به گزارش هنرنیوز؛ در مراسم تشییع پیکر این نویسنده و مترجم پیشکسوت که ۱۴ بهمن‌ماه برگزار شد اسدالله امرایی، مهدی غبرایی، مدیا کاشیگر، نورالله مرادی، محمدرضا پورجعفری و نیما اسلامیه پسر مصطفی اسلامیه سخن گفتند.
اسدالله امرایی در این مراسم در سخنانی اظهار کرد: مصطفی اسلامیه یک خادم فرهنگی بود که همیشه می‌خواست کنار باشد. می‌گفت من کارهایم را انجام داده‌ام و نمی‌توانم درباره آن‌ها صحبت کنم. او چهره‌ای نبود که هر روز برنامه تلویزیونی یا مصاحبه داشته باشد.
این مترجم در ادامه تاکید کرد: تا روزی که آثار مصطفی اسلامیه خوانده شود، او در میان ما زنده خواهد بود.
همچنین مهدی غبرایی درباره اسلامیه گفت: وقتی یاد مصطفی می‌افتم اولین چیزی که به خاطر می‌آورم شادی، خوبی و بذله‌گویی است. هر وقت دلت می‌گرفت می‌توانستی از طنزش درباره تمام آلودگی‌ها بهره ببری. ذهنی قوی و سرشار از طنز، خاطره، شعر و... داشت و چون اطلاعاتش دایره‌المعارفی بود کمتر درباره مباحث مهم بازمی‌ماند.
این مترجم ادامه داد: بعد از این‌که نشر دانشگاهی تعطیل شد، او همکاری‌اش را با یونسکو آغاز کرد و ثمره آن ترجمه رمان «میلیونر زاغه‌نشین» است. او آثار زیادی نوشت و ترجمه کرد؛ اما دلم نمی‌آید از کتاب «مهتابی ملکوت» یاد نکنم. از این کتاب کمتر صحبت به میان می‌آید. درباره اهمیت این کتاب باید بگویم در آفرینش لحن و زبان از پس ساده‌ترین زبان تا عصاقورت‌داده‌ترین زبان‌های روشنفکری به خوبی برآمده است.
غبرایی درباره علت کمتر دیده شدن مصطفی اسلامیه بیان کرد: مصطفی بسیار خوش‌زبان بود اما کمتر مصاحبه می‌کرد؛ به خاطر همین خیلی شناخته‌شده نبود. در غم او که بغایت سنگین است ظاهری نمی‌گریم. آسوده بخواب مصطفی؛ زیرا که بیداری ما نیز دیر نمی‌پاید.
در ادامه، نورالله مرادی پس از تسلیت به خانواده و دوستداران مصطفی اسلامیه اظهار کرد: از سال ۴۱ در موسسه اطلاعات با او آشنا شدم. آن زمان من نمونه‌خوان اطلاعات بودم. در اولین ورود او نگاه فرمالیستی ما را شکست. هرجا که قرار می‌گرفت طوری رفتار می‌کرد که محیط راحت می‌شد و با نظرهایش فضا را عوض می‌کرد. هنوز تا امروز کسی را همچون مصطفی ندیده‌ام. خلقش با دیگران متفاوت بود. البته خصوصیات او تک تک در افراد دیده می‌شد؛ اما همه آن‌ها یک‌جا در یک فرد نبود.
او همچنین افزود: مصطفی اهل موعظه نبود و هرجا که می‌خواست به دیگران یاد بدهد، با عملش یاد می‌داد. در سن ۲۰ تا ۲۵ سالگی گوشه گوشه ایران را گشت. از هر سفر که بازمی‌گشت کسانی که با او آشنا می‌شدند، به او تلفن می‌زدند و رفت و آمد می‌کردند. در ۲۸ سالگی یک ایران‌شناس تمام‌عیار شده بود. بعد از آن به اروپا سفر کرد. وقتی از اروپای شرقی بازگشت، حرف زیادی برای گفتن داشت و می‌شد در او تغییر را حس کرد. آن زمان با هم به پیاده‌روی می‌رفتیم و در یک خیابان چهار ایدئولوژی را تحلیل می‌کردیم. طنزش و رفتارش پس از رفتن او جایگزین ندارد.
مدیا کاشیگر هم با بیان این‌که اهل قلم اهل حرف زدن نیستند، گفت: آن‌چه با مصطفی مرد، وجه مهم زندگی بود. دانش شاد بودن در هر شرایطی یکی از مهم‌ترین خصوصیت‌های او بود. اگر قرار است وارث خوبی باشیم باید دو چیز را از او یاد بگیریم؛ اول آن‌که همیشه شاد باشیم و دوم هیچ‌گاه قلم را زمین نگذاریم.
