کارشناس موزه مردم‌شناسی در گفتگو با هنرنیوز مطرح کرد؛
سه دوره تاریخی در موزه مردم شناسی
چندی پیش مرمت موزه مردم شناسی پایان یافت و این مجموعه برای بازدید علاقمندان آماده شد. برای آشنایی بیشتر با موزه مردم شناسی ، معصومه داننده کارشناس موزه مردم شناسی در این باره توضیحاتی را ارائه داد.
تاريخ : شنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۱ ساعت ۱۰:۵۹
در آغاز مایلم قدری درباره موزه و سیر انتقال اشیاء به مکان حاظر توضیح دهید.
کاخ ابیض در ضلع جنوبی کاخ گلستان، مکانیست که امروز موزه مردم شناسی را در خود جای داده است. علت نام‌گذاری این کاخ به نام ابیض را پله های سرسرای این کاخ می دانند. این پله ها و ازاره هایی که در دو ظرف آن هستند، از سنگ‌های مرمر رگه دار ساخته شده‌اند و به همین سبب این کاخ ابیض نام نهاده شده‌است. ابیض یک واژه عربی به معنای سپید است.
این مجموعه در سال 1308 به دستور ناصر الدین شاه ساخته شده‌است. چون شاه عبدالحمید عثمانی مجموعه ای از هدایا را به ناصر الدین شاه هدیه می کند و تمام مجموعه عمارت‌های ارگ سلطنتی پر از اشیاء گرانبها بود، دستور داده شد، کلاه فرنگی که در زمان آقامحمد خان قاجار ساخته شده بود، تخریب شود و به جای آن کاخ ابیض، موزه مردم شناسی در آن ساخته شود. همانطور که می دانید نشست نخست وزیر در آن برگزار می شد و تالار عبدالحمید نیز که وسایل اهدایی عبدالحمید عثمانی در آن نگهداری می شد، دفتر نخست وزیری بوده که 1333 هجری شمسی. سال 1333 که دفتر نخست وزیری به خیابان پاستور منتقل می شود، رضاشاه دستور می دهد تا بنگاه مردم شناسی تاسیس شود.
اشیایی که در طبقه دوم موزه مردم‌شناسی قابل رویت است، از ایلات و عشایر و هم‌چنین شهر های مختلف خریداری می شود و در موزه امیر بهادر (ارامنه سابق) نگهداری می شود. در سال 1342 قبل از تاج گذاری محمدرضا پهلوی، موزه ای که در خیابان امیر بهادر برپا بود به موزه مردم‌شناسی کاخ گلستان منتقل می شود. این مکان امروز قدیمیترین موزه مردم شناسی تهران محسوب می‌شود. اشیاء بیشتر متعلق به روزگار قاجار هستند.
وسایلی که در تالار عبدالحمید وجود داشته و امروز به سبب نمایش آثار موزه از آن خارج شده، اکنون در کدام مکان نگهداری می‌شود؟
از میان این آثار مهم ترین آن‌ها فرش بزرگی است که به ابعاد این تالار بافته شده بود، امروز در تالار اصلی قرار دارد. کنسول بزرگی نیز که روزگاری در این اتاق قرار داشته به تالار اصلی منتقل شده است.
این آثار تمام مجموعه گنجینه کاخ گلستان در مورد مردم شناسی و ابزار مورد استفاده مردم است، یا خیر تنها بخشی از گنجینه در مقابل دید بازدید کنندگان قرار گرفته است؟
از میان مجموعه آثار کاخ گلستان بسیار گسترده تر از آن است که در این مجموعه بگنجد. به یقین به سبب گستردگی مجموعه کاخ گلستان و کاربری آن در روزگار قاجار، مجموعه‌ای غنی از آثار موزه ای در آن وجود دارد که بخش زیادی از آن امروز در گنجینه موزه قرار دارد. همانطور که می دانید اولین بنیان های این کاخ به دوره‌ای متعلق است که شاه عباس دوم صفوی حکومت را به دست داشته است. پس از او هم این کاخ در روزگار قاجار و سپس پهلوی مورد استفاده قرار گرفته و به همین سبب می توان گفت این کاخ گنجینه گسترده‌ای را از اشیاء و لوازم قرار داده شده در آن در اختیار دارد.
ایوان تخت مرمر متعلق به دوران زندیه است، کریم‌خان زند طی سفرهای خود به تهران در این مکان مستقر می‌شده است.بعدها قاجاریان به طور کامل از این مجموعه بهره گرفتند و همه این عوامل بر غنای مجموعه آثار گنجینه کاخ گلستان موثر بوده است.
آثار موزه مردم شناسی چه مجموعه‌ای را در بر می گیرد؟
در این مجموعه ابزار متنوعی از زندگی مردم به نمایش در آمده است. از مهم ترین وسایل این موزه می‌توان به ابزار معیشتی مردم، ظروف مختلف، جامه مردم، وسایل متعلق به جنگ از جمله ابزار و سلاح ها، قفل ها، قلیان‌ها و بسیاری دیگر از ابزار مورد نیاز برای زندگی روزمره مردم، در این مجموعه به نمایش در آمده است.
به نظر می رسد این مجموعه بخش اندکی از ابزار و وسایل موزه ای را در خود جای داده است. علت این محدودیت چیست؟
به علت محدودیت مکانی تنها بخشی از این آثار به نمایش در آمده و هر از چندگاهی اشیا تعویض می شود. و اشیاء دیگری به جای آن ها قرار می گیرد. می توان گفت آثار به صورت دوره ای به نمایش در می آید.
یعنی اگر مخاطبان پس از چند ماه به موزه رجوع کنند آثار تازه ای می بینند؟
اکنون وسایلی در ویترین ها گذاشته شده که محتوای موضوعی مشترک دارند. هر غرفه مجموعه آثاری مربوط به هم دارند. امکان دارد نه به شکل کلی اما برخی از اشیاء با هم تعویض شوند. اما این بدان معنا نیست که هر از چند گاهی مجموعه با مجموعه ای دیگر جایگزین شود.
بیشتر در بخش لباس ها و به سبب گستردگی ایلات و عشایر ایران و محدودیت جا لباس ها جایگزین یکدیگر می شوند.
قدیمیترین آثار این مجموعه کدامند؟
قدیمی ترین آثار مجموعه مردم شناسی کاخ گلستان، علامتی تک تیغه است که متعلق به عصر صفویه و به تاریخ 1116 است و منبری که متعلق به روزگار قاجار است.
