به گزارش هنرنیوز، مریم اطیابی در گزارشی با عنوان"چرا چادرها هووی هتل‌ها می‌شوند! " در صفحه میراث فرهنگی و گردشگری همشهری استانها نوشت: سفر امروزه به یکی از ضرورت‌های انسان معاصر بدل شده است. اگر در چند صد سال گذشته تنها کسانی چون ناصر خسرو و سعدی راهی سفر می‌شدند و از خود سفرنامه و دیوان به جای می‌گذاشتند یا چون مارکوپولو به دلیل تجارت از چین تا اروپا به چهره شناخته شده بدل می‌شدند و یا کمی پس از آنها این اشراف و بزرگان و پادشاهان بودند که برای سیر و سیاحت راهی سفر می شدند و یا در بعد مذهبی آن در کشورهای خاورمیانه بزرگان خانواده پس از ازدواج فرزندانشان برای سبک کردن استخوان، آن هم نه درایام میان سالی که بیشتر در دوران پیری راهی عتبات عالیات و مکه مکرمه می‌شدند اما امروز دیگر از پیر تا جوان از قشر مرفه تا کارمند و کارگر به سفر می‌روند چرا که زندگی صنعتی و فشارهای ناشی از آن در کنار تخریب خانه‌های قدیمی و باغ‌های آباد و تبدیل آنها به برج و پاساژ و فرار کردن چرندگان و پرندگان از شهرها، باعث شده تا سفر و به اصطلاح بادی به کله خوردن نه تنها یک امری لوکس به نظر نرسد که جزو واجبات هم باشد. اما سفر در ایران با دیگر نقاط جهان چه فرقی دارد و چرا با وجود افزایش سفرها نسبت به گذشته همچنان درباره رونق گردشگری با شک و شبهه سخن به میان می‌آید.
 
میهمان خانه کوکب خانم!
مرکز آمار ایران در تابستان ۹۱ و ۹۲ آمارگیری درباره وضعیت سفر انجام داده است که نشان می‌دهد در سال ۹۲ کل سفرهای انجام شده حدود ۸ درصد نسبت به سال پیش از آن کاهش داشته است این درحالی بود که سفرهایی با اقامت شبانه خبر از کاهش ۱۰ درصدی این سفرها می‌داد. اردشیر اروجی - مدیرکل سابق دفتر اطلاعات و آمار سازمان میراث فرهنگی - پیش بینی کرده بود که سفرهای سال ۹۳ هم با توجه به وضعیت اقتصادی مردم قطعاً کاهش خواهد یافت و نوروز ۹۴ هم با کاهش گردشگر مواجه خواهیم بود. او می‌گوید:« سازمان میراث و گردشگری در ابتدا از رشد ۱۵ درصدی سفر خبر داد که پلیس راهور رشد این آمار را ۱۰ درصد عنوان کرد اما سازمان راهداری این رقم را ۸ درصد دانست. در صورتی که به نظر من افزایش که نداشتیم با کاهش هم مواجه بودیم. تحلیل مرکز آمار در تابستان ۹۲ قابل تعمیم به نوروز امسال بود.» 

او از بررسی این آمار به این نتیجه رسیده که بیشتر گردشگران تابستانی به دیدن دوستان و اقوام خود رفته‌اند که این گروه ۵۳ درصد گردشگران تابستان ۹۲ را تشکیل می‌دادند که این رقم برای سال ۹۱ حدود ۵۶ درصد بوده است. به زعم اروجی با افول وضعیت اقتصادی حتا مردم قدرت رفتن به خانه اقوام و آشنایان را نداشتند و این کاهش ۳ درصدی صله ارحام به همین دلیل بوده است. 

