نقدی کوتاه بر تازه های نشر کودک و نوجوان؛
تخیل یا تحمیق! حرف حساب«فسقل قصه های موتوری» چیست؟
دفتر کودک و نوجوان حوزه هنری به تازگی کتاب «فسقل قصه های موتوری» را توسط انتشارات سوره مهر روانه بازار نشر کرده است.
تاريخ : پنجشنبه ۲۵ دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۹:۰۱
این کتاب نوشته فریبا کلهر و کار تصویرگری آن توسط مهدیه صفایی نیا انجام شده است.
این کتاب شامل ده داستان کوتاه با عناوین «اولی ضربه مغزی شد»، «دومی عروسی کرد»، «سومی تصادف کرد»، «چهارمی مریض شد»، «پنجمی یک آرزو داشت»، «ششمی به دیوه سواری داد»، «هفتمی عاشقانه بوق زد»، «هشتمی ته چاه بود»، «نهمی قلقله زن نبود» و «دهمی موهایش فرفری نبود» است.
نویسنده در این کتاب کوشیده است تا این داستان های کوتاه را به زبان گروه سنی «ب» نزدیک کند و کودک را در سالهای آغاز دبستان با فرهنگ موتوسواری آشنا نماید؛ به همین منظور کاراکترهای خود را در تمام این ده داستان از موتورها انتخاب کرده و برای آنها جهانی کودکانه متصور شده است.
در این کتاب به رغم تلاش نویسنده برای حفظ یکدستی زبان، مخاطب گاه با فراز و نشیب هایی در سبک و سیاق نوشتاری وی مواجه است که به خوبی جدال یکسویه نویسنده را برای رسیدن به سادگی و روانی زبان، محرز است.
در داستان نخست « اولی ضربه مغزی شد» در صفحه اول شکل داستان از زبانی فرم مند و در صفحه دوم بی بهره از تجانس زبانی است که گویی نویسنده کوشیده تا بخش پایانی داستانش را هر طور که می تواند کودکانه کند. این مسئله در داستان های دیگر هم رخ نمود دارد. از آن گذشته در داستان اول، شکل داستان بسیار غیر شکیل است، به طوریکه انگار نویسنده، مخاطب خود را نه یک کودک که او را تحمیق کرده است.
داستان دوم «دومی عروسی کرد» قدری موجه تر است و کودک را در مواجه با توالی اعداد و اتفاقات عینی قرار میدهد که به بهبود شکل داستان کمک بیشتری کرده است؛ همچنین داستان سوم «سومی تصادف کرد» نیز با برخورداری از شکل صحیح داستانی، با کودک همراه می شود و به بهترین شکل ممکن ناگفته «دیر رسیدن بهتر از هرگز نرسیدن است» را به او القا می کند.
داستان چهارم «چهارمی مریض شد» هم دچار آسیبی است که در داستان اول هم وجود دارد. نوشته ای که داستان نیست و شروع و پایان ناقصی دارد و تقریبا عناصر آن با هم پیوندی مناسب ندارند، تلاش برای برقراری ارتباط بین موتور سیکلت و موش برای تفهیم مطلبی بی نتیجه مانده است که به دلیل عدم ایجاد تشابه داستانی بین این دو، داستان شکل زیبای خود را از دست داده است.
در داستان پنجم هم تنها تعداد زیادی تصویر به کودک نشان داده می شود که پیوند داستانی ندارند، «ماه»، «موتور» و «موش» می توانستند در یک داستان زیبا و کودکانه کنار هم قرار بگیرند و یک قصه کوتاه منسجم به کودک تحویل بدهند که خالی از سرهم بندی عجولانه باشد.
داستان ششم «ششمی به دیوه سواری داد» بر خلاف داستان های قبل، از ساختار داستانی بهتری برخوردار است، قرار دادن عنصر کهن ایرانی «دیو» در کنار یک فرآیند جدید به نام «موتور سیکلت» هم پوشانی جذابی دارد که در فضای ترسیم شده در این قصه، به خوبی روایتی شیرین و کودکانه را در ذهن مخاطب مجسم می کند.
داستان هفتم هم دارای جذابیت های داستان ششم است، روایت این قصه هم قابیلت های بسیاری برای جذب کودک و کنکاش او در ماجرای یک عنکبوت و یک موتور دارد. بهره گیری از بهترین شکل ارتباط دو عنصر در این داستان و نیز شور و نشاطی که با مفهوم ازدواج و عروسی در این داستان وجود دارد، از عوامل توفیق «هفتمی عاشقانه بوق زد» است.
در داستان هشتم، به رغم اینکه سوژه داستانی بسیار بکر و نوین است اما از طرفیت های آن به خوبی استفاده نشده است، با این وجود «سرنشین دماغو» و «قورباغه جادویی» توانسته اند نقایص داستان را تا حدی روی شانه های خود حمل کنند.
«نهمی قلقله زن نبود» عنوان داستان نهم است که می توان گفت بهترین داستان کتاب «فسقل قصه های موتوری» محسوب می شود زیرا که نویسنده از پیشینه قصه «کدو قلقه زن» به نحو احسن در راستای القای مفهوم مورد نظر خود بهره جسته است؛ رعایت شکل و ساختار داستانی و نیز به کارگیزی خُرده ظرافت های یک قصه کودکانه توانسته است به «نهمی قلقه زن نبود» کمک کند تا کودک با این داستان نیمه قدیمی و نیمه جدید ارتباط بهتری پیدا کند.
داستان دهم «دهمی موهایش فرفری نبود» همانند داستان اول و با موضوعی که به آن مرتبط است پرداخته شده و نقایص داستان اول در آن دیده می شود ضمن اینکه برای پایان بندی کتاب، چندان قصه مناسبی محسوب نمی شود.
آنچه مسلم است اینکه با توجه به افزایش ضریب ذکاوت و هوش کودکان نسل نو، باید مراتب تخیل در ذهن نویسنده کودک لایه های بیشتری پیدا کند تا اینطور به نظر نیاید که نویسنده با تخیلی رو و بسیار ساده، داستان سرهم بندی کند و کودک را تحمیق نماید.
از مواردی که در برخی داستان های این مجموعه، دیده می شود به کار گیری «ه» در پایان کلماتی چون «موتوره» است که ذهن کودک را در سالهای آغازین دبستان با شکل اصولی دستور زبان که وی در ابتدای یادگیری آن است دچار چالش می کنند.
نکته قابل توجه در کتاب «فسقل قصه های موتوری» تصاویر زیبای آن است که به بهترین شکل ممکن، همه جذابیت های تصویری برای همراهی کودک با کتاب را اگرچه در حد یک تورق ساده در خود دارد.
کتاب «فسقل قصه های موتوری» نوشته فریبا کلهر و به تصویرگری مهدیه صفایی نیا برای گروه سنی «ب» از سوی انتشارات سوره مهر روانه باز نشر شده و به قیمت ۷۹۰۰ تومان قابل خریداری می باشد.
م.خ
