ساخت موسیقی بعنوان یکی از ارکان تولیدات سینمایی و تلویزیونی همواره مورد توجه بوده است. شاید اهمیت موسیقی در تولیدات تصویری از آنجا وضوح یابد که موسیقی بخش عمده انتقال عواطف و احساسات قالب بر یک صحنه را بر دوش می‌کشد.
به واقع بیراهه نرفته‌ایم اگر ادعا کنیم موسیقی بیش از تصویر در ذهن مخاطب یک فیلم اثر می‌کند و او را وادار می‌کند تا با احساس غالب بر فیلم همراه شود. می توان این موضوع را به استناد تفاوت دیدن یک صحنه بدون صدای فیلم و قیاس با همان صحنه در همراهی اش با صوت به وضوح درک کرد.
از میان فعالیت‌های صدا و سیما در سال‌های اخیر می‌توان به ساخت سریالهای اثرگذاری چون مختارنامه،امام‌علی(ع)، تنهاترین سردار، ولایت عشق، روز واقعه و مسافر ری اشاره کرد.
در ساخت این مجموعه از تولیدات تلویزیونی سعی در خلق قطعات موسیقی به نحوی است که از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار باشند و علاوه بر اثرگذاری در ذهن مخاطب ماندگار شوند.
*موسیقی هویت شنیداری روایت داستان
موسیقی فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی مذهبی-تاریخی واجد خصوصیاتی هستند که یکی از بارزترین آنها بیان انتزاعی از روایت داستان است، در واقع این خصوصیت یکی از دشوارترین بخش‌های ساخت یک اثر موسیقایی است بطوریکه داستان در موسیقی جریان می‌یابد و ذهن مخاطب به شرح رخدادهای داستان هدایت می‌شود.
*استفاده از عناصر شنیداری طبیعی در ساخت موسیقی
یکی از ویژگیهایی که به وضوح در ساخت تیتراژها و موسیقی متن برای سریالهای مذهبی-تاریخی مشهود است توجه به ریتم‌های طبیعی و نغمه‌هایی است که ریشه در فرهنگ آئینی-مذهبی یک قوم دارند و در عین حال به رخدادهای مذهبی در بتن تاریخ اشاره دارد.
این موضوع یکی از نکاتی است که زیر ذره‌بین آهنگسازان مجموعه‌های تلویزیونی مذهبی بوده است.
از نمونه‌های بارز این اصوات می‌توان به صدای برهم کوبیدن چوب در موسیقی فیلم روز واقعه اشاره کرد، صدایی که در مناسک آئینی قوم عرب به وفور شنیده می‌شود.
نمونه دیگر صدای برخورد شمشیرها در موسیقی سریال مختارنامه است که از سویی بخشی از روایت داستان را که به جنگ‌های مختار می‌پردازد در ذهن مخاطب تصویرسازی می کند و از سوی دیگر به آئین شمشیر‌بازی در میان اعراب اشاره دارد.
توجه به آئین‌های اقوام در موسیقی فیلم‌های مذهبی-تاریخی یکی از مواردی است که در ساخت موسیقی فاخر برای سریالهای تلویزیونی با مضمون زندگی امامان در کانون توجه قرار گرفته است.
استفاده از اصوات انسانی از جمله لالایی علی‌اصغر که از نواهای شهره در زندگی آئینی نواحی جنوبی کشور است در موسیقی تیتراژ سریال مختارنامه از این جمله است.
از نواحی دیگر نیز که در موسیقی تیتراژ مورد استفاده قرار گرفته ........ در موسیقی تیتراژ سریال امام‌علی(ع) است که در مراسم آئینی اعراب می‌توان نظیر آن را شنید.
*اهمیت سازبندی در موسیقی سریالهای مذهبی-تاریخی
یکی از اصول مورد اهمیت در ساخت موسیقی سریالهای مذهبی-تاریخی، توجه به نقش سازها در اثرگذاری ترکیب موسیقایی و در نهایت ماندگاری آن در ذهن مخاطب است.
دقت در سازبندی که می‌توان از جمله آن استفاده موثر از سازهایی چون عود، نی، طبل، دهل و دف در سریالهایی چون تنهاترین سردار، از سویی جغرافیای مکانی و از سویی جریان روایی و هویت شخصیت‌های مذهبی حاضر در داستان را در ذهن مخاطب بازسازی می‌کند.
*توجه به فرمهای ارکسترال در ساخت قطعاتی ماندگار
یکی دیگر از شاخصه‌های موسیقایی در ساخت این دسته از سریال‌ها مورد توجه قرار گرفته است، دقت در خلق فرمهای ارکسترال است. توجه به بافت موسیقی مقامی در نوشتن قطعات ارکسترال استفاده حساب شده از سازها و ترکیب مناسب آنها در تولید حجم اثرگذار صدا را می‌توان از ویژگیهای بارز این دسته از آثار دانست، خصوصیاتی که سبب می‌شود.
مینا عبدی
