دکتر مهدی رهبر در گفت و گو با هنرنیوز، درباره دلایل غیر باستان‌شناسی تعرض به حریم گفت: مهمتر از همه در درون شهرها فشار مالکین به ادارات میراث فرهنگی است. بسیاری از جاذبه‌های تاریخی داخل شهر با درخواست مالکان از ثبت خارج می‌شوند. آنها فشار می‌آورند و متاسفانه سازمان میراث فرهنگی هم انفعالی برخورد می‌کند و تحت تاثیر عوامل مختلف به کوچک کردن حرایم تن می‌دهد. اینها غیر از مواردی است که بی‌محابا محوطه‌ها و تپه‌ها از بین می‌روند.

او افزود: در مناطقی که کشاورزی رونق دارد تمام تپه‌ها به علت عدم حضور کافی و به موقع میراث فرهنگی بوسیله کشاورزان با یکی دو متر پیشروی آرام آرام تخریب شده و در نهایت تپه تاریخی – باستانی صاف می‌شود و صد البته نه کسی پاسخگو است، نه کسی پیگیر است.

این باستان‌شناس در مورد بازنگری در حریم گفت: این امکان وجود دارد شخصی که تعیین حریم کرده یا آگاهی نداشته یا تحت تاثیر شرایط بوده باشد یا بنا به دلایلی اثر ثبتی نیاز به بازنگری داشته باشد. اما اگر قرار است به این مسایل رسیدگی شود باید یک شورای عالی در این خصوص با مستنداتش تصمیم بگیرد نه اینکه دو نفر آدم تازه وارد و ناآگاه اثر را از ثبت خارج کنند یا حریم را محدود نمایند.

رهبر درباره این که چرا برخی اوقات تعیین حریم ابلاغ نمی‌شود؟ اظهار کرد: ابلاغ حریم جزو واجبات است چون باید براساس قوانین میراث فرهنگی از آثار تاریخی و به صورت خاص آثار ثبتی حفاظت شود و این مسوولیت متوجه سازمان میراث فرهنگی است.

وی دلیل عدم وجود حریم برای آثار ثبتی را دقیق عمل نکردن سازمان میراث فرهنگی دانست و گفت: متاسفانه سازمان میراث فرهنگی سیاسی شده و به دست افرادی افتاده که از میراث فرهنگی آگاهی ندارند. هم اکنون مدیر کل فلان شهرداری، آموزش و پروش و غیره بر مسند مدیریت میراث فرهنگی استان‌های مختلف نشسته است و طبیعی است چنین فردی اطلاعی از ارزشها و میراث فرهنگی ندارد و به عنوان یک قدرت ضعیف عمل می‌کند و این خیلی خطرناک است.

او یادآور شد: در بسیاری از مناطق نیروی انتظامی اشیا قاچاق را گرفته و تحویل میراث فرهنگی داده است اما طی سالیان سال آیا هیچ کس پیگیر شده این آثار کجا هستند؟ آیا صورت جلسات را با داشته‌ها تطبیق داده‌اند؟ آیا تاکنون مدیر کلی پاسخگوی این بوده که چه کسی برای از بین رفتن آثار تاریخی، تپه‌ها و محوطه‌ها مقصر است؟

رهبر افزود: این نقص میراث فرهنگی است که مدیری را منصوب می‌کند بدون آنکه از او مسولیتی بخواهد.

او با ذکر خاطره‌ای اظهارکرد: چند سال پیش به ما خبر رسیده راه کربلا که از نزدیک کرمانشاه عبور می‌کند به تپه‌ای برخورد کرده که ظاهرا تا دو طرف جاده کشیده شده بود. ارزش تپه را که مشخص کردم مربوط به دوره نو سنگی بود. هرچند این موضوع ظاهراً دغدغه میراث فرهنگی نبود اما ما با سماجت تمام با نامه‌نگاری مجبورشان کردیم مسیر جاده را تغییر دهند. در حال حاضر جاده آسفالته جایی متوقف شده و از سمت دیگر تپه رفته است. این حساسیت آن کارشناسان و سازمان میراث فرهنگی را در آن زمان نشان می‌دهد.

او ادامه داد: ما به یک شورای سیاستگذاری قوی در حوزه حریم و سایر حوزه‌ها نیاز داریم که بتواند بازخواست کند که در طی مسوولیت فلان مدیر چه اتفاقاتی افتاده است.

وی در پایان این پرسش را مطرح کرد که آیا افکار عمومی تا به حال به یاد دارد یک مدیر کل را به دلیل تخریب تپه‌ها و محوطه‌ها مواخذه کرده باشند؟ 

مریم اطیابی