مجید پهلوان از عکاسانی است که همه نوع عکاسی از عکاسی خبری، حوادث، اجتماعی و طبیعت را تجربه کرده است او حتی برای گرفتن عکس‌های اجتماعی و عکس گرفتن از اولین مراسم ارتحال حضرت امام (ره) از سوی نیروهای امنیتی نیز دستگیر شده است. او هم اکنون در حال مطالعه بر روی «عکاسی میکروسکوپی» است تا بتواند عکاسی در این حرفه را به شکل اصولی و حرفه‌ای به نمایش بگذارد. خبرنگار هنرنیوز با «مجید پهلوان» عکاسی که هم اکنون قریب دو دهه است در این حرفه فعالیت می‌کند گفتگویی را در محل برگزاری نمایشگاه عکس او که چندی پیش در «خانه عکس یوسف آباد» برگزار شده بود انجام داده است که اینک می‌خوانید:

از چه سالی وارد حرفه عکاسی شدید؟

من از سال ۶۷ وارد حرفه عکاسی شدم اما از سال ۷۰ به صورت حرفه‌ای این کار را دنبال کردم.

حوزه تخصصی شما چه حوزه‌ای است؟

حوزه تخصصی که من در عکاسی کار می‌کنم عکاسی صنعتی است. اما در حوزه‌های دیگر هم، کم و بیش نیز فعال بودم. چرا که معمولا سعی می‌کنم خودم را فقط در یک بخش محدود نکنم و بخش‌های دیگر را هم تجربه کنم. به همین جهت در حوزه‌های اجتماعی و خبری عکاسی کردم .مثلا به هنگام بروز زلزله رودبار یا سیلی که در مازندران قبلا رخ داده بود. عکاسی کردم. یا در حوزه اجتماعی و حوادث هم عکاسی کردم. البته این حوزه‌ها به نوعی، هم برای عکاس سخت‌تر است و هم در عین حال، جذاب است. من حوزه حوادث را در بخش‌های اجتماعی یا خبری پوشش می‌دادم و سعی می‌کردم آن حوادثی را که در شهر اتفاق می‌افتاد را با عکاس‌هایم به نمایش بگذارم. اما در حوزه اجتماعی، واقعا دوربین رو دوش در میان مردم کوچه وخیابان می‌گشتم و هر حادثه یا موضوع جالبی را که در شهر می‌دیدم عکاسی می‌کردم. گاهی اوقات هم به دلیل اینکه یا دوربینم همراهم نبود و اینکه در دست تعمیر بود از اینکه موضوع یا حادثه‌ای را از دست داده بودم خیلی حرص می‌خوردم.




عکاسی در سطح شهر، سختی‌های خاص خودش را دارد کمی از این سختی‌ها بگوئید؟

من هنگام عکاسی در سطح شهر، بار‌ها و بار‌ها از سوی نیروی انتظامی بازداشت شدم. اما با توضیحاتی که می‌دادم آزاد می‌شدم. اما آن موقعی که دوربین‌ها دیجیتال نبود و از فیلم‌های نگاتیو استفاده می‌کردیم. فیلم‌هایم را می‌گرفتند و حتی دوربینم را هم نگه می‌داشتند اما بلاخره ختم به خیر می‌شد. یادم می‌آید که هنگام اولین سالگرد فوت حضرت امام (ره) درسال ۶۹ هنگامی که مشغول عکاسی از این مراسم بودم. نیروهای امنیتی به چند نفر مشکوک شدند از جمله من و ما‌ها را گرفتند. البته من آن موقع نامه‌ای ازانجمن سینمای جوان برای عکاسی کردن از این مراسم در اختیار داشتم که به آنان نشان دادم اما باز هم یک شب بازداشت شدم! و فیلم‌های من را از داخل دوربین بیرون کشیدند. اگر چه روز بعد آزاد شدم. اما فایده‌ای نداشت چون فیلم‌های من را گرفته بودند.

