دکتر غلامرضایی با اشاره به اینکه مبحث سبک شناسی اساسا یک بحث ترکیبی است گفت: سبک شناسی مرکب از دانش های گوناگون است؛ به عبارت دیگر کسی که می خواهد کار سبک شناسی انجام بدهد علاوه بر اطلاعات زبانی، دستوری، دستور تاریخی قائدتا باید با مباحث روان شناسی، جامعه شناسی و ایدئولوژیک آشنایی داشته باشد تا بتواند به شیوه بیان دوره ای در سبک شناسی در سبک شناسی دوره ای یا شیوه بیان شخصی در سبک شناسی فردی دست پیدا کند.
وی با بیان این مطلب افزود: پیچیدگی کار سبک شناسی در ترکیبی بودن آن است اگر سبک شناسانی را هم می بینیم که در کارشان توفیقی نیافتند یا اندک توفیقی علتش پیچیده بودن کار است؛ با این وجود معتقدم یچیدگی نباید بهانه ای شود برای اینکه ما پژوهنگان این حوزه را را از کار و پژوهش سبک شناسی باز دارد و معتقدم هرکس در این راه پا بگذارد حتی با سلیقه شخصی تلاشش ستودنی است و در پیشبرد دانش سبک شناسی تلاشی نیکو محسوب می شود.
غلامرضایی با تصریح این موضوع که کار سبک شناسی به بنیان های نظری نیاز دارد اظهار داشت: در زبان فارسی برای سبک شناسی چندان کارهای زیادی انجام نشده است و پیش از کتاب فتوحی برخی مباحث سبک شناسی به صورت پراکنده در کتاب های مختلف دیده می شود که آن مباحث بیشتر مبتنی بر تالیف سبک هستند و معمولا وارد بحث های تفصیلی سبک در مباحث نظری نشده اند.
وی با بیان این نکته که سبک شناس و پژوهشگر این حوزه نخست باید تکلیف خود را با مکتب های زبان شناسی روشن کند گفت: سبک شناس باید تعیین کند که کار را بر اساس کدام مکتب سبک شناسی و زبان شناسی می خواهد انجام دهد ولی همیشه این سوال مطرح بوده که آیا پیروی از اصول نظری یک مکتب سبک شناسی خاص می تواند نشاندهنده سبک شناسی واقعی آثار نویسنده یا شاعر باشد یا نه؛ من معتقدم در کار سبک شناسی باید به شیوه تلفیقی پیش رفت و اگر بخواهیم به سبک شناسی واقعی اثری پی ببریم باید تلفیقی عمل کنیم.
وی افزود: دکتر محمود فتوحی هم در نقدی که بر کتاب «سبک شناسی» در کتاب ماه نوشته بود، چنین ایرادی را بر این کتاب گرفته بودند و امروز وقتی ما کتاب خودشان را مطالعه می کنیم این دریافت در ما برانگیخته می شود که احتمالا دکتر فتوحی هم از نظر آغازین خودشان تا حدودی عدول کرده اند و کاملا وابسته به مکتب خاصی در سبک شناسی نیستند و در بخشی از کتاب تا حدودی از این حوزه خارج می شوند، عالی الخصوص آنچه را که ایشان با نام سبک شناسی لایه ای در کتاب طرح کردند در پاره ای موارد، عدول از پایبندی به یک مکتب زبان شناسی یا سبک شناسی است.
دکتر غلامرضایی گفت: اصولا دانستن نظریه ها و اصول هر مکتب یک مقوله است و اینکه کسی قادر باشد آن مبانی و اصول را در یک اثر ادبی به کار بگیرد و بر اساس آن مبانی به نتیجه برسد یک بحث دیگر است.
وی خاطرنشان نمود: از صمیم دل می گویم که این کتاب تا امروز بهترین و کاملترین کتابی است که در زمینه مسائل سبک شناسی نوشته شده و توانسته است تا حد زیادی جای خالی چنین مبحثی را در حوزه بررسی سبکی در زبان فارسی پر کنند؛ به این دلیل که مولف از مباحث جدیدتر و منابع تازه تری استفاده کرده و بخش نخست کتاب اولین بار است که در چنین مجموعه ای و مرتبط با چنین مبحثی مطرح می شود .
وی عنوان داشت: کتاب در بخش سبک شناسی نظری و سبک شناسی عملی تنظیم شده است لیکن برخی مباحث کتاب در گرو آشنای با پاره ای مقدمات است که بیشتر بر دوش مقدمات زبان شناسی است، ویژگی دیگر کتاب این است که خواننده را در جای جای کتاب با پرسش های گوناگون قرار ممواجه نموده و از طریق طرح پرسش وارد مطلب می شود.
دکتر غلامرضایی با طرح این مسئله کتاب «سبک شناسی» دکتر فتوحی بهترین کتاب و کاملترین آن در سبک شناسی است گفت: به نظر می رسد اگر در باب برخی مطالب مولف با تفصیل بیشتری صحبت می کرد بهتر بود؛ مثل مکتب ها که برخی به تفصیل و برخی به اجمال است یا در بحث رویکردهای سبک شناسی نیاز به تفصیبل بشتری است، همانطور که در باب کاربرد روش های زبان شناسی در تحلیل های سبکی و اینکه تا چه میزان در تحلیل های سبکی معتبر است بحثی به تفصیل وجود ندارد.
وی در طرح دیگر نقطه نظر انتقادی خود بیان کرد: در سبک شناس عملی در پاره ای مباحث توضیح مباحث نظری بر عملی غلبه دارد و به دنبال آن خواننده توقع دارد نمونه ایی بررسی شود و سرمشق باشد لیکن در این کتاب چنین چیزی را نمی بینیم و بیشتر نمونه های موردی آورده شده است.
وی افزود: تصور من این است که این کتاب به کتاب سومی نیاز دارد تا در آن متنی کوتاه را از یکی از متون ادبی مثل شاهنامه یا دیگر متون بیاورند و همه آنچه را که در کتاب مطرح شده در آن بررسی کنند وبهتر بود یک برای بررسی سبکی نمونه عملی به دست می دادند، همچون الگو که البته کتاب ایشان بسیار بیشتر قابل استفاده می شد.
غلامرضایی در خاتمه تصریح کرد: البته ممکن است همه مواردی که گفتم مصداق عبارت «هرکسی از ظن خود شد یار من» باشد لیکن باید گفت کتاب «سبک شناسی» در آینده تاثیر خود را بر مباحث سبک شناسی و پژوهش های این حوزه خواهد گذاشت.
عکس:رضا دشتی