نگاهی بر تالیفات نظری حوزه ادبیات؛
غرب مدرن وامدار اصالت متون کهن شرقی است
مقاله «متون شرقی، شیوههای غربی» نوشته دکتر محمود امیدسالار، شاهنامه پژوه و محقق زبان و ادبیات فارسی، به صورت کتابی مستقل توسط انتشارات میراث مکتوب منتشر شد.
تاريخ : دوشنبه ۲۶ دی ۱۳۹۰ ساعت ۱۴:۳۶
به گزارش هنرنیوز دکتر امیدسالار در این مقاله به بررسی شاهنامه و ابعاد ایدئولوژیک شاهنامهشناسی در مغرب زمین پرداخته است.
نگارنده مقاله حاضر، در مقدمه مقاله مختصری از تاریخ قرون وسطی و خصوصیات این دوران را ارائه کرده تا خاطرنشان سازد، مقایسه علما، شعرا و دانشمندان مسلمان که در دوران طلائی تمدن اسلامی زندگی میکردند با شخصیتهای قرون وسطای اروپا و آثار ایشان با آثاری که در اروپای بدوی آن دوران نوشته شده از نظر متدولژی ناقص و از پایه غلط است و اضافه میکند: «دوران توحش اروپائیان درست مقارن با همان دورانی بود که سرزمینهای اسلامی در ذروهی تمدن خود به سر میبردند و جامعهی مسلمانان از نظر علم، صنعت، آزاداندیشی، سواد، ادب و دیگر مظاهر تمدن به هیچروی با اروپای وحشی قرون وسطی قابل قیاس نبود.»
در ادامه نیز با استناد به «خذوا العلم من افواه الرجال» به جنبه شفاهی دانشآموزی در تمدن اسلام اشاره کرده و آن را با دوران قرون وسطی اروپا مقایسه کرده است. همچنین مقایسه مهم دیگری که در این مقاله آمده، مقایسه کتابخانههای قرون وسطی و کتابخانههای مسلمانان و فن ترجمه و تألیف کتب جدید در تمدن اسلامی است که همراه با مستندات ذکر شده است.
امید سالار پس از بیان تفاوتهای ادبی و اجتماعی اروپای غربی در قرون وسطی و تمدن اسلامی در همان دوران، به مقالهها و نظریههای مختلفی که در بررسی ادبیات کلاسیک ایران، مخصوصا شاهنامه فردوسی مطرح شدهاند پرداخته و نشان میدهد تا چه حد نظریهپردازانی چون دیک دیویس در این زمینه راهی به خطا رفتهاند.
در این قسمت از مقاله میخوانیم: «فرمایشات شرقشناسان محترم بر اساس این فرضیهی باطل بنا شده است که فردوسی یک نویسندهی قرون وسطائی بوده و به قیاس با اعمال و رفتار نویسندگان قرون وسطائی اروپا میتوان در مورد اعمال و رفتار و گفتههای فردوسی به نتایجی رسید.»
مبحث دیگر این مقاله تحلیل و تصحیح متون است و امیدسالار ضمن معرفی زومتور، از متخصصین ادب و تاریخ قرون وسطای اروپا، مینویسد: «عقاید زومتور چه درست باشند و چه نادرست، در مورد آثار ادبی قرون وسطایی، از بطن یک فرهنگ شفاهی و غیر متمدن و قرون وسطایی زاده شدهاند صادقاند، نه در مورد کتابهای ادبی تمدن اسلامی که تندنی بود اساسا کتبی و علمی.» وی همچنین در ادامه خلاصهای از آراء زومتور را در باب تصحیح متون قرون وسطیایی اروپا بیان کرده است.
در بخش نهایی مقاله به ایدئولوژی و تئوری تصحیح شاهنامه نزد غربیان پرداخته و انگیزه آنان در اختراع سابقهای برای حماسه ملی ما که به ادب قرون وسطی یا به ادب شفاهی مربوط باشد را در این میداند که ایرانیت و تشیع در این کتاب در هم ادغام شده و حمله به شاهنامه، حمله به ایران است و هم حمله تشیع، وی اضافه میکند: «نظریه ارتباط شاهنامه با بدیههسرایی شفاهی، مربوط ساختن نسخههای شاهنامه با دستنویسهای قرون وسطای اروپایی و پیشنهاد تحمیل شیوههایی که در تصحیح متون اروپایی قرون وسطی به کار میرود بر تصحیح حماسه ملی ایران، ریشه در پیشفرضهای باقیمانده از دوران استعمار و عقاید نژادپرستانه و برتریجویانهی مستشرقین غربی دارد.»
کتاب «متون شرقی، شیوههای غربی» نوشته دکتر محمود امیدسالار، شاهنامه پژوه و محقق زبان و ادبیات فارسی، با پیشگفتار اکبر ایرانی توسط انتشارات میراث مکتوب منتشر شد. کتاب حاضر در ۱۳۲ صفحه و شمارگان ۱۰۰۰ نسخه چاپ شده و با قیمت ۳۰۰۰ تومان در دسترس علاقمندان قرار دارد.