گفت و گو با یک هنرمند سوزن دوزی ممقان؛
کمبود مواد اولیه سوزندوزی ممقان را دچار مشکل کرده است
به گفته یک هنرمند، هیچ تلاشی برای صادرات سوزندوزی ممقان به شهرها و کشورهای دیگر نمی‌شود.
تاريخ : يکشنبه ۱۱ تير ۱۳۹۱ ساعت ۱۲:۰۱
به گزارش هنرنیوز، ساختار نقوش و هماهنگی رنگ‌های سوزندوزی ممقان شهری در ۴۲ کیلومتری تبریز ریشه در فرهنگ، هنر و طبیعت این خطه دارد تا آنجا که عروسان ممقان بدون این تحفه رنگارنگ که هنردستان زنان ممقان را به تصویر می‌کشد به خانه شوهر نمی‌روند.
این هنر ثبت میراث ناملموس شده با امکانات محدود و حتا استفاده از کاغذهای باطله برای لایه‌های زیزین آن همچنان افتان و خیزان به راه خود ادامه می‌دهد تا نشان دهد پویایی و حرکت همچنان در رگ و پی هنرمندان این منطقه جریان دارد. هر چند ثبت ملی این هنر به ماندگاری و پویایی آن کمک می‌کند اما جهت خلاقیت و نوآوری نیازمند کمک‌های دولتی است.
در تعاریف صنایع دستی آمده است :« سوزندوزی هنر آراستن سطح روئین پارچه های ساده با بهره گیری از نخهای الوان و با كمك سوزن و قلاب و در یك مورد كمك از سوزن و قلاب است و دست اندركاران آن به مدد بخیه‌های ظریفی كه بر منسوجات ساده می نشانند معمولا تلفیق زیبایی از صبر ، شكیبایی و هنر را به نمایش می گذازند.»
سوزندوزیهای ایرانی انواع گوناگونی دارند و یكی از گسترده‌ترین شاخه‌های رشته هنرهای سنتی است و به جرات باید گفت تنوع و تعددی كه در این رشته مشاهده می‌شود در هیچیك از دیگر رشته‌های صنایع دستی وجود ندارد و بی شک هنر سوزندوزی ممقان یکی از زیباترین سوزندوزی هاست
همان طور که بشر از رفع نیازهای اولیه خود و دفاع در برابر هر اتفاق بیرونی فاصله می‌گیرد نگاه ساده‌ی او به جهان تغییر کرده و سلیقه و دیدگاهش نسبت به ابزار شکل پیچیده‌تری می‌گیرد در این هنگامه هنر هم همگام با نوع محدوده جغرافیایی، تغییرات فرهنگی، مذهبی، آداب و سنن و اجتماعی، اقتصادی و ارتباطی تغییر و تکامل می‌یابد شاید از این رو است که لباس هم دیگر تنها وسیله‌ای برای پوشش بدن از سرما و گرما نیست و هنرهای متفاوتی در آن دخیل است و از جمله سوزندوزی.
سهیلا حسن‌زاده اسکویی، متولد ۱۳۴۱ از هنرمندان سوزندوزی ممقان با تاکید بر این که سوزن دوزی یکی از هنرهای سنتی آذربایجان شرقی و جز رودوزی‌های ایرانی است، می‌گوید: این هنر شاید قدمتی بیش از پنجاه سال نداشته باشد اما بیشتر
” یک پارچه cm۷۰ در۷۰ cm یک هفته زمان می‌برد تا به سوزندوزی ممقان مزین شود و قیمت تمام شده هر کیلو ابریشم وارداتی که در ایران رنگرزی می‌شود حدود ۲۰ الی ۳۰ هزار تومان است. “
زنان و دختران خانه‌دار سوزندوزی را یاد می‌گیرند. در گذشته بیشتر نوعی کلاه محلی سوزندوزی می‌شد اما حالا کاربردهای دیگری دارد، برای تهیه‌ی زیر لیوانی و زیر بشقابی، کوسن، کمربند، کفش، جلیقه و سالفت (نوعی رومیزی)، کیف از آن استفاده می‌شود.»
مواد اولیه‌ی مورد نیازسوزن دوزی نخ ابریشم رنگین و پارچه‌ی دبیت و متقال است. هنرمندان روی پارچه را با نخ ابریشم رنگی به اشکال مختلف هندسی بخیه می‌زنند و نقش‌های زیبایی را به تصویر می‌کشند.
به گفته‌ی حسن‌زاده یک پارچه cm۷۰ در۷۰ cm یک هفته زمان می‌برد تا به سوزندوزی ممقان مزین شود و قیمت تمام شده هر کیلو ابریشم وارداتی که در ایران رنگرزی می‌شود حدود ۲۰ الی ۳۰ هزار تومان است. او با تأسف کمبود مواد اولیه را مهمترین مشکل این هنر- صنعت می‌داند.
او نبود رنگبندی مناسب و کیفیت نامطلوب ابریشم و فروش فله‌ای این محصول را به همراه عدم حضور موفق در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی از دیگر مشکلات این حوزه می‌داند.
هر چند این هنرمند معتقد است گردشگران خارجی از سوزن دوزی استقبال می‌کنند اما تاکید می‌کند عملاً صادراتی به خارج از کشور وجود ندارد و دولت هم هیچ کمکی برای ایجاد بسترهای صادرات انجام نمی‌دهد و تنها گردشگران و مسافران از این سوزن دوزی‌ها استقبال می‌کنند.
او از بسته‌بندی فله‌ای به عنوان یکی از مشکلات اساسی برای صادرات یاد می‌کند و می‌گوید حتا اگر زمینه صادرات فراهم شود باز هم در حوزه بسته‌بندی مشکلات عدیده‌ای وجود دارد.
حسن زاده معتقد است با همه‌‌ی این محدودیت‌ها سوزندوزی ممقان فروش خوبی دارد و علت این امر را ترکیب بندی شاد و رنگارنگ و کاربد این نوع سوزندوزی در وسایل کاربردی عنوان می‌کند.
هر چند این هنرمند رشته سوزن دوزی از ثبت ملی شدن این هنر- صنعت در ممقان به عنوان فرصتی برای حضور در بازارهای داخلی و خارجی و آشنایی مردم سراسر ایران و حتا جهان با این هنریاد می‌کند اما از نبود برنامه‌ریزی منسجم در این حوزه گلایه دارد و می‌افزاید: «بسیاری از بازدیدکنندگان در نمایشگاه‌های سراسری از جمله نمایشگاه تهران برای نخستین بار بود که با این هنر آشنا می‌شدند، مشتاق یادگیری سوزن دوزی ممقان شده‌اند، اما امکانات مناسبی برای آموزش هدفمند در این رشته وجود ندارد. هر چند برگزاری ورک‌شاپ‌های مختلف کمک شایانی به فروش این نوع سوزن دوزی می‌کند اما در کنار آن ایجاد فرصتی برای آموزش و گسترش این هنر- صنعت مهم است. خانم‌ها بیشترین مشتریان خرید سوزندوزی ممقان هستند چرا که کاربرد فراوانی در وسایل آشپزخانه دارد، بنابراین خانم ها بیشتر از آقایان به یادگیری آن تمایل دارند.»
او ادامه می‌دهد در گذشته بیش از ۷۰ درصد بانوان ممقانی به کار سوزن دوزی مشغول بودند اما اکنون به دلیل درآمد کم و افزایش هزینه‌های تولید تعداد این هنرمندان کاهش یافته است.