از طرفی در تابستان سال ۹۱ حدود ۵ درصد از افراد به اقامتگاه‌های عمومی رفته بودند که این رقم در سال ۹۲ به ۴ درصد کاهش پیدا کرده بود. همچنین رفتن با تور حدود ۹ درصد کاهش یافت. اما نکته جالب آن که تنها ۲ درصد از اقامت‌های شبانه با تور انجام شده بود و حدود ۶۵ درصد گردشگران با وسیله نقلیه شخصی به سفر رفته بودند.
این آمار به گفته اروجی نشان می‌دهد که صنعت گردشگری ما در چارچوب یک صنعت نیست و به صورت سنتی رونق دارد. در این شکل از گردشگری مردم به هتل‌ها نمی‌روند، بیشتر راهی خانه اقوام و آشنایان می‌شوند و در صورت انتخاب مسیری که آشنایی را در آن ندارند، تمامی وسایل مورد نیاز را همراه خود برداشته و با وسایط نقلیه شخصی به سفر می‌روند و شب را در چادر یا خانه روستایی اقامت می‌کنند تا کمترین هزینه را برای آنها به همراه داشته باشد و متناسب با وضعیت اقتصادی آنها باشد. 

جبران بی‌پولی با افزایش قیمت 

این کارشناس گردشگری به این موضوع نیز اشاره دارد که قیمت هتل‌های کشور گران است و حتا در ایام پیک سفر این قیمت‌ها چند درصد هم افزایش می یابد که به ضرر هتلداران و صنعت گردشگری است چون تمایل هتل رفتن را در مردم از بین خواهد برد اما هتلداران هم معتقدند از آنجا که هتل‌ها در طول سال خالی است پس در تعطیلات افزایش قیمت آنها بهترین راه حل برای جبران خسارت است. 

او می‌گوید:«من خودم در ایام نوروز به یک هتل آپارتمان چهار ستاره رفتم که به اندازه یک هتل یک ستاره هم خدمات نداشت. یکبار آبش قطع شد چون دستگاه پمپاژ آبش سوخت و یک دستگاه رزرو نداشت که جایگزین آن کند. یک روز دیگر آسانسور آن از کار افتاد که برای مسافران طبقه چهارم رفت و آمد بسیار سخت بود. تلویزیون اصلاً کار نمی‌کرد. مایع دستشویی و دستمال کاغذی با تذکر به درب اتاق‌ها آورده می‌شد.به عبارتی قیمت هتل‌ها بسیار بالا است اما کیفیت هتل‌ها بسیار پایین است و کسانی که هتل می‌روند پشت دستشان را داغ می‌کنند که دیگر هتل نروند. 

رمز آشتی مردم با هتل‌ها 

توجه به کیفیت هتل‌ها و قرار دادن تسهیلات در اختیار هتلداران برای بازسازی از جمله راهکارهای پیشنهادی اوست. از طرفی اروجی ظرفیت و تعداد هتل‌های موجود را کافی می‌داند چرا که در ایامی که مسافر کاهش می‌یابد نگهداری هتل‌ها به صورت خالی صرف نمی‌کند و به ناچار یا صاحبان هتل‌ها ورشکسته می‌شوند یا تغییر کاربری می‌دهند بنابراین بازسازی هتل‌های موجود و افزایش کیفیت و خدمات بهترین راه حل است اما تحقق آن میسر نیست مگر با دادن تسهیلات دولتی و حذف عوارض و مالیات هتل‌ها تا مردم با هتل‌های مناسب به لحاظ قیمت مواجه شوند. 

به اعتقاد این کارشناس گردشگری مردم خواستار هتل ارزان نیستند. مردم خواستار دریافت بهترین خدمات در مقابل پرداخت هزینه متناسب هستند و این رمز آشتی مردم با هتل‌هاست. از طرفی دولت موظف است برای کسانی هم که به لحاظ اقتصادی در موقعیت ضعیف‌تری قرار دارند کمپ‌هایی با سرویس بهداشتی و حمام ، پارکینگ و سایر خدمات مورد نیاز در نظر بگیرد تا سفر از سبد خانوار حذف نشود.

