کاربران حرفه ای فیس بوک، توئیتر، اسکایپ، وبکمها، گوشی های هوشمند و درحالت کلی اینترنت، در ابتدا شاید فیلم «Disconnect» ساخته « هنری الکس روبین» را بیش از حد سختگیرانه در نظر بگیرند و لحن هشدار دهنده فیلم به مذاقشان خوش نیاید.
ولی با اندکی تامل در می یابم که فیلم در طول ۲ ساعت نمایش خودش فقط به سخنرانی در مورد ضررهای استفاده از فضاهای مجازی و ابزارهایی که استفاده از این فضا را برای ما آسان می کنند نمی پردازد بلکه در مورد چیزی که خواسته یا ناخواسته بر سر جامعه امروز آمده پُر بی راه نمی گوید.
در دنیای امروز هنوز هستند بسیاری که ترجیح می دهند بسیاری از فعالیتهای روزمره خود را به صورت فیزیکی و در دنیای واقعی انجام دهند، با یکدیگر از روبرو گفتگو کنند، در دنیای واقعی دوست بیابند و نهایت اینکه فضای مجازی نقش پر رنگی در زندگی آنها نداشته باشد.
با وجود تمام این امکانات روبه گسترش، قوانین و مناسبات جاری در زندگی اجتماعی انسانها در شرایط جدید تعاریف تازه ای پیدا کرده است. برای مثال شما در فضای مجازی با آدمهایی روبرو هستید که هیچ تضمینی برای اینکه خودشان باشند وجود ندارد یا اینکه پرده دری در این فضا به جایی رسیده که شما می توانید یک کنش جنسی را بدون هیچ کنتری و به صورت آن لاین تماشا کنید.
«Disconnect» سه داستان را به صورت موازی و در هم تنیده روایت می کند. داستان اول درباره «بن بوید» پسر تنهای دبیرستانی است که که قربانی شوخی «جیسون» و «فرای» دوتن از هم مدرسه ای های خود می شود. آن دو با دانستن اینکه بن به موسیقی علاقه دارد برای خود هویت دختری به نام «جسیکا» را جعل می کنند و با این هویت جعلی، بن را بازی می دهند. جیسون و فرای بازی را ادامه می دهند و کار را به جایی می رسانند که با ارسال عکسی برهنه از طرف جسیکای جعلی، بن را به انجام عمل متقابلی وا می دارند.
نتیجه اینکه جیسون و فرای عکسی را که از بن دریافت کرده اند، در مدرسه منتشر می کنند. بن با دانستن این نکته و بازی ای که خورده، چنان تحت تاثیر قرار می گیرد که به کشتن خودش دست می زند. بعد از این ماجراست که پدر بن با بررسی گفتگوهای پسرش و جسیکا پی به خلا موجود در زندگی واقعی بن می برد. فیلم از طرف دیگر همین وضعیت را برای جیسون به تصویر می کشد. این داستان بیش از همه نوجوانانی را مورد خطاب قرار می دهد که امروزه به راحتی فضای آن لاین را تجربه می کنند و درس قدرتمندی به کسانی می دهد که با وب به عنوان یک اسباب بازی که می توانند آنرا کنترل کنند برخورد می کنند، در حالتی که این طور نیست.
داستان دوم درباره «نینا دانهم» یک گزارشگر تلویزیونی است که با ورود به یک چت روم خصوصی مربوط به روابط جنسی پسری به نام «کایل» برخلاف رویه مرسوم با پرداخت پول او را ترغیب به حرف زدن می کند و هدفش گرفت مصاحبه ای تلویزیونی از کایل و بررسی سبک زندگی اش و محلی که او کار می کند است.
نینا با اظهار اینکه آینده کایل برایش مهم است و اینکه او و دوستانش مورد سوء استفاده رئیسشان هستند موفق به انجام آنچه می شود می شود. طولی نمی کشد که پای اف.بی.آی به داستان باز می شود. کایل که خود را بی پناه یافته رو به نینا می کند اما خانم خبرنگار که توانایی کمک به کایل را ندارد ناخواسته او را در موقعیتی قرار می دهد که احساس می کند که نینا بیشتر از او سوء استفاده کرده تا رئیسش. این بخش نشان دهنده شواهد دردناکی از سوءاستفاده توسط فن آوری در زندگی امروزه است. اینترنت ابزار قدتمندی است که می تواند در عین حال خطرناک هم باشد، چون در تماس با آن نسبت به جهان خارج خود را آسیب پذیرتر خواهیم یافت. فضایی که به مکانی برای فساد، فریب و جرم تبدیل می شود و حتی اینکه چنان روی زندگی واقعی افراد تاثیر می گذارد که مسیر درست حرکت انسان را تحریف می کند.
داستان سوم هم داستان زن و شوهری با نام درک و سیندی هال است که در شوک و افسردگی از دست دادن فرزندشان بسر می برند. ماجرا تا جایی ادامه پیدا کرده که درک آرامش خود را در قمار در فضای مجازی می یابد. سیندی هم با دور شدن همسرش از او، شکاف ایجاد شده میان خود و همسرش و تعاملات زندگی شان را در حالت واقعی با دنیای مجازی پر می کند. مکانی که او می تواند با گفتگو با مردی ناشناس که او هم درست یا غلط همسر خود را از دست داده کمی دلگرمی برای خود بیابد.
موقعیت عاطفی ایجاد شده سیندی را به بیان اسرار زندگی خود با غریبه متمایل می کند. زمان زیادی نمی گذرد که این زوج حساب بانکی خود را خالی می یابند و بله، ماجرا از همان اعتماد به فردی که نمی شناسیم آب می خورد.
فیلم به کنکاش عمیقی در ارتباط الکترونیک و اثرات آن بر زندگی اجتماعی و فردی انسان دست می زند و آنچه که بر سر انسان امروز آمده را به خوبی به نمایش می گذارد. فارغ از نتیجه گیری فیلم ما در طول ۲ ساعت نمایش آن، فضای مجازی را جهانی از امکانات غیر قابل کنترل می یابیم. با توجه به اینکه بسیاری از کشورها فاقد قوانین تشخیص و پیگرد این جرائم هستند. هنوز دارای تعاریف عمومی درباره جرائم سایبری نیستم طوری که بعضی جرائم که شاید در یک کشور حبس داشته باشد در کشور دیگر یک سوء رفتار اجتماعی تعبیر شود.
با همه این تفاسیر اینکه در آینده آنچه پیش خواهد آمد دور از ذهن نیست. ما در مرحله گذاری هستیم که باید بسیار مراقب رفتارهای خود در فضای مجازی باشیم. «Disconnect» تلنگری است بر این امر.

یاسین پورعزیزی