به گزارش هنرنیوز؛  آثار باستانی زیادی در بوکان وجود دارد که هنوز مورد کاوش باستان شناسی قرار نگرفته است. قبرستان های بزرگ که حکایت از سنت های ناشناخته و عجیب در این منطقه دارد و قلعه ها و دژهای باستانی که هنوز خاک برداری نشده اند و خانه ها و قبرهای که در دل کو ه ها کنده شده اند و غارهای که محل سکونت غارنشینانی بوده است که هنوز آثاری شگفت از خود به جای گذاشته اند. همه این ها از شگفتی های خاص بوکان است. این آثار که به باد فراموشی سپرده شده اند می تواند از جاذبه های گردشگری باشد که نه تنها گردشگران داخلی را به سوی خود جذب کند بلکه جهانگردان را نیز به سوی این منطقه سرازیر کند.
در زیر تعدادی از این آثار باستانی ماقبل تاریخ و عصر سنگی را بر می شماریم که شاید مسئولان توجه بیشتری به این مکان ها داشته باشند.

تپه باستانی قلایچی در شهرستان بوکان

بر اساس گزارش منتشر شده در زریان؛ گفته می شود بوکان هویت تاریخی خود را از قلعه باستانی قلایچی در مجاورت روستای قلایچی در هشت کیلومتری شمال شرقی بوکان می‌گیرد؛ که بازمانده یکی از مراکز بسیار مهم تمدن (ماناها) در هزاره اول پیش از میلاد مسیح در حوزه شمال غرب ایران که برخوردار از تمدن و قانون بودند؛ است. حاکمان قلعه تاریخی قلایچی معبد این قوم متمدن بودند که نزدیک به سه هزار سال پیش مدت زمانی در این ناحیه سکونت و حکم رانی کرده‌اند وآنچه از اجزای معماری این تمدن کهن در این قلعه باستانی به دست آمده با تمدن‌های مشابه و هم زمان خود از جمله حسنلو در نقده و زیویه در سقز که از نظر جغرافیایی با قلعه (قلایچی) هم حوزه‌است، قابل مقایسه و برابر دانست به گونه‌ای که آثار معماری مکشوفه از نظر مشخصات و نقشه بیش از هر چیز بیانگر یک معبد بزرگ است.





تپه قلایچی بوکان دارای یک لایه فرهنگی مربوط به مانایی ها است و تاکنون سه ساختمان از این دوره حفاری شده است. ساختمان اول در مرکز تپه واقع شده و دارای اتاقهای متعدد است که در کف و دیوار نقاشیهای گیاهه هندسی و انسانی داشته است. این ساختمان توسط کاوشگران عتیقه تخریب شده است. از ساختمان دوم بقایای سنگفرش هنوز باقی است. این ساختمان دارای واحد های مستقل بوده و در سه لایه پی سنگی داشته است. دیوارها با سنگ بزرگ ساخته شده اند و سوراخهای دیوار با سنگ های کوچک و ملات گل پر شده است. یکی از واحدهای این ساختمان تالاری ستوندار بوده که به دروازه ای با دو پله ختم میشده است.بالای تپه یک ساختمان ستوندار دیگری قرار دارد که از نظر باستان شناسان معبد بوده است. وجود معبد سه هزار ساله دربوکان نشاندهنده احتمال وجود یک شهر بزرگ مانایی در این منطقه است.

دیوارهای اتاقها اخرایی و سفید رنگ بوده اند. خشتهایی که در دیوارها استفاده شده اند ابعادی از۴۷تا۴۹ سانتیمتر و پهنای ۸تا۹ سانتیمتر داشته اند. مشهورترین قطعات تپه آجرهای لعابدار آن است که در تزیین بناها استفاده میشدند و اکثر آنها در تهران، ارومیه و ژاپن نگه داری میشوند. طبق برآورد باستان شناسان تعداد ۱۳۵۰ قطعه آجر لعابدار در این تپه به کار رفته است. همچنین محاسبات تئوری نشان میدهد که برای ساخت بناهای این تپه به ۵۰۰ کارگر نیاز بوده که در طول ۴۰۱ روز آنرا بسازند

دژ تبت

قلعه تبت در شهرستان بوکان بر روی بقایای یک تپه تاریخی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد ساخته شده است و در جنوب شرقی شهرستان بوکان قرار دارد، بر روی کوه تبت آثاری از معماری سنگی و صخره ای وجود دارد. این آثار شامل خانه ها ، قلعه سنگی با برج های نیم دایره ای توپر ، مقابر صخره ای و پله های حجاری شده است و استقرار های فرهنگی در هزار اول قبل از میلاد پارت ، ساسانی و اسلامی را شامل می شود.

بر روی این کوه دو دژ دیده می شود. دؤی از قلوه سنگ که بقایائی از دیوار و برج های آن قابل مشاهده است. دژی که بقایای حصار و برج های آن در محل به صورت بارز نمایان است. تاسیسات تدافعی قلعه مستقیما روی صخره های آهکی کوه قرار گرفته و سنگ های جبهه بیرونی آن بزرگ و تراشدار است.

تپه‌ی تبت که از آنِ هزاره‌ی نخست پیش از میلاد است، اکنون در زیر روستایی به همین نام در نزدیکی بوکان قرار دارد. آثاری هم‌چون دژی سنگی با برج‌هایی نیم‌دایره‌ای، پله‌هایی سنگی، خانه‌، آرام‌گاه‌هایی صخره‌ایی و … بر فراز کوه تبت دیده می‌شود.

دخمه فرهاد تاش

در بوکان چندین مکان باستانی به نام فرهاد تاش شناخته می شود که حدس زده می شود رویدادی تاریخی در باره این فرهاد روی داده است و هر کس از ظن خودش محل تراشیده شده ای را به فرهاد نسبت داده و آن اثر باستانی را نیز فرهاد تاش نامیده است. یکی از این مکان ها مابین دو روستای ترکاشه و اورتاکند بوکان قرار دارد اما مشهورترین مکان باستانی که به فرهاد تاش مشهور است دخمه ای است که در ۳۰ کیلومتری بوکان و بین شهرستان بوکان و شاهین و مابین دو رستای قاضی اخوی و بی بی کند قرار دارد. که گاها به نام دخمه بی بی کند نیز شناخته می شود.



این دخمه تاریخی که قدمت چندین هزار ساله دارد، در بالای کوهی قرار گرفته‌است دارای دو اتاق همچنین سوراخهایی می‌باشد که به‌عنوان پنجره از آن استفاده می‌شده‌است. ستونهای کنده شده از سنگ در قسمت جلوی دخمه می‌باشد که با ظرافت خاصی کنده‌کاری شده و به آن شکل داده شده‌است.

در داخل اتاق ها جای کنده کاری ها مشخص است . در داخل هر اتاق طاق های تعبیه شده است و محل های برای قرار دادن وسیله روشنائی و گرما زائی ساخته شده و در بعضی از این اتاق ها حتی تنور های باستانی دیده می شود.