نمایشگاه نقاشی مجید محمدخواه در نگارخانه خیال نو از مجموعه فرهنگستان هنر در حال برگزاری است. بدین سبب در یادداشتی به بررسی آثار این نمایشگاه پرداخته‌ایم.

هنر زاده رنج آدمی است. رنجی که از گذر اتفاقات بر ذهن آدمی حاصل می آید. حوادث پیرامون در ذهن هنرمند شکل می گیرد و از دریچه نگاه او به جهان پیرامون راه می یابد. هنرمند در پی یافتن راه های تازه برای انتقال ادراکات خویش است. گاه این ادراک از طریق شهود هنرمند در جهان واقع حاصل می آید و گاه بر ماورالطبیعه دلالت دارد. در هر حال، هنر هر آن جه باشد زاییده خیال است و اندیشه های فرا انسانی هنرمند.

اگر از نگاه دیگر به این مقوله بنگریم درخواهیم یافت که هنر بازنمود جهان زیست است و در آن می توان نشانه های اتفاقات این جهانی و باورهای عامیانه و جستار های فردی هنرمند دانست. جهان زیست ما سرشار از پدیده‌هایی است که پس از گذر از دریچه شهود هنرمند و عبور از صافی ذهن خلاق وی خلق می شود و بیننده را از اتفاقاتی که از آن قافل است آگاه می‌سازد.

در آثار حاضر در این نمایشگاه اندیشه های هنرمند در ارتباط با محیط زیست خود به ظهور رسیده است و می‌توان آن را بازنمایی جهان معاصر وی و نمایشی از سرزمینش دانست. خورشید و تابش نورمبهم غروب بر خانه های کاه گلی خوزستان و رنگ های خاکی کویر در آثار وی خبر از فرهنگی می دهد که هنرمند در بطن آن پرورش یافته است. اتفاقات حاکم بر جهان زیست وی در نقاشی های به نمایش در آمده به وضوح دیده می‌شود، پدیده ای تلخ به نام اندوه ناشی از جنگ، و مقاومت در برابر طوفان های سهم گین زمانه. از این رویکرد می‌توان آثار او را لوحه ای تاریخی از روزهایی دانست که بر مردم پیرامونش گذشته است.

استفاده از جلوه های طبیعت در آثار محمد زاده نگاه و توجه خاص او را به پدیده های طبیعی ربه خوبی نمایان می کند . حساسیت هنرمند به جلوه های مختلف جهان زیست الهام بخش وی در خلق آثار بوده است. از نگاه یک هنرمند جهان مکانی است سرشار از جلوه های کشف و شهود و همواره ماورائی برای ورود او به عرصه شهود و بروز وجود دارد.آن‌که از وجود نیرویی فراسو بهره می گیرد.

در این آثار استفاده محدود از رنگ و محدود کردن تکنیک به وضوح پیداست که می توان آن را نگرشی محافظه کارانه دانست. با توجه به این که رنگ های حاصل از کویر و تلخی های جنگ در این آثار نشان از روز های تلخی دارد که به خرمشهر گذشته است، این واکنش بسیار طبیعی به نظر می رسد. اندوه ناشی از مرگ است و این واکنش تصویری را می‌توان برگرفته از تلخ کامی ناشی از هجوم دانست.

در نقاشی های محمد خواه استفاده از خاک به عنوان عنصر اصلی اندیشه مخاطب را به خودمعطوف می دارد. در این جایگاه خاک جایگزین طیف وسیع رنگ‌ها شده است که می‌توان آن را از چند رویکرد بررسی کرد.

نخستین نگرش به حوزه فرم شناسی بازمی گردد.

این امر که آثار تا چه میزان به واقعیت یک اثر هنری نزدیک هستند، از دو دیدگاه قابل بررسی است. نخست آن که بر هنر رسالت هایی .......... است که از میزان دشواری داوری اثر می‌کاهد و ملاک سنجش و نقد آثار را اندکی روشن می کند. از دید فلاسفه‌ای چون کانت، هنر ر ابایست بر حسب ارزش گوهری آن سنجید. وی غایت اثر هنری را در بطن اثر محفوظ دانست.وی ارزش اثر هنری را بر زیبایی استوار می‌داند که در این صورت به کثرتی در نقد این آثار دست خواهیم یافت که حاصل تعدد سلایق مخازبان است. گرچه می‌توان ازین رویکرد به برخی آثار خرده گرفت. علت شاید در تناسبات رنگی و فرمی نهفته باشد. رنگ در آثار محمدزاده عنصری کم اثر و مرده محسوب می‌شود. این برخورد با رنگ‌‌ها قطعاً به ارتباطات روانی با جهان زیست مربوط می‌شود. از آن‌جایی که رنگ عیان کننده آمال و آرزو های فردی است، تلخی‌ها و شادکامی‌های فرد در ارتباط با پدیده های پیرامون است.

رویکرد دیگر استفاده از خاک به عنوان عنصری اساسی است که می‌توان آن‌ را دارای ارزش‌های خاصی دانست. خاک به عنوان عنصری مقدس در تمامی دوران های حیات بشر ، مبدإ تمام پدیده های زمینی و شاید مهم تر از همه سجده بر خاک به عنوان نمادی از خشوع و سادگی به این آثار جلوه ای دیگر می‌دهد.

در آثار محمد خواه خاک به عنوان عامل زایش و سبزی به کار رفته است. میل به جلوه های خاصی که حاصل از حرکت است در نهایت آرامش.

اگر از رویکرد فرم شناسانه به این آثار بنگریم، آن‌ها را نمی‌توان به شیوه‌ای خاص مرتبط دانست. آن‌چه مشهود است، کاربرد هم نوای نوشته و تصویر است. نکته ای که تماشاگر را به خود معطوف می دارد، پیچش فرم ها در بطن یکدیگر است که گاه نا به جاست و گاه پر مفهوم. نشانه های تصویری در آثار وی گاه نامفهوم و گاه بیش از نیاز در هم تنیده اند و این در نگاه اول مطلوب به نظر نمی رسد. از سویی دیگر نور به عنوان عنصری اساسی در اثر هنری، و عامل تنفس بصری در آثار او به ندرت دیده می‌شود. این ضعف در برخی از آثار وی به وضوح دیده می‌شود و جذابیت را از آن ها می‌گیرد.

این نمایشگاه از دوشنبه 17 مرداد ماه در موسسه فرهنگی صبا در حال برگزاری است. مركز فرهنگي – هنري صبا در خيابان طالقاني ، جنب سينما فلسطين، خيابان برادران شهيد مظفر پلاك 125 و در ورودي ديگر آن به نام نگارخانه خيال در خيابان ولي عصر، بين خيابان طالقاني و بزرگمهر قرار گرفته است.

مینا عبدی