چادرخوابی برند گردشگری ایران

محسن حاجی سعید- رییس هیات مدیره انجمن صنفی راهنمایان یزد- با اشاره به این که پس از نوروز هم ضریب اشغال هتل‌ها پایین است، درباره چادرخوابی در سفر می‌گوید:« موضوع انتخاب چادرهای مسافرتی به جای هتل‌ها باید در کشورهایی با درآمدی شبیه ایران مقایسه شود که هنوز چادر را بهترین گزینه می‌دانند. در کشورهای اطراف خودمان که جهان دوم محسوب می‌شوند این نوع از سفر تقریباً منسوخ است. مثلاً در ارمنستان و ترکمنستان که حداقل در مقام مقایسه هنوز به شرایط ترکیه و دبی در حوزه گردشگری نرسیده‌اند،هم دیگر از شیوه‌هایی چون مدرسه یا چادرخوابی برای اسکان مسافران استفاده نمی‌شود و حتا اگر گردشگران نخواهند شب را در هتل‌ها اقامت داشته باشند حداقل در مسافرخانه‌ها اقامت دارند. چادرخوابی ویژه‌ی طبیعت گردان است و البته این شیوه از چادرخوابی با این حجم گسترده فقط مختص ایران است.»

ماه به جای ستاره
وی در ادامه به عوامل موثر در ناهماهنگی زنجیره گردشگری ایران اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد:« هتل‌ها بر اساس مخارجی که دارند، قیمت بالایی برای ارائه خدمات خود در نظر نمی‌گیرند اما درآمد مردم برای انتخاب هتل جهت اقامت کم است. سفر با توجه به وضعیت معیشتی مردم یک کالای لوکس محسوب می‌شود. از این رو قشر متوسط به بالا سفر می‌روند و حتا گزینه سفر به خارج را نیز روی میز انتخاب خود دارند. از سویی هتل‌های ما مطابق استانداردهای بین‌المللی خدمات ارائه نمی‌کنند چون اگر بپذیریم که خواهان دادن ستاره به هتل‌ها هستیم باید یک تعریف دیگری برای آن ارائه کرد و فرضاً به جای ستاره، ماه داد. چون خدمات مطابق استانداردهای جهانی نیست و بیشتر بر اساس استانداردهای داخل کشور است. فرضاً اگر هتلی چهار ماه داشته باشد شاید آن هنگام بتوان آن را با یک هتل دو ستاره جهانی مقایسه کرد. و نباید ستاره‌های بین‌المللی را به راحتی زیر سوال برد.»

او اضافه می‌کند:« مسافری که از خارج به ایران می‌آید ستاره‌ها را می‌شناسد. مسافری هم که یکبار از ایران به خارج رفته باشد و در هتل چهار یا پنج ستاره خوابیده باشد معنی سرویس و خدمات یک هتل با چنین ستاره‌هایی را لمس کرده و می‌داند وضعیت چگونه است. و هر دو گروه در مقام مقایسه احساس بد و سو ظن نسبت به ستاره‌ها در هتل‌های ایران پیدا کنند تا آنجا که افراد پولدار‌تر در ایران هم شاید ترجیح بدهند در هنگام سفر هتل را به عنوان گزینه انتخابی خود نداشته باشند و خانه‌ای اجاره کنند. اکنون در هنگام پیک سفر از تعطیلات نوروزی یا خرداد یا تعطیلات چندین روزه آخر هفته هتل‌ها خالی می‌مانند و خانه‌های استیجاری به راحتی پر می‌شوند.»
خانه‌هایی که عوارض و مالیات نمی‌دهند 