محمدرضا پورجعفری نیز درباره مصطفی اسلامیه بیان کرد: مصطفی اسلامیه امروز خاموش شد. او دوست نازنینی بود که رفتنش خبر کوتاهی شد؛ خبر مرگی که هیچ‌کسی در اعلامش کوتاهی نمی‌کند. طنز نگاهش با تازش قلبی از بین رفت. او در زمینه نمایشنامه‌نویسی، ترجمه، روزنامه‌نگاری و پژوهش ادبی، خبره بود. خوش‌خلقی‌اش باعث می‌شد نیاز بودن با او همیشه حس شود. البته این شهر همیشه این نیاز را به تعویق می‌انداخت.
این نویسنده و مترجم با بیان این‌که شوخی‌های مصطفی نشان بنای فکری‌اش بود، اظهار کرد: شوخی‌هایش به گونه‌ای بود که عمق فکرش را نشان می‌داد و حتی خودش را از طنز بی‌بهره نمی‌گذاشت. شاید خودش هم باورش نشود به این زودی رفته. البته او کارهایی دارد که تمام نکرده. کاش می‌ماند آن‌ها را تمام می‌کرد و بعد می‌رفت. البته اگر خودش بود می‌گفت مهم‌ترین کارش خودش بوده که تمامش کرده است.
نیما اسلامیه فرزند مصطفی اسلامیه هم درباره پدرش گفت: دوست، پدرم، نویسنده، مترجم از بین ما رفته است. او روشنفکری بود که به نسل‌های ما آزاداندیشی و آزاد زیستن را آموخت.
او در ادامه بخشی از کتاب «مهتابی و ملکوت» را با این اعتقاد که بیان‌گر حال درونی مصطفی اسلامیه است خواند و بیان کرد: این کتاب در بازار نایاب است اما به آن اجازه تجدید چاپ ندادند. اما من با خواندن آن می‌خواهم به این نکته اشاره کنم؛ این‌که بهشت و دوزخ مصطفی همین مردم و همین کشور است. او می‌توانست از ایران برود و در خارج از کشور اقامت کند اما با تمام ناملایمات در ایران ماند و تا پایان بر این تصمیم خود پافشاری کرد.
قاسم روبین، لیلی گلستان، محمود معتقدی، عباس مخبر، محمدرضا خاکی، کامران غبرایی، علیرضا بهنام و توکا ملکی از حاضران در مراسم تشییع پیکر اسلامیه بودند.
همچنین مراسم یادبود مصطفی اسلامیه از ساعت ۱۶ تا ۱۸ روز جمعه ۱۶ بهمن در سرای محله اکباتان، فاز یک، برگزار می‌شود.
بر اساس گزارش منتشر شده در ایسنا، مصطفی اسلامیه، نمایشنامه‌نویس، زندگی‌نامه‌نویس و مترجم، متولد سال ۱۳۲۰ در تهران بود که ۱۱ بهمن‌ماه در سن ۷۴ سالگی از دنیا رفت.
«تاریخ هنر مدرن: نقاشی، پیکره‌سازی و معماری در قرن بیستم»، «تئاتر تجربی: از استانیسلاوسکی تا پیتر بروک»، «چهار نوشته درباره کوبیسم»، «میلیونر زاغه‌نشین» و «ب‍ال‍ت‍ازار و ب‍ل‍م‍ون‍دا» از ترجمه‌های او هستند. از او همچنین دو سرگذشت‌نامه از نیما یوشیج و دکتر محمد مصدق با نام‌های «به کجای این شب تیره» و «فولاد قلب» به جا مانده است. «رستم و سهراب»، «رض‍اخ‍ان م‍اک‍س‍ی‍م: ن‍م‍ای‍ش‍ن‍ام‍ه در ه‍ف‍ت پ‍رده» و «ماجرای شگفت‌انگیز دیوید نیوسام» هم از نمایشنامه‌های منتشرشده اسلامیه هستند.
همچنین «خورشید شاه» بازنوشته از متن کهن «سمک عیار» و «ایبسن و استریندبرگ: نقد و تفسیر نمایشنامه‌نویسان نروژی و سوئدی» از دیگر آثار به‌جامانده از این نویسنده و مترجم‌اند.
