خوزستان چون از آغاز محل استقرار تمدن هاي ، يوناني ، فينيقي، مصري، آشوري، كلداني، سومري و آريايي كه از راه تجارت و بازرگاني به وسيله كشتي، تحت تأثير تمدن هاي هند و چين بوده و گذرگاه و محل استقرار نژادها و قوم هاي مختلف بوده است آن را گهواره تمدن ناميده اند.

به گزارش هنرنیوز، استقرار این تمدن ها، گواه تاريخ با قدمت اين استان پهناور كه بهشت باستان شناسان محسوب مي شود، است.

سرزمين خوزستان به حق شاهد بلوغ ادوار تاريخي بشر بوده چرا که از جنوب غربي ترين نقاط اين استان واقع در حاشيه رودخانه هاي بزرگ كارون، دز ، كرخه و شاهور تا شمالي ترين نقاط آن واقع در دامنه هاي زاگرس، آثار بسياري وجود دارد كه مايه افتخار، غرور و شكوه ملي این سرزمين بزرگ محسوب مي شوند. خوزستان با آثار بسيار وسيعي كه در زمينه هاي تاريخي، تمدن، فرهنگ، هنر، صنعت و ... در خود دارد مي تواند به خوبي عطش سليقه و ذائقه هر گردشگري را فرونشاند. جريان پنج رودخانه بزرگ از جمله كارون، دز، كرخه و ... در ميان اين سرزمين از سويي و قرارگيري سرزمين خوزستان در حاشيه خليج فارس از سوي ديگر، مناسب ترين موقعيت را براي خوزستان فراهم آورده است. يكي از قديمي ترين تمدن هاي بشري در 7 هزار سال پيش در «شوش» پديد آمد و هزار سال بعد دولت مقتدر عيلام در شوش پايه گذاري شد و درسايه اين امر تحولات و پيشرفت هاي مهمي در امر كشاورزي، اجتماعي و اقتصادي صورت گرفت كه در ضمن اين تحولات دو پديده مهم از جمله ابداع خط و ديگري تشكيل نخستين حكومت هاي مركزي، در اين منطقه بوده است.

خوزستان به لحاظ اقتصادي، موقعيت صنعتي و كشاورزي يكي از مهم ترين قطب هاي كشور به شمار مي رود. وجود شهرهاي بندری سربندر، ماهشهر، خرمشهر، آبادان و هنديجان با ويژگي سهولت برقراري ارتباط با كشورهاي كويت و عراق و همچنين وجود سوغات محلي و انجام سفرهاي ارزان قيمت اهميت اين سفرها را به لحاظ اقتصادي و توريستي به اثبات مي رساند. دسترسي به آب هاي آزاد در طول سواحل جنوبي و داشتن رودخانه هاي متعدد و پرآب كه از هزاره هاي پيش از ميلاد زيستگاه اقوام كهن ايراني و مهد تمدن و كشت و كار و آبياري بوده است، به عبارتي ديگر عرصه اكوتوريسم خوزستان شامل تالاب شادگان، هورالعظيم، بامدژ، ميانگران و... باعث شده است تا خوزستان را در زمره بکر ترین استان های هدف گردشگری قرار دهد. در تالاب هاي هورالعظيم پرندگان و پستانداراني همچون مرغابي، غاز، پليكان، گراز، شغال، خرگوش و در تالاب ميانگران خوك وحشي، روباه، شغال، خرگوش، موش، انواع اردك، غاز، لك لك و... زيست مي كنند.

منطقه حفاظت شده دز و كرخه، شيمبار، منگشت و هفت شهيدان و پناهگاه حيات وحش كرخه، دز، تالاب شادگان و منطقه شكار ممنوع كرائي از جمله مهم ترين زيستگاه هاي استان خوزستان محسوب مي شوند. حماسه جاويد رزمندگان اسلام در طول ۸ سال دفاع مقدس يادمان هاي افتخارآميزي را در تاريخ اين كشور بر جاي نهاده است. آمارهای غیر رسمی در این استان حاکی از آن است که خوزستان با برخورداري از ۲۰ هزار اثر تاريخي و ۵ هزار تپه باستاني داراي جاذبه هاي بسياري است كه بسياري از آنها براي هموطنان ناشناخته مانده است.

گوناگوني فرهنگ مردم خوزستان موجب گرديده تا صنايع دستي نيز در اين استان از تنوع چشمگيري برخوردار باشد. برخورداري خوزستان از دهها هزار صنعتگر در رشته هاي كپوباني، احرام باني، قالي بافي، حصيربافي، معرق كاري، خراطي، نساجي سنتي، گليم بافي، عبابافي، گيوه بافي، ورشوكاري، گبه بافي و... از جمله ديگر جاذبه هاي اين نگين پرافتخار ايران است. هر ساله هزاران نفر از هموطنان ايراني و گردشگران خارجي بهترين روزهاي خود را در خوزستان مي گذرانند تا با حضور فيزيكي خود شاهد بخش كوچكي از تاريخ پرفراز و نشيب ايران باشند. براستي حضور هر گردشگر ايراني و خارجي در كنار آثار تاريخي و جاذبه هاي طبيعي خوزستان انسان را به غرور و افتخار وامي دارد.

