به گزارش هنرنیوز؛استان کرمانشاه یکی از مهمترین مناطق در لبه غربی قلات ایران است که به واسطه شرایط زیست محیطی و ساختار ژئوپلتیکی در طی ادوار مختلف فرهنگی توسط گروههای انسانی مورد توجه و سکونت بوده است. بسیاری از آثار و یادمان های تاریخی- فرهنگی که نشان و آیت ملت ایران به شمار می روند در این سرزمین پهناور ایجاد شده اند. این میراث کهن که از سوی نیاکانمان به یادگار مانده اند، به دلیل سوء مدیریت و عدم آگاهی مدیرانی که بر امر تصدی گری این نهاد فرهنگی تکیه زده اند، سال ها است که در معرض تخریب و نابودی قرار گرفته اند. بی شک عدم خود آگاهی تاریخی بدترین بیماری است که می تواند، هویت یک ملت را بر باد بدهد. در واقع میراث فرهنگی به آثار مادي و معنوي به جامانده از گذشته گفته مي‌شود؛ كه بر هويت فرهنگي يك جامعه انساني دلالت دارد و انسان تنها موجودی است که سازنده و دارندۀ تاریخ و بهره مند از اندیشۀ آگاهی تاریخی است. تخریب آن، تخریب خود آدمی و صیانت از آن صیانت از نحوۀ بودن حضور انسان در جهان فرهنگی است.




آثار تاریخی - فرهنگی استان کرمانشاه چند سالی است که در معرض تخریب و نابودی قرار گرفته اند و در این راستا از سوی مسئوولان کشوری و استانی جهت جلوگیری از روند این تخریب ها و نابودی ها به طور جدی  اقدامی صورت نگرفته است و همواره این روند تخریب ها ادامه داشته و روز به روز بر گسترش آنها افزوده می شود.




براساس آمار منتشر شده از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه، بیش از چهار هزار اثر باستانی در این استان شناسایی شده است و از این مجموعه تعداد دو هزار آنها ( اثر) در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. در چنین شرایطی از یک سو باید از این آثار حفاظت و نگهداری شود و از سوی دیگر با یک برنامه مدون به بهترین نحوه ممکن از آنها بهره وری اقتصادی کرد.

از این رو طبعاً هر شخصی نمی تواند بر تصدی گری این نهاد فرهنگی تکیه بزند؛ مگر آنکه دارای دانش کافی و تخصص لازم و آشنا با میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد و به بیانی دیگر چارچوب و استخوان بندی این نهاد فرهنگی را خوب بشناسد. متاسفانه از بخت بد آثار تاریخی - فرهنگی استان کرمانشاه بیشتر افرادی که فاقد تخصص و یا دارای دانش نسبی بوده اند و نتوانسته اند اهمیت میراث فرهنگی و جایگاه ارزشی آن را درک کنند، بر پست مدیریتی این نهاد فرهنگی تکیه زده اند.




در واقع یکی از اصلی ترین عوامل اوضاع ناخوش احوال میراث فرهنگی استان کرمانشاه، ناتوانی  مدیران این اداره کل در طی سنوات گذشته بوده است. اسناد و مدارک موجود به خوبی نشان می دهند که افراد غیر متخصص و بدون آگاهی تاریخی - فرهنگی نمی توانند در این اداره کل به امر مدیریت بپردازند.

افزون بر این؛ مرور بر رویدادهای گذشته همواره رهگشاست. اما وضع میراث کرمانشاه در این سال ها به گونه ای بوده است که جبراً نیازمند مرور گذشته ایم تا بتوانیم درک درستی را از آنچه بر سر این میراث فرهنگی آمده است را مورد ارزیابی قرار دهیم.