از سویی کاهش ۲۵ درصدی ضریب اشغال‌ هتلها در ایام نوروز نشان می‌دهد که سال ۹۳ این ضریب به طور میانگین در کشور و در همین بازه زمانی حدود ۷۵ درصد بود که امسال به ۵۰ درصد کاهش یافت. جمشید حمزه‌زاده – رییس جامعه هتلداران- مشکلات اقتصادی، تبلیغ چشمی و دهان به دهان برای انتخاب چادرهای مسافرتی و بارش باران را از جمله موانع انتخاب هتل‌ها یا مقاصد دارای هتل می‌داند.او به مصرف‌گرا بودن هتل‌ها اشاره دارد و بالا بودن قیمت کالاهای مورد نیاز هتل‌ها و هزینه‌بر بودن تأمین انرژی وآب و برق هتلها و افزایش دستمزد کارکنان هتل‌ها را از جمله هزینه‌هایی می‌داند که هتلداران را در ایران وادار می‌کند تا قیمت خدمات خود را کاهش ندهند. 

حمزه‌زاده نسبت به افزایش تورم،هتلداران را جزو گروه همیشه متضرر می‌داند و درباره راهکار پیشنهادی برای بهبود اقامت در هتلها می‌گوید:«باید درصدی هتل‌ها قیمت خود را کاهش دهند و درصدی هم دولت از مالیات و عوارض خود بکاهد. فقط ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده برای اقامت در هتل‌ها از مشتری گرفته می شود که اگر گردشگر یک خانه استیجاری یا چادر را برای اقامت انتخاب کند هرگز مجبور نیست چنین مبلغی را بپردازد. آیا اداره مالیات به سراغ مالکان خانه‌های استیجاری می‌رود و از آنها هم به خاطر حضور مسافر می‌خواهد که مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات بردرآمد بدهند. یا مالکان، عوارض خاصی به شهرداری‌ها پرداخت می‌کنند در نتیجه همین مسائل باعث افزایش قیمت هتل‌هایی با ستاره های کم در مقابل خانه‌های استیجاری می‌شود.»

او تصریح می‌کند:« صد درصد همه موافق توزیع سفر بین اقشار مختلف جامعه هستند اما به جای حمایت دولت از مراکز رسمی اقامت برای کاهش قیمت خود فرضاً اقامت در مدارس یا کمپ‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.»
آقوی همساده هم چادر را انتخاب کرد 

سیاوش آریا – فعال گردشگری و میراث فرهنگی استان فارس - هم با بیان این که ۴۰ درصد ظرفیت هتل‌های این استان به گفته امیری – رییس میراث فرهنگی استان فارس – در ایام نوروز خالی بوده است، می‌گوید:« اگر نکته مهم در خالی ماندن هتل‌ها را وضعیت معیشتی مردم بدانیم. این پرسش همچنان باقی می‌ماند که خالی ماندن بهتر است یا با قیمت کمتر اتاق در اختیار مسافر قراردادن؟! وقتی در اوج سفرهای مردم مانند تعطیلات نوروزی ،خردادماه، عید فطر و تعطیلات چند روزه‌ای که در ایام مختلف سال بوجود می‌آید، هتل‌ها هیچ بسته تخفیفی ندارند، پس باید منتظر اتفاقات اینچنینی هم بود. بنابراین گردشگران چادر را تحت هر شرایطی بر هتل ترجیح می‌دهند و نه تنها هتل‌های بوشهر و کردستان و کرمانشاه و...که هتل‌های شهرهای بزرگی چون مشهد و شیراز هم خالی می‌ماند.» 