در این نوشتار از چهار گوشه استان خوزستان مناطق گردشگری خوزستان انتخاب گشته تا پس از بررسی شما خواننده محترم به آنجا رفته و ساعاتی را به تفریح بگذرانید.





جنوب ؛ تالاب بامدژ

خوزستان داراي پنج تالاب مهم به نام‌هاي ميانگران و بندون در ايذه ، شادگان در شهرستان شادگان ، هورالعظيم در هويزه و بامدژ در شهرستان اهواز است.

اما در اراضي پست و فروافتاده و در 40 کیلومتری شمال غربی اهواز، حدفاصل رودخانه كرخه و دز تالابي تشكيل شده كه به آن بامدژ مي گويند که نهر شاور با تغذيه مداوم هور به آن هويت بخشيده است.

هم استانی های گرامی هرگاه با ماشین اهواز را به مقصد اندیمشک،شوش و یا دزفول ترک کردید وقتی 40 کیلومتر از اهواز دور شدید با نگاهی به سمت راست دو تابلو آبی رنگ می بینی که از تالاب بامدژ به عنوان تالابی اقتصادی که منشاء اشتغال است نام می برد. مسافرینی که با قطار اهواز را ترک می کنند حتما از ایستگاه محلی بامدژ نیز عبور خواهند کرد. مساحت تالاب بامدژ خوزستان كه به علت خشكسالي از 12 هزار هكتار به 4 هزار هكتار رسيده ، زهكشي تالاب و خشكاندن آن براي كشاورزي، كاهش حق آبه و رهاسازي فاضلاب‌ است.

تالاب بامدژ هم اكنون بخش زيادي از علوفه دام كشاورزان منطقه را تامين می کند و شيربت، حمري، بني‌ و برزم از جمله ماهيان تالاب بامدژ محسوب می شوند.

ابعاد هور بسته به فصول مختلف متغير بوده و معمولا در زمستان طول تقريبي هور 11 كيلومتر، عرض آن 4 كيلومتر و عمق آن در بعضي نقاط به دو متر مي‌رسد.

مناطق آبدار هور را گياهان آبزي مثل ني و يا گياهان شناور مثل "سرا تو فيلوم" پوشانده است.

پوشش گياهي تالاب نه تنها زيستگاه و غذاي مناسبي براي جانوران آبزي و پرندگان مهاجر است بلكه منبع درآمد قابل توجهي براي اهالي محل و علوفه مناسبي براي دام منطقه و ويژه گاوميش است.

هم‌چنين از پرندگان تالاب مي توان دراج، كبوتر چاهي، جغد كوچك، بادخورك، چكاوك كاكلي و بلبل خرما را نام برد.

با توجه به تنوع زيستي آبزيان در تالاب‌هاي اين استان، احياي تالاب‌ها در توسعه و پرورش آبزيان تاثيرگذار است چرا که در گذشته سالانه 20هزار تن از انواع ماهي از سطح تالاب‌هاي اين استان برداشت مي‌شد.

اين استان با داشتن 50 درصد تالاب‌هاي كشور به مساحت 7 هزار و 306 هزار هكتار زيستگاه مناسبي براي انواع پرندگان آبزي و منبع اقتصادي غني بوميان كنار تالاب‌ها است. بامدژ تا چند سال پیش محل زمستان گذرانی بیش از 60 هزار پرنده کوچنده بود،

هر هكتار تالاب بيش از 20 هزار دلار ارزش اقتصادي است و به همین دلیل كارشناسان همواره با تاكيد بر اهميت تنوع گونه‌هاي جانوري در حفظ تعادل اكوسيستم‌هاي طبيعي و حياتي از مسوولان بخش‌هاي مختلف اقتصادي خوزستان درخواست مي كنند كه با توجه به فن تصفيه و بازيافت فاضلاب‌ها و استفاده‌هاي چندباره از آب مانع آلوده شدن محيط زيست شوند.

ازمجموع 447 گونه از پرندگان شناخته شده كشور بيش از 260 گونه در استان خوزستان به خصوص تالاب‌ها زيست مي كنند.





شمال؛ دره انار و دره پرزین

آشنايي با نقاط تاريخي و گردشگری كمتر شناخته شده همواره براي ما فوق العاده اهمیت داشته و به همین دلیل گتهی سختی هایش را با جان می خریم.