تخریب معدن سنگ رستم آباد کنگاور متعلق به دوره اشکانی - ساسانی، انجام غیر کارشناسانه عملیات ساماندهی تاق بستان با بیل های مکانیکی که بلای جان این یادمان تاریخی فرهنگی شد، غارت محوطه دستک علیا و تخریب تابوت سنگی و به غارت رفتن اشیاء احتمالی آن، تخریب محوطه ی چغا عرب در استان گیلان غرب، واگذاری عرصه و حریم تپه موسایی روانسر مرکز احتمالی ایالت آشوری نیکور، واگذاری حریم مصوب شهر باستانی پَلوم موسم به تپه جغا گاوانه اسلام آباد و تبدیل کردن بخشی از آن به بازرا و پارکینگ، حفاری های گسترده در محوطه های باستانی در منطقه ریجاب، تعرض به حریم محوطه پارتی پایگاه پژوهشی و جهانی بیستون از سوی شهرداری بیستون و به غارت رفتن ۲۸ قلم شی باستانی متعلق به دوره اشکانی- ساسانی و اسلامی از موزه باستان شناسی و مردم شناسی کنگاور ، تنها بخشی از تخریب ها و بی توجهی  اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در قبال حراست و صیانت از آثار تاریخی - فرهنگی این استان پهناور در طول سالیان گذشته بوده است.




نکته جالب این است که مکان های تخریب شده در بافتار و ساختارهای شهری قرار داشته اند و اینچنین مورد دستبرد و نابودی قرار گرفته اند!. این در حالی است که در این استان بیش از چهار هزار اثر باستانی شناسایی و به دلیل عدم گزارش یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی هیچ گونه اطلاعی از چگونگی وضعیت حفاظتی آنها در دست نیست.

همگان خوب به خاطر دارند زمانی که موزه کنگاور به سرقت رفت مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در ابتدا مسئله سرقت را انکار کرد و در نهایت پس از پذیرش سرقت از این موزه، بیان داشت که این اشیاء بی ارزش بوده است. و با بیان این مطلب تعجب همگان را برانگیخت که چگونه ممکن است، مدیر یک نهاد فرهنگی یافته های باستان شناسی به دست آمده از یک مکان باستانی را که نشانگر تاریخ و فرهنگ ملت ایران است، این چنین خطاب  کند!؟.

حال باید از خود پرسید بر ما ملت ایران چه گذشته است که این چنین سنت دیرینه و حسنه نیاکان خود را به باد فراموشی سپرده ایم. این در حالی است که باستان شناسان با کاویدن لایه های خاک در جستجوی قطعه شکسته سفالی هستند که بتوانند با مطالعه و پژوهش آن، گوشه ای از تاریخ تاریک و مبهم یک قوم و ملت را از درون آن استخراج کنند. پس چرا با بی ارزش جلوه دادن آثار تاریخی و اشیاء فرهنگی به سرقت رفته سعی در توجیه عملکرد ضعیف برخی از مسوولان ذی ربط در این موضوع داریم؟!


آنان که می دانند که می دانند، اما آنان که نمی دانند باید بدانند که استان کرمانشاه جزء معدود مناطقی است که هر شهر و دیار آن یک یادمان تاریخی – فرهنگی را به عنوان نماد و سمبل که نشانگر غنای فرهنگی مردمان آن است در درون خود جای داده است. اما متاسفانه با توجه به این غنای فرهنگی در این استان به علت مشکلات مدیریتی در تمامی سطوح اداره کل میراث فرهنگی تا به امروز تنها یک اثر باستانی به ثبت جهانی رسیده است و غافل ماندن از این هویت های تاریخی سبب شده که بسیاری از بنا ها و یادمان های تاریخی – فرهنگی این استان به ورطه فراموشی سپرده شوند.

این در حالی است که بناها و مکان های باستانی همچون معبد آناهیتای کنگاور، مجموعه تاق گرا، زیج منیژه و جاده سنگ فرش ساسانی در گردنه پاتاق، کوشک چم طزر در فیروزآباد اسلام آباد، مجموعه زیج انزل، قلعه مریم و قلعه گبری، گوردخمه دکان داود و نقش برجسته آنوبانی نی در سرپل ذهاب، قلعه یزگرد با چهل کیلومتر دژ دفاعی و آثار تاریخی دوران اواخر اشکانی و ساسانی و قصرشیرین با عمارت خسرو ، چهار تاقی و بان قلعه آن که همگی در مسیر جاده ارتباطی خراسان بزرگ قرار گرفته اند، با وجود تمامی شرایط و پتانسیل تاریخی - فرهنگی و زیست محیطی مناسب، این امکان را فراهم آورده است که بتوان با برنامه ریزی مناسب آنها را در فهرست آثار جهانی ثبت کرد.