هم اکنون در چه رشته‌ای از عکاسی فعالیت می‌کنید؟

در حال حاضر در حوزه طبیعت عکاسی می‌کنم. اما خیلی دوست دارم خبری عکاسی کنم. از سوی دیگر، دوست دارم در آینده – یک سال آینده – «عکاسی میکروسکوپی» را تجربه کنم

کمی در مورد این نوع عکاسی توضیح می‌دهید؟

«عکاسی میکروسکوپی» یعنی اینکه ببینم هنگامی که یک شیئی را با میکروسکوپ نگاه می‌کنیم به چه شکلی دیده می شو د. یک نوع تکنیک جدید است. شاید اکثر مردم ندانند که مثلا یک شیئی مثل زمرد در زیر میکروسکوپ به چه شکلی دیده می‌شود. اما هنگامی که زمرد را با میکروسکوپ می‌بینید اصلا فکر نمی‌کنید در حال نگاه کردن به زمرد هستید. بلکه چنین تصور می‌شود که یک مهندس، با دقت و زیبایی، چندین لوزی را با رنگهای متفاوت و زیبا کنار هم چیده است. لذا من می‌خواهم با این نوع عکاسی، برای آن مردمی که دسترسی به میکروسکوپ ندارند ابعاد جدیدتری از عکاسی را به مخاطب نشان دهم.




آیا این نوع عکاسی نیازمند به تجهیزات بیشتر از معمول است؟

صد در صد. این نوع عکاسی نیازمند تجهیزات حرفه‌ای‌تر و جدید‌تر برای عکاس است. من درحال حاضر مشغول تحقیق بر روی این نوع عکاسی هستم تا ببینم که چگونه می‌توانم با این تکنیک، بهتر عکاسی کنم.

عکاسی میکروسکوپی آیا هم اکنون در کشور ما مرسوم است؟

نخیر. این نوع عکاسی هنوز در کشور ما باب نشده است. این درحالی است که عکاسی میکروسکوپی می‌تواند کاربردهای علمی برای دانشگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها داشته باشد. همچنین این نوع عکاسی می‌تواند برای دانشجویان رشته پزشکی کاربردهای مفیدی به همراه داشته باشد. این نوع عکاسی در خارج از کشور به صورت فوق العاده حرفه‌ای در حال انجام است و هم اکنون بیشتر عکس‌هایی که ما در این زمینه در کشور داریم. بیشتر نمونه‌های خارجی است.

شما گفتید که عکاسی طبیعت هم انجام دادید. هم اکنون هم در نمایشگاهی که گذاشتید عکس های شما در حوزه طبیعت رونمایی شده است. اگر چه عکاسی طبیعت بیشتر در کسانی که عکاسی می‌کنند – بیشتر مردم عادی – مرسوم است. اما به عنوان یک فرد حرفه‌ای برای گرفتن عکاسی از طبیعت چه توصیه‌ای به مردم و علاقه مندان به عکاسی طبیعت دارید؟

به نظرمن عکاس به هنگام عکاسی کردن در هر حوزه‌ای بخصوص طبیعت باید به سراغ زاویه‌ای برود که از چشم خیلی‌ها پنهان مانده باشد. ضمن اینکه وقتی یک عکاس وارد طبیعت می‌شود تا عکاسی کند. لازم است قبل از عکاسی؛ حتما در ذهن خودش، سوژه را پرورش و پرداخت کند و هنگامی که به نگاه کلی در مورد آن سوژه رسید آنگاه شا‌تر بزند. من خودم اینگونه عمل می‌کنم. یعنی من هنگامی که وارد طبیعت برای عکاسی می‌شوم. اول عکاسی نمی‌کنم. گاهی اوقات ممکن است ساعت‌ها بنشینم و راجع به عکسی که می‌خواهم بگیرم فکر کنم تا ببینم چگونه می‌شود این سوژه را بهتر عکاسی کرد. سعی می‌کنم زوایای مختلف سوژه را پیدا کنم. حتی اگر قرار است از یک کوه عکسی کنم. تا جایی که ممکن است دور تا دور کوه را می‌گردم تا بهترین زاویه دوربین را پیدا کنم و آنگاه شروع به عکاسی می‌کنم. عکاس نباید به اولین زاویه قانع باشد. باید بهترین زاویه را پیدا کند. موضوع دیگر در مورد عکاسی از طبیعت این است چون در عکاسی از طیبعت، سوژه شما همچون سوژه حوادث یا خبری نیست که بلافاصله از بین برود. لذا شما فرصت بیشتری دارید که با دقت و فکر بیشتری؛ زاویه مورد نظر خودتان را پیدا کنید.




