نگاهی به تورهای حج و زیارت
آژانس‌ها تنها مسولیت ثبت نام مسافران عربستان را برعهده دارند
یک تورگردان گفت: ما باید یکسری آژانس‌هایی داشته باشیم که به صورت تخصصی کار زیارتی انجام دهند زیرا امور زیارتی باید در چارچوب مناسک زیارتی باشد ولی چون زمینه و بستر مناسب ایجاد نشده است و تعریف درستی ارایه نکرده ایم دچار اشکال شده‌ایم
تاريخ : شنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۱ ساعت ۰۵:۰۶
به گزارش هنرنیوز، بر اساس قانون تنها دفاتر خدمات مسافرتی و هوایی قادر به ارایه تورهای زیارتی هستند که از سوی سازمان حج و زیارت مجوز بند «پ» را دریافت کرده باشند اما این مجوز همچون مجوز بند «ب » که توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به آژانس‌ها اعطا می‌شود اختیار عقد قرارداد با بخشهای گردشگری دیگر کشورها را به آژانس‌ها نمی‌دهد و فعالیت دفاتر مسافرتی که در زمینه تورهای زیارتی مشغول به کار هستند محدود به ثبت نام زایران و دریافت سهمی از این بابت از سوی سازمان حج و زیارت است. بنابراین سازمان حج و زیارت تمام کارهای مربوط به انعقاد قرارداد با هتل‌های عربستان و رزرو پروازهای انجام شده به سوی این کشور را انجام می‌دهد با این تفسیر بخشی از وظایف هر دفتر خدمات مسافرتی و هوایی به عنوان بخش خصوصی در ارایه خدماتی مانند هتل و وسیله حمل و نقل از این بخش به نوعی سلب شده است.
گلدوست یکی از مدیران دفاتر خدمات مسافرتی و هوایی در مورد درخواست مطرح شده از سوی بخش خصوصی برای مشارکت بیشتر در تورهای زیارتی عربستان گفت :«در یکی از همایش‌ها یکی از نماینده مجلس به این نکته اشاره کرد که باید تعامل بیشتری میان سازمان حج و زیارت و آژانس‌ها برای اعزام تور صورت گیرد که ما نیز در پاسخ گفتیم سال‌هاست این مسئله را پیگیری می‌کنیم و به دنبال آن از ریس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وقت که در همایش حضور داشت در خواست کردیم اعزام تورهای عربستان به بخش خصوصی واگذار شود.»
او سپس به خلاصه‌ای از شرح نحوه همکاری آژانس‌ها با سازمان حج و زیارت پرداخت و گفت:«از سال ۱۳۷۹ اعلام شد آژانس هایی که به عربستان تور اعزام می‌کنند مدارک خود را به سازمان حج و زیارت تحویل دهند و مدیران حج خود را معرفی کنند و از آن به بعد آژانس‌هایی که قصد داشتند در این زمینه فعالیت کنند باید با سازمان حج و زیارت همکاری می‌کردند اما سازمان حج و زیارت شرکتی متشکل از یک سری آژانس تحت پوشش خود تشکیل داده است و تمام مقررات خود را به آنها صادر می‌کند و سهمیه این تورها را نیز در روزنامه میان آژانس‌هایی که با سازمان مربوطه کار می‌کنند .پخش می‌کرد. مسافران هم از طریق این آژانس‌ها در تورها ثبت نام می‌کنند و دفاتر مسافرتی پرونده زایران را به سازمان حج و زیارت می‌دهند. »
گلدوست در مورد مشارکت بخش خصوصی ابزار داشت:« در واقع آژانس‌ها تنها مسولیت ثبت نام مسافران عربستان را برعهده دارند و بقیه کارها مانند قرار داد هتل هواپیما، غذا اتوبوس و... با سازمان حج و زیارت است. در نتیجه بخش خصوصی نقش جدی و تعیین کننده‌ای در این موضوع ندارد .»