متاسفانه به علت مشکلات مدیریت و نداشتن آگاهی از اهمیت دیگر آثار و بناهای تاریخی این استان، این اداره کل در طول سالیان همواره با تمرکز بر تک محوطه تاریخی-تاق بستان با صرف هزینه های گزاف نه تنها موفق نشده‌ کار مناسب و در خور توجهی که شایسته این یادمان تاریخی – فرهنگی است برای برون رفت از مشکلات پیش آمده برای آن انجام دهد، بلکه با این چنین اقداماتی از دیگر یادمان های تاریخی - فرهنگی این استان غافل مانده است.

بر کسی پوشیده نیست که تاق بستان یکی از شاخص ترین یادمان های تاریخی ایران زمین است. اما نباید کاری کرد که دیگر مکان های تاریخی - فرهنگی این استان به ورطه فراموشی و در معرض خطر و نابودی قرار گیرند. نمونه چنین اقداماتی غیر معمول را می تواند در معبد آناهیتای کنگاور جستجو کرد که باعث شد فرماندار کنگاور نسبت به رفتار و عملکرد دوگانه مجموعه مدیریتی استان کرمانشاه در نحوه برخورد با این یادمان تاریخی و شرایط حفاظتی آن گلایه کند. وی در این خصوص بیان داشتند که چرا مسئولان میراث فرهنگی اعتبارات تخصیص یافته به معبد آناهیتای کنگاور را برای دنده کبابی های تاق بستان هزینه کرده اند!؟، این درحالی است که رها کردن معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور به دلیل نداشتن یک مدیر پویا و توانمند به یک معدن متروکه سنگ تبدیل شده است.





یکی دیگر از موضوعات مهم در حیطه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه که مدیران این اداره کل تاکنون نتوانسته اند آن را به سرانجام برسانند؛ مسئله ساخت موزه باستان شناسی است. این ساختمان بیش از چهار دهه (سال ۵۴) است که کلنگ آن بر زمین زده شده است و متاسفانه تاکنون هیچ یک از مدیرانی که تصدی گری این نهاد فرهنگی را بر عهده گرفته اند، موفق به انجام آن نشده اند. در واقع نه تنها میراث فرهنگی بلکه مسئولان استانی نیز از این موضوع کاملاً غافل مانده اند.

با توجه به وضعیت اقتصادی جامعه و بیکاری فزاینده در این استان بی شک جذب گردشگر می تواند در تحول اقتصادی و رفع برخی از مشکلات موجود در سطح این استان رهگشا باشد. طبعاً با وجود اشیاء متنوعی که از ادوار مختلف فرهنگی در مخزن (اتاقک) غیر استاندارد این اداره کل نگهداری می‌شوند با احداث موزه باستان شناسی مرکز ؛ می‌توان ضمن فراهم کردن شرایط مناسب برای نگهداری این دست ساخته های بشری که بیانگر فرهنگ و هنر مردمان این سرزمین است آن را به یکی از قطب های مهم در جذب گردشگر در این استان تبدیل کرد.

براساس اسناد و مستندات موجود اعتبارات زیادی به این موزه اختصاص داده شده است، اما متاسفانه به علت عدم آگاهی از اهمیت و جایگاه یک موزه باستان شناسی و نقش آن در تحولات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه و همچنین میزان تاثیر گذاری آن بر نگاه و برخورد مردم عوام نسبت به اهمیت یک اثر باستانی که هویت و سند ملی است، تا کنون به ورطه فراموشی سپرده شده است.

مسئولان ارشد استان باید خوب بدانند احداث و به سرانجام رساندن موزه باستان شناسی مرکز می تواند نقش و تاثیر گذاری بسیار زیادی در تحولات فرهنگی و اقتصادی استان داشته باشد. شاید ملموس ترین مثال در ارتباط با غیر استاندار بودن موزه های احداث شده در واحدها و ادارات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه، موزه باستان شناسی کنگاور است. این موزه که در سال ۱۳۸۵ افتتاح شده بود به علت غیر استاندار بودن و عدم مراقبت مناسب فیزیکی براساس قوانین میراث فرهنگی، در فروردین ۱۳۹۳ شاهد به سرقت رفتن تعداد ۲۸ قلم شی باستانی متعلق به دوره اشکانی، ساسانی و اسلامی از آن موزه بوده است.





