریه» بسیار قوی تر از فیلم «آلفرد هیچکاک» است .تاجایی که کتاب تصویر درستی از قصر ومحیط به مخاطب نسبت به فیلم ارائه می دهد. ازطرفی مکث های فصل اول رمان در فیلم هیچکاک نیست و از زمانی هیچکاک برایمخاطب فضای گوتیک فیلم را می سازد که ماکسیم (شخصیت مرد فیلم) را ما در کنار لبه پرتگاه می بینیم.
وی با اشاره به اینکه سینما در برابر ادبیات کم می آورد؛ خاطرنشان کرد: ادبیات در «ربه کا» قوی تر از فیلم عمل می کند و به نوعی سینما کم می آورد. اینجا یک سوالی پیش می آید و آن اینکه آیا هیچکاک در برابر ادبیات کم می آرود یا سینما؟ این فیلم اولین فیلم آمریکایی هیچکاک است و نشان می دهد که وی از سینمای انگلیس جدا شده و رو به سینمای دیگری آورده است.
این منتقد سینما اضافه کرد: در فیلم «ربه کا » سنگینی حضور تهیه کننده ای به نام «دیوید سلزنیک» بیشتر احساس می شود ونمی توان تاثیر وی بر هیچکاک در شکل گیری این فیلم را نادیده گرفت. به نظرم سلزنیک به اندازه سه کارگردان مطرح برای سینمای جهان برای سینما کار کرده است وسینما به این تهیه کننده مدیون است. ازسویی همان گونه که گفتم برنده فصل اول ربه کا نویسنده کتاب است تا هیچکاک. اما به جرات می توانیم بگویم که هیچکاک در فیلم «روح»ادبیات راشکست می دهد و اما در «ربه کا» برنده نیست.
وی با اشاره به اینکه هیچکاک برای ساخت نسخه سینمایی ربه کا بیش از اندازه به کتاب «دافنه دوموریه» وفادار است، ابرازداشت: اقتباس سینمایی هیچکاک بیش از اندازه وفادارانه است واین خوب نیست . در صورتی که ادبیات مدیوم خاص خوداش را دارد وسینما هم باید مدیوم خاص خود را داشته باشد واصولا تبدیل یک مدیوم به مدیوم دیگر ایجاد نوعی اندیشه است.
فراستی تاکید کرد: شروع فیلم «ربه کا» هیچکاک قطعا از فیلم «همشهری کین» اورسن ولز بهتراست. ازسوی شخصیت «ماکسیم دو وینتر» و«ربه کا» هر دو تحت تاثیر نویسنده کتاب هستند و هیچکاک در فیلم این دو شخصیت را دست کاری نمی کند.زنان دراین اثر هیچکاکی نیستند وبرخلاف فیلم «سوءظن» که شخصیت های زن هیچکاکی می شوند. شخصیت «دانورس»هیچکاکی است واین زن شروع حضور زنان در آثار هیچکاک است و بنابراین هیچکاک در خلق شخصیت «دانورس» نسبت به «دافنه دوموریه»موفق تر عمل می کند. ازسوی فیلم جنگ بین گوتیک و درام است ولحن فیلم هم به شدت رئالیستی است.
وی ادامه داد: اگر همه نویسندگان دنیا هم جمع شوند در برابر هیچکاک کم می آورند . چون هیچکاک وامدار هیچ نویسنده ای نیست. معتقدم هیچکاک دروغ گوی بزرگی است . در واقع او با آثاری که ساخته به مخاطب مدام دروغ و فریب تحویل داده تا اورا تا به انتهای فیلم های اش بکشاند . چرا که اصولا جهان و سینمایی هیچکاک به سرشار از تعلیق است. تا جایی که فیلم به فیلم تعلیق به سبک فیلمسازی او تبدیل می شود . تعیلقی که بین بودن ونبودن است.
این منتقد یادآورشد: فیلم های اقتباسی هیچکاک زیاد خوب نیستند و به عنوان مثال در فیلم «پرندگان» که معتقدم زیاد هم اقتباسی نیست وی فیلمی را تحویل مخاطب می دهد که تا حدود زیادی با کتاب متفاوت است و به نوعی اثر وحشتناک اقتباسی است وخوب نیست. ازطرفی اگر مخاطب ۱۰ بار هم فیلم «پنجره روبه حیات» هیچکاک را تماشا کند باز هم مشتاق است نگاه کند . این پروه در ما هم هست وما را هم دچار شک می کند. شک نسبت به دنیای مدرنی که برخلاف آسایش ، پیشرفت و برخلاف ظاهر امنی که دارد ، دچار یک نوع آشفتگی و عدم امنیت روحی وروانی برای انسان معاصر می شود وجهان آن در نوسان است.
بنابراین گزارش «ربه کا» نام رمانی از «دافنه دوموریه» نویسنده انگلیسی است، که درسال ۱۹۳۸ منتشر شد. بسیاری از منتقدان این رمان را بهترین اثر این نویسنده می دانند. حسن شهباز برای نخستین بار این رمان را به فارسی ترجمه کرد. همچنین ترجمه تازه ای از این رمان به قلم خجسته کیهان چندی پیش از سوی نشر افق منتشر شد. فیلم «ربه کا» به کارگردانی آلفرد هیچکاک و به تهیه کنندگی دیوید سلزنیک در ۱۹۴۰ ساخته شد و جوایز اسکار بهترین فیلم و بهترین فیلمبرداری را ازآن خود ساخته است. در این فیلم بازیگرانی چون سر لارنس الیویه، جوان فانتین و جودیت اندرسون ایفای نقش می کنند.