در تابستان سفر به منطقه یی که نمی شناسیش ریسک محسوب می شود. اما علاقه سایر همراهان برای شناخت چنین منطقه یی ما را برای ادامه مسیر مایوس نکرد.

دره انار در شمال گتوند و در جوار روستايي به نام سلامگاه ( فرج آباد) از بخش كيارس قرار دارد.

بعد از گذر از تپه هايی که خشک و بی آب و علف هستند و رسيدن به دره اي طولاني و كم عرض و البته بسيار زيبا كه به سختي مي شد وارد آن شد مجبور شديم مسافتي حداقل دو كيلومتري را با پاي پياده طي كنيم تا بتوانيم وارد اين دره زيبا شويم. دره اي با پوشش گياهي متنوع و جوي آب جاري در آن كه براي عبور از دره در بعضي از جاها آب تا ساق پا و در نقاطي ديگر بخش عمده اي از بدن به زير آب مي رفت. در ه اي با عرض كم و ديوارهاي مرتفع و پوشيده از گياهان وحشي و خودرو كه باعث مي شد آفتاب در آن رسوخ نكند، كه همين موضوع باعث مي شد سرماي زيادي در دره وجود داشته باشد. نشستن گردشگران محلي همراه با صرف كباب و چاي گرم در زير شكنندگي هايي كه در درون دره وجود داشت اين ذهنيت را در من به وجود آورد كه " آيا ما كاشفان در انار بوديم؟ ". بي شك زيبايي فوق العاده اين دره چشمان هر گردشگري را خيره مي كند. نصب يك تابلو راهنما از روي جاده اصلي و ايجاد يك پلكان و پلي به طول 5/1 متر شرايط را براي رفت و آمد آسان هر گردشگر محلي و غير محلي آسان مي كند.

اگر خواستید به دره انار که یکی از مناطق بکر و زیبای اطراف شهرستان دزفول است و شمال شهر گتوند واقع شده است می توانید آن سو تر به "پل پرزین" هم بروید.

شناسايي توانمندي هاي گردشگري دره پرزين در شهرستان گتوند بسيار ضروري است و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري خوزستان بايد آن را مورد توجه قرار دهد.

شهر گتوند در شمال استان خوزستان واقع است که از شمال به بخش سردشت دزفول و دنباله رشته کوههاي زاگرس و از مغرب به بخش مرکزي دزفول ، از جنوب به شهرستان شوشتر و سرزمين جلگه يي شعيبيه و ديمچه و از مشرق به مسجد سليمان و لالي محدود مي شود.

در شرق گتوند دره يي وسيع اما فرح بخش به نام "پرزين" وجود دارد که در اين دره علاوه بر مشاهده چشمه هاي متعدد و آبشارهاي زيبا با سنگ هاي قنديل بسته مي توان دالان هاي طبيعي، پونه ، گل و گياهان طبي را مشاهده کرد.چون از روي اين دره پلي آهني مي گذرد به اين منطقه پل پرزين مي گويند. وي بيان کرد: پس از عبور از شهر گتوند و حرکت به سمت سد تنظيمي گتوند به دروازه يي مي رسيم که ورودي محوطه سد تنظيمي گتوند است. در سمت چپ اين ورودي و در جوار ديواره بتني جاده يي وجود دارد که بايد به آن ورود کرده تا با گذر از آن به پل پرزين برسيم.

دسترسي به دره پرزين به دليل برخورداري از جاده آسفالته گتوند به لالي به راحتي امکان پذير است.

در دره پرزين گياهي به نام "کمروز" يا "پا باريک" وجود دارد که مردم محلي با جوشاندن آن اقدام به درمان گلو درد مي کنند. جوانان ساکن در روستاهاي اطراف با چيدن اين گياه اقدام به چيدن آن گياه مي نمايند.نمونه اين گياه را پيش تر در اطراف آبشارهاي آرپناه ديده بودم. گياهي سبز که ظاهرا در مناطقي که آب جاري است رشد مي کند.

در سمت چپ و راست کف اين دره که به نظر مي رسد بستر رودخانه يي بوده است آب زلالي جاري است که ماهي هاي کوچک و متوسط در آن به فراواني قابل مشاهده است. در ميانه دره پرزين آبشاري با سنگ چيني هاي طبيعي و زيبا وجود دارد که منظره يي دلنواز را پيش روي گردشگر قرار مي دهد. قطعا توجه مسئولين محلي و سرمايه گذاري بخش خصوصي در پل پرزين که در نزديکي دره انار قرار دارد مي تواند در ايجاد اشتغال براي جوانان منطقه، افزايش مناطق گردشگري استان خوزستان ، بهره مندي علاقمندان به طبيعت گردي و معرفي خوزستان مثمرثمر باشد.



مجتبی گهستونی