نگاهی بر تازه های نشر؛
اندیشه و آثار ساموئل بکت
کتاب «روایت ذلت»، نوشته «رونان مک‌دونالد» و ترجمه «علی‌اکبر پیش‌دستی» درآمدی است بر اندیشه و آثار ساموئل بکت که به تازگی از سوی انتشارات ققنوس روانه بازار نشر شده است.
تاريخ : دوشنبه ۱۶ مرداد ۱۳۹۱ ساعت ۱۳:۵۹
به گزارش هنرنیوز، آثار ساموئل بکت، نمایشنامه‌نویس، رمان‌نویس و شاعر نامدار ایرلندی همواره نگاه منتقدین بسیاری را متوجه خود کرده‌است.
صدها تک نگاری و هزاران مقاله در نقد و شرح آثار او به رشته تحریر درآمده و گردهمایی‌ها و همایش‌ها متعددی درباب او و آثارش در جریان بوده است. مضمامین انسان‌گرایانه، عمق و دشواری جهان بکت، هنر داستان‌گویی و نمایشنامه‌نویسی او، بداعت صوری و زیر سوال بردن ساختارهای بنیادین نمایشنامه‌نویسی و داستان، گیرایی و هاله پر رمز و راز پیرامون خودش و امتناع خود بکت از شرح و تبیین آثارش موجب توجه نقادانه بیش‌تر نیز شده است. از مهم‌ترین دلایل فراگیر بودن منتقدین بکت این است که اثار او را می‌توان از منظر هر الگو و نظامی نگریست.
رونان مک‌دونالد در «روایت ذلت» تلاش کرده تا فراز و فرودهای زندگی بکت را در کنار عوامل فرهنگی و فکری که موجب شکل‌گیری افکار هنری او شده است را بررسی کند و با تفسیر و نقد آثار مطرح بکت و نگاهی به رویکردهای سایر منتقدین راهنمای پی بردن به رمزو رموز آثار او باشد. مک‌دونالد در مقدمه کتابش می‌نویسد: «مقصود از کتاب پیش رو یاری رساندن به دانشجویان، تماشاگران نمایش و خوانندگان غیر حرفه‌ای است تا بتوانند نقادانه به بکت و آثار مهم او بیندیشند.»
به گفته مترجم «نام اصلی کتاب «مقدمه کمبریج بر ساموئل بکت» است. این اثر یکی از مجموعه آثار انتشارات نامدار کمبریج است که به قلم استادانی چیره دست نوشته می‌شوند. این مجموعه نزد اهل تحقیق و کتابخوانان حرفه‌ای مجموعه‌ای است قابل اعتماد و منبع و مرجعی درخور اعتنا محسوب می‌شود.»
ساموئل بکت همواره مدعی بود که آثارش خود بیانگر خویش اند و با دقت و وسواس خاصی از حریم خصوصی‌اش محافظت می‌کرد. او تمایل نداشت موضوع زندگینامه‌ای باشد و فرصت مصاحبه به کم‌تر کسی می‌داد. مک‌دونالد در فصل اول کتاب ضمن شاره به این موضوع، دورنمایی از سراسر زندگی و آثار بکت به دست داده و معتقد است در پژوهش آثار بکت و تبیین وقایع، شخصیت‌ها و دیگر عناصری که او خلق می‌کند، باید به منطق درونی متن توجه کرد تا اینکه به منشا اصلی آنها یعنی زندگی بکت متوسل شد. او می‌نویسد: در «تخیل بکت از تجربه‌های زندگی او اشباع شده است، حتی اگر به ندرت اشارتی مستقیم به آنها صورت گرفته باشد. در واقع، بررسی پیشنویس های
” ساموئل بکت همواره مدعی بود که آثارش خود بیانگر خویش اند و با دقت و وسواس خاصی از حریم خصوصی‌اش محافظت می‌کرد “
متعدد نمایشنامه‌های بکت مبین چیزی است که یکی از منتقدان آن را «قصد گسستن» خوانده است، یعنی: با هر بار نوشتن پیشنویسی جدید از نمایشنامه‌ای واحد، زنجیره‌های اتصال به جهان ملموس و جهان زندگی شخصی سست‌تر و سست‌تر می‌شوند. مسلما وقایع زندگی بکت در شکل آثار او مؤثر بوده‌اند اما نه آن‌چنان که لزوما بتوان جزئیات متن آثار را به آنها برگرداند.»
مک‌دونالد در فصل دوم به زمینه‌های فرهنگی و هنری بکت پرداخته و شکل‌گیری اندیشه و فراز و فرودهای افکار بکت را در مقوله‌هایی چون سنت و فرهنگ ملی، سنت‌های ادبی و فکری که بکت به هیچ یک از آنها تعلق مطلق نداشته و همچنین عواملی چون طبقه و کاست اجتماعی ، آگاهی سیاسی و ... مورد بررسی قرار داده است. درباره مطالعات بکت در این فصل می‌خوانیم: «دامنه مطالعات بکت حیرت انگیز بود. تتبع او در فلسفه، ادبیات، نمایش، هنر و موسیقی به اندازه‌ای وسعت داشت که قابل خلاصه کردن نیست. او در گستره‌ای فراخ به چهار زبان انگلیسی، فرانسه، آلمانی و ایتالیایی مطالعه می‌کرد. در میان کسانی که بر او تأثیر نهادند باید به این نام‌ها اشاره کرد: راسین، مولیر، سویفت، ساموئل جانسون (که در سال‌های پیش از شهرت، نمایشنامه ناتمامی به نام «آرزوهای انسانی» درباره او نوشت)، گوته، سینگ، پروست و جویس. در این میان شاید به خصوص از دانته آلیگیری، نویسنده ایتالیایی.خالق کمدی الهی، باید یاد کرد که بی‌گمان منبع پایدارترین افسون‌شدگی بکت بود.»
در فصل‌های سوم و چهارم کتاب، آثار بکت مورد بررسی و تفسیر قرار گرفته‌اند. اما این بررسی متوجه نمایشنامه‌هایی است که از همه بیش‌تر بر روی صحنه رفته‌اند و رمان‌هایی که از همه بیش‌تر، خصوصا در سطح آموزش عالی دوره لیسانس، خوانده و بررسی شده‌اند. مک‌دونالد در این بررسی از پرداختن به آثار اخیر بکت که دارای فرم‌های پیچیده و متن‌هایی فریبنده وخلاصه ناپذیر هستند و همچنین اشعار او سرباز زده و آنها را از میان آثاری که با بسط بیش‌تری به نقد کشیده، حذف کرده است. او دلیل اتخاذ چنین تصمیمی را سودمندتر بودن بررسی اساسی آثار دشوار بکت از نگاه سطحی به کل فعالیت ادبی شصت ساله او بیان کرده است.
فصل پنجم نیز تحت عنوان «بکت در آیینه نقد» شامل بررسی برخی از کتاب‌ها، مقالات و نشریات در باب نقد و شرح آثار بکت است. به گفته مک دونالد نقادی بکت به طور عمده در سه زبان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی صورت پذیرفته است و توجه اصلی او در این بررسی به نقد انگلیسی است که به صورت بررسی‌های کامل در دهه شصت آغاز شد.
کتاب «روایت ذلت؛ درآمدی به اندیشه و آثار ساموئل بکت» نوشته «رونان مک دونالد» و ترجمه «علی‌اکبر پیش‌دستی» که به تازگی از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است. کتاب حاضر در ۲۳۱ صفحه و شمارگان۱۶۵۰ نسخه چاپ شده و با قیمت ۵۸۰۰ تومان عرضه شده است.
