کودکان و نوجوانان امروز به چیزهای دیگری علاقه دارند که با نسل های قبل تر مأنوس نیست، رایانه، بازیهای ریانه ای، اینترنت، پلی استیشن، اقسام تفریحات و ورزش ها و ابزار سرگرم کننده بسیار است و کودک و نوجوان را در درون حباب شیشه ای مه آلود خود محبوس کرده است.

امروزه اینترنت و فضای مجازی زندگی بخش گسترده ای از مردم را به خود مشغول داشته و در این میان کوکان و نوجوانان بسیاری نیز از این ابزار به سهولت بهره می گیرند و بخشی از زندگی خود را با آن سپری می کنند.

اما گاهی خوبست تا به گذشته های شیرین زندگی مان مراجعت کنیم و لذت های آن دوران را برای کودکان و نوجوانان امروز که این روزها با فاصله زیادی از تاریخ زندگی می کنند تداعی کنیم تا هم پیوند نوستالوژیک ذهن ما با آنها عمیق تر شود و هم آنها را با دوردست های زندگی خویش آشنا کنیم.

کودک و نوجوان امروز کتاب را همچون ما از مدرسه می شناسد و با کتاب های درسی پرورش می یابد اما پس از آن آنقدر فراغتش با ابزاری غیر از کتاب پر می شود که دیگر زمانی برای مطالعه کتاب های درسی ندارد البته در خانواده های فرهنگ دوست، کودک و نوجوان به خواندن کتاب ترغیب می شود لیکن همان بخش زمان را شاید یک کودک و نوجوان دیگر

در گیم نت به بازی رایانه ای مشغول باشد.

در گذشته ایام نوروز برای کودکان پر از شور عیدی گرفتن بود و عیدی ها جز اسکناس های تا نخورده لای قرآن شامل جوراب، روسری و چیزهایی از این دست بود که شادمانی چنین عیدهایی با کل داشته های یک کودک در زندگی اش برابری می کرد، امروز اما مسائل اقتصادی روز سبب شده تا کودک و نوجوان از همان سن پایین به آینده اقتصادی و اندوخته مالی بیندیشد و برای عیدی هایش حساب کتاب خرید گوشی تلفن همراه، لب تاپ و چیزهایی از این دست را داشته باشد.

در چنین شرایطی وقتی قدرت خرید مردم پایین است و عیدی های امروز برای خرید حتی اشیاء کوچک کفایت نمی کند بهتر آن است تا بزرگ تر ها رویه بهتری در پیش گیرند تا هم به نفع فرهنگ ملی و درونی سازی آن در ذهن و ضمیر کودک و نوجوان کاری کرده باشند و هم توقعات غیر ارزشی را در گرفتن عیدی کنار بگذارند.

کتاب به عنوان مهمترین رکن فرهنگی در هر جامعه به فراخور شرایط موجود مورد استفاده قرار می گیرد، خرید کتاب تقریبا  همیشه بی هیچ بهانه و مناسبتی انجام شدنی است و هدیه دادن و گرفتن آن همواره دلچسب است.

در ایام نوروز که خود مناسبتی فرهنگی با سنت های دیرین ملت ماست خوب است تا در راستای ترویج فرهنگ به یکدیگر کتاب عیدی بدهیم اما این مسئله را نخست از کودکان و نوجوانان بیاغازیم که شخصیت و منش فرهنگی شان نوپا و در حال شکل گیری است و نهالی را ماننده اند که می توان در آینده از آنها ثمره تعالی تفکر برچید.

برای عیدی دادن کتاب به کودکان و نوجوانان باید برنامه ریزی شده و صحیح عمل کرد، بهتر است تا انتخاب کتاب های عیدی مناسب شناخت ما از کودک و نوجوان اطرافمان باشد در غیر این صورت کتاب هایی را عیدی بدهیم که مناسب سن و سال آنها باشد، برخی گمان می کنند باید کتابی هدیه بدهند که کودک ونوجوان در آینده بتواند از آنها استفاده کند اما بهتر است انتخاب کتاب مناسب شرایط فعلی سن کودک ونوجوان باشد تا در او ایجاد رغبت کند، وانگهی بهترین تصاویر ذهن کودک و نوجوان با کتاب هایی که می خواند ماندنی می شود پس بهتر است برای این عیدی خوب، بهترین کتاب ها را در قالب مناسبترین آنها انتخاب کنیم.

برای کتاب هایی که عیدی می دهیم بسته بندی مناسبی تدارک ببینیم که از همان لحظه اول جلب توجه کند و اشتیاق کودک و نوجوان را برای گرفتن این عیدی یا هدیه دوچندان کند، در صفحه دوم کتاب عبارت مناسبی بنویسیم که زیبا، آموزنده و مناسب سن او باشد زیرا این گونه عبارات برای همیشه در ذهن کودک و نوجوان باقی می ماند.

برای کودکان علاوه بر در نظر گرفتن محتوا کتاب های کم حجم، سبک و ترجیحا با رنگ آمیزی زیبا  انتخاب کنیم و نوجوان را با کتابی که قطور، بزرگ و سخت فهم است آزرده نکنیم.

کودک و نوجوانی را که  نوروزامسال میهمان خانه هایمان می شود، در دیدارهای بعد و یا نوروز سال آینده درباره کتابی که به او هدیه دادیه ایم مخاطب قرار داده و نظرش را راجع به کتاب جویا شویم زیرا پیگری ما خود به خود توجه به کتاب را از صرف عیدی بودن به ارزش معنوی آن رهنمون می شود، البته این مسئله نباید با تذکر اینکه «کتاب را خوانده ای یا نه» همراه باشد بلکه باید آغاز سخن با نظر ما به صورت بی طرفانه درباره کتاب همراه باشد تا او به سهولت بتواند درباره کتاب نظردهی کند، این امر می تواند نخستین گام های مباحثه و نقد یک کتاب برای کودک و نوجوان باشد.

سنت های نیکوی نوروز را با کارهای فرهنگی بیامیزیم.



مریم خاکیان