هم اکنون تجهیزات عکاسی در ایران نسبت به کشورهای دیگر چگونه است؟

خوشبختانه تجهیزات روز عکاسی ما با دنیا برابری می‌کند. اگر چه ممکن است برای تهیه برخی از تجهیزات جانبی عکاسی، ما دچار مشکل باشیم یا اینکه آنان را گران‌تر از کشورهای دیگر خریداری کنیم یا اینکه این تجهیزات قدری دیر‌تر وارد ایران شوند اما در کل، تجهیزات ما از دنیا عقب نیست.

در تکنیک چطور؟

در تکنیک عکاسی هم، ما عکاسان حاذقی داریم که به تکنیک‌های روز دنیا مسلط هستند. حالا ممکن است خارجی‌ها در برخی از تکنیک‌ها نسبت به ما برتری داشته باشند که آن هم یک امر طبیعی باشد. اما ما در عکاسی حرفی برای گفتن در دنیا داریم و مصداق آن، جوایزی است که عکاسان ایرانی معمولا از جشنواره‌های خارجی هر ساله کسب می‌کنند. بنابراین دنیا نمی‌تواند عکاسان ایرانی را دست کم بگیرد.




شما تاکنون از جشنواره‌های داخلی یا خارجی جوایزی را کسب کردید؟

من به عنوان عکاس در جشنواره‌های زیاد داخلی مثل جشنواره عکس سینما جوان یا جشنواره فیلم وحدت و جشنواره کودک حضور داشتم یا در نمایشگاه‌های عکس تئا‌تر در تئا‌تر شهر و جاهای دیگر هم حضور داشتم که گاهی اوقات نیز عکس‌های من توانستند جوایزی را کسب کنند.

در مورد نمایشگاه عکسی که هم اکنون برگزار کردید توضیحی می‌دهید؟

این یک نمایشگاه تخصصی عکس از طبیعت است که من به همراه یکی از دوستانم در نگارخانه «خانه عکس یوسف آباد» برگزار کردیم که خوشبختانه علاقه مندان زیادی به این نمایشگاه آمدند و در مورد عکاسی گفتگوهای مفیدی با همدیگر داشتیم.

به عنوان یک عکاس حرفه‌ای، در حال حاضر وضعیت عکاسی در ایران را چگونه می‌بینید؟

خوشبختانه الان خیلی باب شده که عکاسان سعی می‌کنند از یک زاویه نوتری به سوژه نگاه کنند که این کارِ خوبی است چرا که از تکراری بودن سوژه‌ها فاصله گرفته می‌شود. اما ما باید این را بپذیریم به دلیل اینکه عکاسی به لحاظ مالی جوابگوی نیازهای زندگی فرد نیست. خیلی از عکاسان در کنار کار عکاسی، شغل دیگری را هم دارند و به همین دلیل، نگاه عکاسان به سوژه‌ها، قدری ضعیف‌تر شده چون انگیزه کارکردن به صورت تخصصی برایشان کاهش پیدا کرده که صد در صد این نگاه در عکس‌هایشان هم دیده خواهد شد. اما با این وجود می‌توان به جرات گفت که نوآوری در عکاس‌ها برای خلق سوژه‌های نو و جذاب همچنان وجود دارد که جای امیدواری است.

گفتگو از : مجید معافی