طرح «ایستگاه‌های مطالعه» را مردم تنها به قد و قامت یک قفسه باریک کتاب وسط ایستگاه های راه آهن، بیمارستان ها، فرودگاه ها و پایانه های حمل و نقل بین شهری می شناسند و اهمیت آن برایشان تنها در این حد است که برای لحظه ای کتاب را نگاه کنند، آن را ورق بزنند و دوباره سرجایش بگذارند، گاهی نیز کودکان دست دراز کنند و کتاب را بخواهند و والدین کتاب را من باب بازی کردن به کودک بدهند و بعد هم یک کتاب شلخته و پاره را در مخزن قفسه بیندازند و بروند، بی آنکه تصویر یا خاطره ای از کتاب در ذهنشان بماند.
این موضوع، مسئله مهمی است که اهمیت و ضرورت نهادینه سازی حرکت های فرهنگی را در کشور ما نشان میدهد چراکه بدون فرهنگ سازی، حرکت های فرهنگی خاموش و ناشناخته می ماند و دستاورد آن هرگز به فعلیت و قطعیت نمی رسد.
طرح «ایستگاه های مطالعه»، بالقوه آنچنان مهم است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با کتابداران و اعضای نهاد کتابخانه های عمومی کشور فرمودند: «شما کتاب هایی را که می توانید در اماکن عمومی مصرف بشود آماده کنید و یا اصلاً کاری بکنید که مردم اگر کتاب هم حمل نمی کنند بتوانند در این مکان ها کتاب بخوانند، اگر بشود این کار را راه بیاندازید و باب کنید، خدمت بزرگی کرده اید. این کار محال نیست بلکه ممکن است.»
این عبارات بیانگر آن است این طرح قابلیت های زیادی دارد که با وجود آنکه در کشورهای دیگر اجرایی و نهادینه شده است اما در کشور ما هنوز حتی یک سوم اهداف آن محقق نشده است که این موضوع بیش از هرچیز به عدم فرهنگ سازی برمیگردد؛ زیرا اگر گفته شود مردم ما در کشور مشکلات اقتصادی دارند این موضوع ایستگاه‌های مطالعه را شامل نمی شود و امانت کتاب در آنها به صورت کاملا رایگان است بنابراین عدم استقبال از این طرح تنها ناشی از عدم تبلیغات کافی است.
از دیگر سو، تعطیلی بخش خصوصی در این امر که مربوط به طرح امانی کتاب «چیترا» می شد با مشکلات متعددی که تیشه به ریشه زدن سازمان های فرهنگی همچون شهرداری به این موضوع بود سبب شد تا مردم نسبت به آنچه به عنوان قفسه های کتاب در ایستگاه ها دیده بودند بی اعتماد شوند و از حضور دائمی آنها ناامید. در حالیکه بخش خصوصی متولی کلان این موضوع نیست و سودآوری خاصی بدان معنا در این جریان نخواهد داشت اما انگار سایه دولت باید همه جا و بر همه امور فرهنگی سایه اندازد و آن را تحت تاثیر قرار دهد و همچون پیچکی بر کارهای بخش خصوصی بپیچد و گیاه ها و نهال های این بخش را بخشکاند.
هم از این روست که اگرچه نیت خیری پشت اقداماتی چون طرح «ایستگاه های مطالعه» وجود دارد اما ثمره اصلی از آن حاصل نمی شود و انگار مهندسی فرهنگی در این رابطه به شدت ضعیف است چراکه اصلا نه در معرفی طرح، نه در شکل ارائه و نه در بخش تبلیغات با رویه مناسبی مواجه نیستیم که همپوشانی دقیقی با فضای فرهنگی کشور در خصوص اینگونه طرح ها وجود داشته باشد.
طرح«ايستگاه مطالعه» يكى از برنامه هاى نهاد كتابخانه هاي عمومي كشور براى عمومى نمودن و ارتقاى سرانه مطالعه مفيد در راستاى تحقق رهنمودهاى مقام معظم رهبرى است. هر فرد مي تواند با مراجعه به اين ايستگاه، كتاب مورد علاقه خود را انتخاب و در محل ايستگاه و يا هر محل ديگرى مطالعه كرده و حداكثر پس از پانزده روز به همين ايستگاه يا هر يك از ايستگاههاي مطالعه در سراسر كشور و يا به يكى از كتابخانه هاى عمومى تحت پوشش نهاد كتابخانه هاى عمومى باز گرداند.
در قسمت پايين هر ايستگاه مطالعه، محلى براى بازگرداندن كتابهاى مطالعه شده تعبيه شده است انتظار مجريان طرح از مردم فهيم و فرهنگمدار ايران اسلامى، دقت در حفظ و نگهدارى و تحويل به موقع كتاب است. چنانچه شخصی علاقه مند به نگهدارى كتابها براى خود باشد مي تواند بابت هر جلد كتاب مبلغ دو هزار تومان به حساب ۱۲۳ به نام موسسه انتشارات كتاب نشر نزد بانك تجارت و ملى در كليه شعب كشور و يا به شماره كارت ملى ۶۰۳۷۹۹۱۱۹۹۵۱۶۵۸۸ به نام موسسه انتشارات كتاب نشر واريز نمايد.
در هفته اخیر با انتصاب افراد جدیدی در حوزه مدیریت نهاد کتابخانه های عمومی کشور و تودیع و معارفه دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور، باید دید چه رویه ای پیش روی این طرح است و امید است مدیر جدید همچون سایر مدیران فرهنگی اقدام به براندازی طرح هایی از این دست نکند.