کیش بهتر است یا ترکیه 

او ادامه می‌دهد:« به نظرم هتل‌های ایران حتا در رقابت با هتل‌های کشورهای همسایه نیز مشتری‌های خود را از دست می‌دهند و پول آنها را روانه جیب کشورهای گردش‌پذیر همسایه می‌کنند.از یکماه جلوتر دبی، ترکیه، ارمنستان ، مالزی، تایلند و... تبلیغات خود را جهت بازاریابی در ایران از طریق ماهواره و آگهی‌های روزنامه‌ای آغاز می‌کنند این در حالی است که ما حتی رغبت نداریم در مقایسه با خدمات هتل‌ این کشورها قیمت را کاهش دهیم. گردشگران طبقه متوسط به بالا هم با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شوند سفر به یکی از کشورهای همسایه در ایام پیک برای آنها اندازه و یا کمتر از سفر به یکی از استان‌های کشور هزینه برمی‌دارد برای همین سفر به ترکیه، دبی یا ارمنستان را به سفر کیش و قشم و اصفهان و شیراز ترجیح می‌دهند. وقتی یک شب اقامت در هتل‌ها و آپارتمان‌های شخصی کیش بین ۲ تا ۳ میلیون تومان در ایام نوروز هزینه دارد یا برای اقامت در هتل‌های سه ستاره کیش باید ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان هزینه کرد، چه کسی حاضر می‌شود چنین هزینه گزافی را پرداخت کند؟» 

مسافران هوایی و ریلی چه شدند؟ 

از سویی به اعتقاد آریا امسال در مجموع نسبت به سال‌های گذشته سفر کاهش پیدا کرده است و این در استان فارس مشهود بوده است. البته آمار وزارت راه و شهرسازی هم گواه این ماجرا است و از کاهش مسافران در بخش ریلی، جاده‌ای و هوایی نسبت به سال ۱۳۹۳ و افزایش ۲۸ درصدی مسافران بخش دریایی خبر می‌دهد . تا آنجا که آمار استفاده شهروندان از قطار در طول مدت ۲۵ اسفند ۹۳ تا ۱۵فروردین ۹۴ نسبت به سال گذشته ۴ درصد كاهش داشته است. این جابه جایی از طریق پروازهای داخلی نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز كاهش ۱۰ درصدی را نشان می‌دهد. تعداد مسافران خارجی نیز که با هواپیما جابه جا شدند از كاهش هفت درصدی آنها نسبت به پارسال خبر می‌دهد. همچنین تعداد مسافران نوروزی جا‌به جا شده بیانگر آن است ۵۸ درصد مسافران با اتوبوس، ۲۴ درصد با مینی بوس و میدل باس و ۱۸ درصد با سواری كرایه جا‌به جا شده‌اند.در بخش حمل و نقل بین المللی هم میزان ترددها در مرزها و در همین ایام نسبت به سال گذشته ۹ درصد كاهش داشته است.
 
اقامت از سر اجبار! 

آریا این پرسش را مطرح می سازد که وقتی ۴۰ درصد ظرفیت هتل‌ها خالی است چرا مدارس بهترین گزینه اسکان برای مسافران به شمار می‌روند و یا کمپ احداث می‌شود.؟ مهمانوازی جای خود اما اگر صحبت بر سر گردشگری است آمدن تعداد زیادی مسافر آن هم با چادر و به همراه داشتن کلیه وسایل اعم از خوراکی و پوشاکی و بهداشتی و... چه نفعی برای استان یا شهر گردش‌پذیر دارد و چه رونقی به همراه دارد.

به اعتقاد آریا علاوه بر منطبق نبودن قیمت هتل‌ها با خدمات ارائه دهنده دومین مشکل هتلها وجود نیروهای غیر متخصص است تا آنجا برخی روسای هتل‌ها به صرف داشتن سرمایه هتلی احداث کرده و اقوام خود را به کار گمارده‌اند. بنابراین با این وضعیت صحبت از صنعت هتل‌داری جایز نیست. از سویی پر بودن یک هتل دال بر راضی بودن از خدمات آنها نیست چرا که در شهری مانند شیراز یا اصفهان یا مشهد و یزد که بیشترین گردشگر را در طول سال دارند برای برخی که تمایلی به اقامت در چادر ندارند گزینه چندانی پیش رو نیست و از سر اجبار در برخی هتل‌ها شب را به صبح می‌رسانند.