مریم اطیابی- به گزارش هنرنیوز، در حالی که موزه‌ها از مشکلات عدیده‌ای چون کمبود بودجه و سیستم‌های نگهدارنده و حفاظتی، کمبود نیروی انسانی، بیمه، دستگاه‌های سرمایشی و گرمایشی، نورپردازی، کمبود بازدید کننده و...رنج می‌برند، بارها در دولت نهم و دهم و اینک دولت یازدهم سخن از سپردن آنها به بخش خصوصی مطرح شده است. یکی از دلایل سپردن موزه‌ها به بخش خصوصی موضوع دخل و خرج و هزینه سنگین نگهداری موزه‌ها توسط دولت است.
مسعود سلطانی‌فر- رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری- در پاسخ به پرسش خبرنگار هنرنیوز مبنی بر این که آیا در طرح‌های خصوصی‌سازی واگذاری موزه‌ها نیز مطرح است، می‌گوید:« رویکرد ما این است حتی‌الامکان جدای از ۱۷ مکان و مجموعه فرهنگی و تاریخی که به عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شده‌اند و حدود ۱۰۰بنایی که هم وزن آنها هستند، باید بناها، مکان‌ها و موزه‌ها را به سمتی ببریم که با رعایت استانداردها، کنترل و نظارت از آنها تحت سیطره سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد اما در عین حال از مشارکت بخش خصوصی برای رونق و شکوفایی آنها بهره ببریم.»
او درباره دلایل دولت برای چنین اقدامی توضیح می‌دهد:« مطمئنیم منابع دولتی حتا پاسخگوی ۱۰ درصد حفاظت، مرمت، بازسازی و بهره‌برداری از این بناها و موزه‌ها نیست و ما ناگزیر باید از بخش خصوصی کمک بگیریم.»
معاون رییس جمهور با اشاره به این که در تمامی کشورهای صاحب‌نام در حوزه فرهنگ و گردشگری مانند ایتالیا و اسپانیا که دارای هویت تاریخی و تمدنی هستند؛ بخش خصوصی کار مرمت، بازسازی و بهره‌برداری از این مکان‌ها و موزه‌ها را برعهده دارد، می‌افزاید:« واگذاری موزه‌ها به بخش خصوصی موجب رونق این بناها و افزایش مخاطب خواهد شد و بهره‌برداری بهتر و بیشتری را در کنار هزینه کمتر برای دولت به همراه خواهد داشت.»
به گزارش هنرنیوز، پیش از این بحث فراخوان برای واگذاری قسمتی از موزه‌ها به بخش خصوصی در
دی ماه ۸۹ توسط حمید بقایی – رییس میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری وقت- مطرح شد. او در گفت وگوی اختصاصی با پایگاه اطلاع رسانی دولت بحث خصوصی سازی موزه‌ها را مانند سایر بخش‌ها قانونی عنوان کرده و افزوده بود:« بر روی این موضوع، بحث های کارشناسی زیادی انجام شده است. خصوصی سازی موزه‌ها در تمام دنیا وجود دارد و برای ایجاد رونق بیشتر موزه ها، اقدام درستی است که مخالفان اندک این طرح باید دلایل محکمی برای ادعای خود درباره عدم خصوصی‌سازی موزه ها مطرح کنند.»
وی درباره نحوه خصوصی سازی موزه ها اظهار کرده بود:« اصل کار به این صورت است که می‌خواهیم بهره برداری از موزه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنیم. در ابتدا چند روز به صورت آزمایشی این طرح را در چند موزه اجرا خواهیم کرد و زمانی که توانستیم ارزیابی درستی از اجرای آن داشته باشیم، به موزه‌های دیگر هم تسری می‌دهیم. همچنین بحث نگهداری، امین اموال اشیاء و یگان حفاظت فیزیکی کاملاً به عهده سازمان میراث فرهنگی خواهد بود اما بهره برداری را به بخش خصوصی واگذار خواهیم کرد. البته ممکن است این شرکت های خصوصی در فاز اول بهره دهی و سودهی لازم را نداشته باشند که سازمان میراث مقداری از هزینه‌ها را در قالب کمک به اینها ارائه خواهد داد.»
بقایی در مورد اعلام فراخوان برای واگذاری قسمتی از موزه ها به بخش خصوصی نیز توضیح داده بود:« در فراخوان که به زودی اعلام خواهد شد، یک سری از شاخص‌ها از جمله شاخص های تخصص، توانمندی و حتی تعهدات مالی در صورت بروزخسارت، لحاظ می شود. متقاضیان پس از این فراخوان می توانند، تقاضای خود را ارائه و در صورت تایید صلاحیت های آنها بر اساس این شاخص ها، بهره برداری از موزه‌ها را به عهده خواهند گرفت.»
در همان ایام
مسعود علويان صدر -معاون وقت حفظ، احیا و ثبت آثار تاریخی – هم در گفت و گو با رسانه‌ها تصریح کرده بود:« این سازمان به واسطه آیین نامه حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگی و تاریخی مجاز می‌تواند بهره برداری از موزه‌ها و مراکز نمایشگاهی خود را به بخش خصوصی واگذار کند. موضوع واگذاری موزه‌ها به بخش خصوصی، بحث حاکمیتی دولت را زیرسوال نمی‌برد چراکه دولت همچنان بر حوزه اداره امور موزه‌ها نظارت عالیه را خواهد داشت و جهت گیری و سیاستگذاری آنها را نیز به صورت اصولی انجام خواهد داد.همچنین اصل ۴۴ قانون اساسی نیز تاکیدی بر این موضوع است که دولت تنها در عرصه‌های حاکمیتی و حوزه‌های سیاستگذاری و نظارتی ورود پیدا کند تا بتواند از توان بخش خصوصی در همه زمینه‌ها بهره مند شود.»