ابراهیم پور فرج – رئیس هیئت مدیره جامعه تورگردانان کشور- نیز مشارکت پخش خوصی در اعزام تور به عربستان را اینگونه تشریح کرد: «مسله همکاری آژانس در اعزام زایر به حج سال‌های سال است که مورد بحث میان بخش خصوصی و دولت است. در سال ۱۳۸۱ که ریس هیت مدیره انجمن صنفی آژانس داران بودم با آقای رضایی (ریس وقت سازمان حج و زیارت ) نشستهایی درباره حل این مسئله برگزار کردیم و در دوره‌های بعد نیز جلسات مشابهی میان بخش خصوصی و سازمان حج و زیارت ادامه پیدا کرد. همیشه سازمان حج و زیارت یک نگرانی در مورد اعزام زایر به حج دارد که ممکن است انتظارات مورد نظر در این موضوع از سوی بخش خصوصی کاملا برآورده نشود زیرا حج یک امر معنوی است و شاید آنها استدلال می‌کنند که بخش خصوصی به جنبه اقتصادی قضیه بیشتر چشم دارد. »
او در توضیح بیشتر این مطلب افزود :«اما این نگرانی تنها مختص سازمان حج و زیارت است نه بخش خصوصی. این نگرانی در عمل هنوز به یقین تبدیل نشده و تنها به عنوان یک دغدغه باقی مانده است .
از سوی دیگر بخش خصوصی اعتقاد دارد که موظف است رضایت مهمانان و زایران خود را جلب کند تا بتواند به فعالیت ادامه دهد . پس تلاش می‌کند این کار را به نحو احسن انجام دهد. »
پور فرج سپس به تدوین استاندارهایی از سوی سازمان حج و زیارت اشاره کرد:« سازمان حج و زیارت باید سرویس و خدماتی را برای تورهایی زیارتی تعریف کند و بگوید برای حج باید چنین استاندارهایی از سوی بخش خصوصی رعایت شود و همانطور که در حال حاضر هم کاروان‌ها بر اساس درجه تقسیم‌بندی شده‌اند در مورد آژانس‌ها نیز می‌تواند این کار صورت بگیرد و استانداردهایی تعریف شود تا به جای اینکه این همه نیروی انسانی در یک سازمان دولتی به خدمت گرفته شوند گروه‌های حرفه‌ای و متخصص بخش خصوصی وارد کار شوند و سازمان حج و زیارت به عنوان ناظر بر عملکرد آنها به کار خود ادامه دهد .»
او در مورد نظارت سازمان حج و زیارت بر عملکرد آژانس‌ها توضیح داد:«سازمان حج و زیارت مانند سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌تواند ناظر به ارایه سرویس‌دهی بخش خصوصی باشد و هر شرکتی که توانایی اجرایی نداشت کنار گذاشته شود و تا مادام که آژانس‌ها سرویس و خدمات مناسب را ارایه می‌کنند سازمان حج و زیارت حق اعتراض نداشته باشد. سازمان حج و زیارت هم برای اطمینان از رعایت استاندارهای خود می‌تواند یک نماینده حرفه‌ای و متخصص همچون یک روحانی در آژانس‌ها قرار دهد. همانطور که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای اطمینان از رعایت ضوابط خود به کارگیری نماینده‌ای با نام مدیر فنی را در دفاتر خدمات مسافرتی مصوب کرده است.»
پور فرج با بیان اینکه با چنین اقدامی حجم تبادل ارتباط میان بخش خصوصی عربستان و ایران بیشتر می‌شوند زیرا تا به حال گفتگو میان دولتها به صورت رسمی بوده است، ادامه داد :« یک نگرانی سازمان حج و زیارت از سپردن این وظیفه به بخش خصوصی این است که شاید آژانس‌ها پول بیشتری از زایر دریافت کنند ولی زمانیکه استانداردهای خدمات قیمت تمام شده و یک سود مشخص تدوین آژانس پول بیشتری از زایر دریافت کنند ولی زمانیکه استانداردهای خدمات، قیمت تمام شده و یک سود مشخص تدوین شود آژانس موظف است براساس آن عمل کند .»