از دیگر مشکلات موجود در استان نبود یک موزه و مکان امن برای نگهداری یافته های سنگی است. متاسفانه بخشی از این یافته های سنگی که به ادوار مختلف تاریخی – اسلامی تعلق دارند در وضعیت نامناسبی در هوای آزاد و در پارکینگ این اداره کل نگهداری می شوند. از آنجایی که این یافته های سنگی از جنس آهک ساخته شده اند به دلیل قرارگیری در معرض باد و باران دچار آسیب های شدید می شوند.

تبدیل کردن یک پارکینگ به موزه، آن هم در یک نهاد فرهنگی که وظیفه اساسی آن حفاظت و صیانت از آثار و اشیاء تاریخی – فرهنگی است نیز از جمله اتفاقات تلخ رخ داده در این نهاد فرهنگی است.

با ذکر این مطالب اداره کل میراث فرهنگی نیازمند مدیری است، که هم بتواند اهمیت میراث فرهنگی را برای نهادها و مسئولان گوناگون شهری اعم از استانداری، فرمانداری و شهرداری و... تبیین کند و به نقش و کارکرد آنچه به عنوان مولفه ای تاریخی یا هویتی است توجه کند و هم بتواند کارکردهای اقتصادی و سرمایه ای آن را به خوبی آشکار کند.




با توجه به موضوعات مطرح شده و  بنابر اخبار منتشر شده از سوی برخی از خبرگزاری های به نظر می رسد که مدیر فعلی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه استعفاء داده است. با انتشار این خبر که بیش از دو هفته از نشر آن می گذرد، زمزمه انتخاب برخی از افراد برای تصدی گر این نهاد فرهنگی از سوی استانداری کرمانشاه نیز به گوش می رسد. اینکه چه کسی می‌خواهد برای ریاست این نهاد فرهنگی انتخاب شود نامشخص و نامعلوم است، اما با توجه به انتشار برخی مطالب از سوی یکی از احزاب سیاسی در خصوص یکی از افراد بومی که سابقه مدیریت در اداره کل میراث فرهنگی را نیز دارا است، تا حدودی مسئله انتخاب مدیر برای این نهاد فرهنگی را با توجه به استعفای منتشر شده مدیریت فعلی به یک مسئله حاشیه ای تبدیل کرد. مسأله شخص نیست، آنچه باید به آن توجه داشت این نکته است که میراث فرهنگی یک نهاد فرهنگی و مردمی است و نباید آن را وارد مسایل سیاسی و حاشیه ای کرد. به بیانی صریح تر میراث فرهنگی متعلق به عموم مردم یعنی ملت است و دولت به نمایندگی از ملت آن را در اختیار دارد و توسط دولتمردان آن را تصدی و اداره می کند.

در چنین شرایطی ضرورت دارد که ریاست سازمان میراث فرهنگی کشور و مسئولان ارشد استان با یک تعامل سازنده و در راستای بهبود وضعیت نابسامان و اسفبار این اداره کل که سال ها است گریبان گیر این نهاد فرهنگی شده است، بدون توجه به هر گونه مسایل حاشیه ای و جناح بازی های سیاسی که ناشی از عدم آگاهی برخی افراد در خصوص میراث فرهنگی است و تلاش دارند در چنین شرایطی با ایجاد وقفه و بر هم زدن تمرکز مسئولان مانع از انتخاب مدیری شایسته برای این استان شوند، مدیری توانمند برای این نهاد فرهنگی انتخاب کنند.

افزون بر این؛ شایسته و بایسته است مسئولان ارشد و نهاد های ذی ربط با یک هم اندیشی و همگرایی فکری: از یک سو مدیری توانمند و متخصص که بتواند اهمیت و جایگاه ارزشی میراث فرهنگی و یادمان های تاریخی را درک کند و از سوی دیگر مدیری با دانش و آگاهی کامل از وضعیت میراث فرهنگی این استان و مسلط بر پیچیدگی های ساختاری این نهاد فرهنگی که بیش از ده سال است همانند تارهای عنکبوت درهم تنیده‌اند و چرخه تحولات میراث فرهنگی را متوقف کرده اند را برای این نهاد فرهنگی انتخاب کنند. تا شاهد رونق و پیشرفت در زمینه های مختلف میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این استان پهناور و کهن باشیم.