علویان صدر گفته بود:« بر این اساس سازمان میراث فرهنگی درنظر دارد تمام موزه‌های محلی کشور را به بخش خصوصی واگذار کند و علاقمندان این بخش و مجموعه داران متخصص که صلاحیت علمی و فنی اداره این مجموعه‌ها را دارند، به مشارکت دعوت کند.به عبارت دیگر حضور بخش خصوصی می‌تواند از دولتی شدن صرف موزه‌ها به مردمی شدن موزه‌ها جهت گیری اصولی دهد.این اهداف محقق نمی‌شود مگر این‌که زمینه حضور بخش خصوصی را در عرصه مدیریت و بهره برداری از موزه‌ها فراهم شود.»
همچنین
آزاده اردکانی – مدیر وقت موزه ملی- در اردیبهشت ۹۰ درباره مخالفت کارشناسان و آماده نبودن بسترهای لازم برای خصوصی سازی موزه‌ها اظهار کرده بود:«درحال حاضر در ايران موزه‌هاي خصوصي در حال كار هستند اما خصوصي سازي موزه‌ها در سازمان ميراث فرهنگي ساختار خود را داراست.سازمان ميراث فرهنگي درصدد است مديريت اجرايي برخي از موزه‌ها از جمله موزه رضا عباسی یا موزه آبگینه را به بخش خصوصی واگذار می‌شود . دليل اصلي اين واگذاري تقويت عملكرد موزه‌داري است ما نمی‌توانیم نقطه ضعفها را بپوشانیم. هنوز فرهنگ استفاده از موزه در کشورمان بنیان گذاری نشده و احتیاج به یک نیرو و جریان جوان است تا خمودگی موزه‌ها از بین برود. موزه ها فقط از لحاظ اجرایی یعنی آوردن بازدیدکننده به بخش خصوصی سپرده می‌شوند و این موضوع هیچ ربطی به اموال موزه‌ای ما نخواهد داشت. موزه ملک و موزه سفیر دو نمونه از موزه‌های خصوصی خوب ما هستند.»
به گزارش هنرنیوز، حال باید دید در دولت یازدهم موضوع واگذاری موزه‌ها به بخش خصوصی تا چه اندازه با کارشناسان و متخصصان به شور گذاشته شده است؟ با توجه به عدم علاقه‌مندی مردم ایران به موزه‌ها آیا بخش خصوصی حاضر است در حوزه موزه‌ها سرمایه‌گذاری کند؟ چرا و چگونه سود حاصل از این سرمایه‌گذاری تأمین خواهدشد؟ از سویی مجموعه داران که آثار هنری و تاریخی در اختیار دارند همواره از کمبود جا در منازل و انباشت این آثار در انبارهای غیراستاندارد گلایه‌مندند و خواستار در اختیار قرار دادن فضایی از سوی دولت برای در انظار قرار دادن این آثار هستند. آیا در این مورد هم تدبیری اندیشیده شده است؟ از طرفی در زمان مطرح شدن این موضوع در دولت پیشین کارشناسان بسیاری خواستار هیأت امنایی شدن موزه‌ها به جای خصوصی‌سازی بودند. هیات امنایی متعهد،متخصص، فرهنگ‌شناس، آگاه، دلسوز متشکل از شخصیت‌های فرهنگی، کارشناسان باسابقه ، فرهیختگان و اساتید دانشگاه و صاحبنظران شهری که نظارت بر موزه‌ها را برعهده بگیرند. هرچند این موضوع از سوی سلطانی فر و مدیران میراث فرهنگی پیگیری و در مورد کاخ گلستان و سعدآباد محقق شده اما هنوز ساز و کار و اساس‌نامه آن برای کارشناسان روشن نیست. آیا طرح هیأت امنایی شدن موزه‌ها به فراموشی سپرده می‌شود؟ آیا تا کنون تعریفی از اقتصاد موزه‌ای ارائه و نظرات کارشناسان اقتصاد فرهنگ و هنر در این زمینه جمع آوری شده است؟ آیا محل درآمد موزه ها صرفاً باید با حضور گردشگر تأمین شود یا راهکارهای دیگری هم مطرح است؟ آیا با واگذاری موزه‌ها سوبسیدی از سوی دولت برای بخش خصوصی جهت اداره موزه‌ها در نظر گرفته خواهد شد؟ تکلیف برگزاری نمایشگاه‌های خارجی و خارجی با سپردن آثار به بخش خصوصی چیست؟ چند همایش و کارگاه به بررسی علل شکست موزه‌ها در ایران و راهکارهای پیشنهادی پرداخته است؟ امانت دادن اشیا موزه تحت چه شرایطی و با چه ضمانت بیمه‌ای انجام خواهد شد؟ ضمانت بخش خصوصی برای حفظ آثار چیست؟در این بین تکلیف امین اموال‌های موزه چه خواهد بود؟ و آیا پاسخ تمامی این پرسشها در برنامه ششم توسعه گنجانده خواهد شد؟