او با ارایه این پیشنهاد‌ها به عدم تمایل سازمان حج و زیارت برای مشارکت بیشتری بخش خصوصی اشاره کرد و افزود:« به نظر من سازمان حج و زیارت در پی حل مشکل نیست و قصد واگذاری این موضوع را به بخش خصوصی ندارد. سازمان حج و زیارت تعدادی آژانس را با خود مرتبط کرده و با یک مبلغ بسیار کم آژانس‌ها را در اختیار خود گرفته است. در غیر این صورت قدرت و تجربه بخش خصوصی در این زمینه بسیار بالا است و به راحتی می‌تواند از عهده این کار برآید. در حالیکه با این روش سنگینی کار ثبت نام و فشار روانی آن بر دوش بخش خصوصی است اما منافع به سازمان حج و زیارت می‌رود.»
پور فرج تصریح کرد :«من به عنوان ریس جامعه تورگردانان که تنها در زمینه تورهای ورودی فعالیت می‌کنم و اعزام تور به عربستان هیچ سودی برای نفع شخصی من نخواهد داشت، اعتقاد دارم در حال حاضر سازمان حج و زیارت به بخش خصوصی اعتماد نمی‌کند و همکاری لازم را انجام نمی‌دهد .»
هوشنگ غفار پور از دیگر مدیران دفاتر خدمات مسافرتی و هواپیمایی مشکل اصلی را نبود تعریف درست در این حوزه دانست: «ما نه تفکیک شده کار می کنیم نه اینکه از کار خود تعریف درستی ارایه می‌کنیم. موضوع حج و زیارت در دنیا تعریف خاص خود را دارد .حتی در کشور‌های دیگر که بخشی از توسعه را گذرانده‌اند، حج در دست آژانس‌های خاصی است. هنگامی که در دنیا صحبت از تورهای خروجی است گروهی خاص با تخصص ویژه ای این کار را انجام می‌دهند اما در ایران یک عده همیشه می‌خواهند در همه موضوعات فعال باشند.»
او سپس به ذکر مثالی پرداخت :«در تبلیغاتی که در روزنامه منتشر می‌شوند می‌بینیم یک آژانس برای تورهای دبی خود تبلیغ کرده است اما در معرفی شرکت گفته است آژانس منتخب سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در تورهای داخلی. خوب باز هم در زمینه تورهای خروجی مانند دبی فعالیت می‌کند. متاسفانه ما تعریف درستی از کارمان نداریم .هر چند که الان هم تورهای زیارتی درست اداره نمی‌شوند. به عنوان مثال کسی که فروشنده لوازم منزل است کاروان حج عمره هم دارد .»
غفارپور خواستار تخصصی شدن تورهای زیارتی شد و تصریح کرد: «ما باید یکسری آژانس‌هایی داشته باشیم که به صورت تخصصی کار زیارتی انجام دهند زیرا امور زیارتی باید در چارچوب مناسک زیارتی باشد ولی چون زمینه و بستر مناسب ایجاد نشده است و تعریف درستی ارایه نکرده ایم دچار اشکال شده‌ایم. آژانس‌های زیارتی باید ویژگی خود را داشته باشند و آنقدر ایجاد کار و بسترسازی کنیم تا انگیزه‌ای برای فعالیت زیارتی ایجاد شود .
۳۰ تا۴۰ درصد آژانس‌های ما استاندارهای مناسب را دارند. در حوزه زیارتی هم باید به سمت استاندارهای پیش برویم .»
او همچنین در مورد بستر لازم برای تورهای زیارتی گفت:« حدود هزاران نفر سالیانه برای حج و تمتع و هزاران نفر هم برای حج عمره ثبت نام می‌کنند که اگر زایران عتبات عالیه را به آنها اصافه کنیم روی هم رفته بالغ بر سه و نیم میلیون مسافر می‌شوند و آژانس می‌تواند امور مسافرتی آنها را برعهده بگیرند. در حالیکه الان تورهای زیارتی ما به چند تور در سال محدود شده است.»
